tuv-iso-logo tuv-iso-27001-logo

Ανθρώπινο δυναμικό, επαγγελματική κατάρτιση και αγορά εργασίας

Στα χρόνια της κρίσης έχουν διαρρεύσει στο εξωτερικό περί τις 200.000 πτυχιούχοι ικανοί να καινοτομήσουν, να παράξουν νέες ιδέες και προϊόντα

Του Ν. Λεβετσοβίτη,

Α’ Αντιπροέδρου του ΕΕΑ(*)

 

 

Η κρίση ανέδειξε στη χώρα μας σωρεία προβλημάτων στο σύνολο σχεδόν των τομέων της οικονομίας και της κοινωνίας. Παράλληλα, αποδυνάμωσε τα οικονομικά μέσα με τα οποία θα μπορούσαν να γίνουν αποφασιστικές παρεμβάσεις για τη διόρθωση των λαθών.

 

Καταντήσαμε χώρα αναντιστοιχιών. Αναντιστοιχία παραγωγής – κατανάλωσης, φόρων και φοροδοτικής ικανότητας, επενδύσεων και γραφειοκρατίας, δημόσιας διοίκησης και αναγκών της κοινωνίας, Παιδείας και κοινωνίας.

 

Μέσα σε αυτές τις αναντιστοιχίες είναι και η αναντιστοιχία μεταξύ πραγματικών αναγκών της αγοράς εργασίας σε ανθρώπινο δυναμικό και στις πραγματικές ικανότητες και δεξιότητες που αυτό έχει.

 

Η οξύτητα αυτών των αντιφάσεων έχει φανεί από χρόνια, όταν οι μετρήσεις έδειχναν ότι ένα φθίνον ποσοστό αποφοίτων του συστήματος τυπικής και μη τυπικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ), απασχολούνταν στις ειδικότητες για τις οποίες είχαν εκπαιδευτεί.

 

Αυτή η αντίφαση κόστισε και κοστίζει πολύ στη χώρα μας.

 

Θα αναφέρω μόνο ότι υπήρξαν καταρτιζόμενοι σε μια ειδικότητα από την οποία μόνο το 10-15%  των εκπαιδευόμενων έπιασε δουλειά στην ειδικότητα αυτή. Με απλή λογική αυτό σημαίνει ότι σε κάθε 10 καταρτιζόμενους  πραγματικό κόστος κατάρτισης του ενός ήταν δεκαπλάσιο του αρχικού τυπικού κόστους. Μιλάμε για σπατάλη πόρων, όχι χωρίς σκοπιμότητα πολλές φορές, αφού προείχε η επιδότηση κάποιων ανέργων παρά η πραγματική απασχόλησή τους.

 

Από την άλλη έχουμε και υπερβολές. Η Ελλάδα διαθέτει μεγαλύτερο αριθμό πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από τις πραγματικές ανάγκες και δυνατότητες απορρόφησης και αξιοποίησης της ελληνικής οικονομίας με αποτέλεσμα ή υποτίμηση της εργασίας τους ή φυγή στο εξωτερικό.

 

Στα χρόνια της κρίσης έχουν διαρρεύσει στο εξωτερικό περί τις 200.000 πτυχιούχοι ικανοί να καινοτομήσουν, να παράξουν νέες ιδέες και προϊόντα. Τώρα τα προσφέρουν σε ξένες οικονομίες, οι οποίες απόκτησαν δωρεάν πολύτιμους εγκεφάλους. Αυτή η διαρροή κόστισε στη χώρα περί τα 10 δισεκ. ευρώ ενώ τα διαφυγόντα μελλοντικά οφέλη της χώρας είναι δυστυχώς ανυπολόγιστα.

 

Όταν μια χώρα αδυνατεί να προσαρμόσει ένα σύστημα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης στις πραγματικές ανάγκες ανάπτυξης της οικονομίας, μοιραία θα έχουμε αυτές τις αναντιστοιχίες τεράστιου κόστους.

 

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι εντελώς υποβαθμισμένος στη χώρα μας. Αντί να συνδεθεί με όλες τις πηγές και τα όργανα οικονομικών και κοινωνικών αναλύσεων αφήνεται στον πατριωτισμό των εκπαιδευτικών που αναλαμβάνουν αυτό το δύσκολο έργο. Αν σε αυτό προσθέσουμε και την παθογένεια της ελληνικής οικογένειας να σπουδάσει το παιδί της σε ένα επάγγελμα κοινωνικής επιφάνειας ανεξάρτητα αν μπορεί να απορροφηθεί από την αγορά, τότε το κακό διπλασιάζεται.

 

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στη Γερμανία το 70% των νέων προσανατολίζεται εγκαίρως στην επαγγελματική κατάρτιση και μόνο το 30% στις ακαδημαϊκές σπουδές,  ενώ στη χώρα μας τα ποσοστά είναι ακριβώς τα αντίθετα!

 

Δυστυχώς, κανένας δεν υπολογίζει, όχι μόνο το κόστος της οικογένειας, αλλά και το κόστος των επιχειρήσεων τη συνέχεια, οι οποίες δεν έχουν το κατάλληλο δυναμικό και η προσαρμογή του σε επίπεδο άριστης απόδοσης απαιτεί πολύ μεγαλύτερο διάστημα από ότι σε μια ανταγωνίστρια χώρα.

 

Με τέτοιες υστερήσεις, τόσο η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην επιχείρηση όσο και, πολύ περισσότερο, η ταχεία απόσβεση του κόστους για να επιχειρηθεί νέα επένδυση και αναβάθμιση, είναι προβληματική. Αποτέλεσμα: χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας, χαμηλή ανταγωνιστικότητα και στο τέλος, η απώλεια θέσεων στην εσωτερική και διεθνή αγορά. Κρίση δηλαδή!

 

Σήμερα έχουμε βαθιά κρίση.  Η ανεργία κυμαίνεται στο ¼ του ανθρώπινου δυναμικού. Χώρια οι επαγγελματίες που έκλεισαν και δεν καταγράφονται. Θα ήταν αφέλεια να πούμε ότι αν διορθώσουμε την επαγγελματική κατάρτιση όλοι οι άνεργοι θα βρουν δουλειά. Χρειάζεται ένα νέο «μπουμ» επενδύσεων για να αναστραφεί η κατάσταση.

 

Εμείς σαν επαγγελματικό επιμελητήριο έχουμε κάνει πολλές προτάσεις για αναστροφή της κατάστασης. Θεωρούμε ότι πρέπει η χώρα να ξεκινήσει από αυτό που έχει και αυτό που μπορεί. Από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Από επιχειρήσεις με νέες ιδέες, καινοτόμες, συνεργατικές, νέων τεχνολογιών και αξιοποίησης των επιστημόνων και των καινοτόμων νέων.

 

Δυστυχώς δεν ακουόμαστε.

 

Ωστόσο δεν εγκαταλείπουμε. Στον τομέα μας επιχειρούμε τη επαγγελματική κατάρτιση σε επαγγελματίες και εργαζομένους ώστε να ανεβάσουν το επαγγελματικό τους επίπεδο. Περισσότερους από 10.000 ανθρώπους έχουμε εκπαιδεύσει τα τελευταία χρόνια. Είναι το δικό μας λιθαράκι στην αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού.

 

Απασχόληση και προσόντα

 

Βασικό στοιχείο της επαγγελματικής απορρόφησης είναι η ταχεία αναπροσαρμογή και αναβάθμιση των επαγγελματικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, στις νέες απαιτήσεις της αγοράς εργασίας.

 

Είμαστε αναγκασμένοι να κινηθούμε μέσα σε πολύ σκληρούς όρους για να επιτύχουμε την δημιουργία μιας βιώσιμης και ανταγωνιστικής θέσης εργασίας, σε συνθήκες τεράστιας ανεργίας και πτώσης των οικονομικών δεικτών. Όμως πρέπει να το προσπαθήσουμε. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος εξόδου από την κρίση.

 

Όλοι γνωρίζουμε ότι το βασικό στοιχείο των παραγωγικών δυνάμεων για την έξοδο από τη κρίση και το πέρασμα στην ανάπτυξη, είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Το άλλο στοιχείο είναι το τεχνολογικό επίπεδο των επενδύσεων. Θα λάβουμε υπόψη ότι η κρίση είναι απόδειξη ότι έχουμε μείνει πίσω και στα δύο επίπεδα.

 

Απόδειξη είναι τα στοιχεία της δια βίου μάθησης του ανθρώπινου δυναμικού.

 

  • Στόχος της Ε.Ε. είναι μέχρι το 2020 η συμμετοχή του πληθυσμού 25-65 ετών, στη Δια Βίου Μάθηση να αποτελεί το 15%.

  • Κορυφαίες επιδόσεις σήμερα: Σουηδία, Φινλανδία, Δανία (31%).

  • Στην Ελλάδα συμμετέχει περί το 3 – 4%!!!

 

Σε περιόδους κρίσης το εργατικό δυναμικό απαξιώνεται μαζικά, όπως το βλέπουμε στη χώρα μας. Πολλές χρήσιμες ικανότητες μηδενίζονται.  Μια νέα εξειδικευμένη και στοχευόμενη επαγγελματική κατάρτιση πάνω σε ένα υψηλό επίπεδο γνώσεων μπορεί να βελτιώσει τους όρους για την επανεκκίνηση της οικονομίας πάνω σε νέες ανταγωνιστικές και βιώσιμες βάσεις. Έτσι μπορούν να υπάρξουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα και άνοιγμα του δρόμου για έξοδο από την κρίση.

 

Όμως μοναδικός τρόπος προσαρμογής του ανθρώπινου δυναμικού στις νέες συνθήκες είναι η συνεχής επαγγελματική κατάρτιση.

 

Αυτή την κατάσταση ζούμε σήμερα.

 

 

Έρευνα του Επαγγελματικού Επιμελητήριου  Αθήνας

 

Έρευνα του Επαγγελματικού Επιμελητήριου  Αθήνας (Νοέμβριος 2015) για την «Αποτύπωση των αναγκών της αγοράς εργασίας στην Περιφέρεια Αττικής» από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα  Αττική 2014-2020, με το σύστημα PIAAC, ανέδειξε σημαντικά στοιχεία.

 

Το PIAAC είναι ένα συγκριτικό ερευνητικό πρόγραμμα του ΟΟΣΑ και της ΕΕ που μπορεί να μας δώσει αξιόλογη αποτίμηση αντιστοιχιών και αναντιστοιχιών των ικανοτήτων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού με την αγορά εργασίας.

 

Μερικά από τα στοιχεία είναι:

 

  • Το 21,8% των εργαζομένων δεν χειρίζεται αρκετά καλά την ελληνική γλώσσα. Αυτό προκαλεί ελλιπή επικοινωνία κατά την εργασία

  • Το 55,7% των εργαζομένων δεν χειρίζεται αρκετά καλά μια ξένη γλώσσα – Σημαντικό πρόβλημα για επιχειρήσεις με διεθνή δραστηριότητα

  • Το 30,8% των εργαζομένων υστερεί σε αριθμητικές ικανότητες -Πρόβλημα ακριβούς και γρήγορης αντίληψης και εκτίμησης αριθμητικών δεδομένων – κίνδυνοι στην εργασία

  • Στις εξειδικευμένες ψηφιακές γνώσεις τα ποσοστά επάρκειας επιδεινώνονται – Το  65,9% κινδυνεύει με απώλεια θέσης εργασίας στα επόμενα χρόνια λόγω ταχύτατης εισαγωγής της πληροφορικής σε όλα τα εργασιακά πεδία. Η αναντιστοιχία αυτή κοστίζει πολύ στην επιχείρηση, στον ανταγωνισμό και στην οικονομία

  • Το 34,4% δεν διαθέτει επαρκή αναλυτική σκέψη – Το πρόβλημα αφορά έλλειμμα σε εργασίες σύνθετης σκέψης και στην ανάπτυξη παραγωγικών πρωτοβουλιών.

  • Το 73,4% των εργαζομένων δεν σχετίζεται με τη δια βίου μάθηση –Μετά την απαξίωση των υπαρχόντων γνώσεων παραμονεύει η ανεργία χωρίς μέλλον απασχόλησης όπως βλέπουμε, δυστυχώς σε μεγάλες ηλικίες.

 

Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθήνας, στηρίζει όλες τις προσπάθειες επαγγελματικής εκπαίδευσης κατάρτισης και αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού. Στα πλαίσια αυτά κάθε συνεργασία είναι επιθυμητή.

 

 

(*) Το άρθρο είναι ομιλία σε συνέδριο για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και κατάρτιση στη Γλυφάδα

 

 

ΣΒ