Απλός μαθηματικός τύπος προβλέπει (στατιστικά) τις κινήσεις των ανθρώπων στις πόλεις

Το παρακάτω μοντέλο ηλεκτρονικής αποτύπωσης των κοινωνικών ροών στις πόλεις, μπορεί να αποτελέσει στο άμεσο μέλλον εργαλείο ορθής επιχειρηματικής απόφασης εγκατάστασης, δημόσιας και επιχειρηματικής χωροταξίας, οργάνωσης των μαζικών μεταφορών, σχεδιασμού προστασίας της δημόσιας και ιδιωτικής υγείας κ.ά.

Στη φωτογραφία τιτλου: Οπτικοποίηση των ροών επισκεπτών της ευρύτερης περιοχής της Βοστόνης, με βάση δεδομένα από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας. Το πάχος των γραμμών δείχνει τον αριθμό των επισκεπτών και το χρώμα τη συχνότητα των επισκέψεων

Οι άνθρωποι που βρίσκονται οποιαδήποτε στιγμή στο κέντρο μιας πόλης φαίνονται με μια πρώτη ματιά σαν μια τυχαία συλλογή ατόμων. Αλλά μια νέα έρευνα, χρησιμοποιώντας έναν απλό μαθηματικό νόμο, δείχνει ότι τα μοτίβα κίνησης των ανθρώπων στις πόλεις όλου του κόσμου είναι στην πραγματικότητα εξαιρετικά προβλέψιμα, ανεξαρτήτως τόπου. Αυτή η διαπίστωση θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη καλύτερων μοντέλων για τη διάδοση ασθενειών αλλά και για την καλύτερη πολεοδόμηση.

Μελετώντας κατά δήλωσή τους ανωνυμοποιημένα δεδομένα, από αυτά που συλλέγουν οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας, που καλύπτουν με το σήμα τους κάθε περιοχή μιας πόλης, οι ερευνητές ανακάλυψαν εκείνο που είναι γνωστό, ως η σχέση του αντίστροφου τετραγώνου, ανάμεσα στον αριθμό των ανθρώπων που κινούνται σε μια περιοχή της πόλης και της απόστασης που διήνυσαν για να φτάσουν εκεί, αλλά και της συχνότητας με την οποία κάνουν το ταξίδι. Μπορεί να φαίνεται προφανές ότι οι άνθρωποι επισκέπτονται τις κοντινότερες περιοχές συχνότερα και τις πιο μακρινές σπανιότερα, αλλά η σχέση που ανακαλύφθηκε πρόσφατα βάζει αυτό το ζήτημα με ποσοτικούς όρους. Προβλέπει με ακρίβεια ότι ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται από απόσταση 2 χιλιομέτρων, 5 φορές τη βδομάδα, θα είναι ο ίδιος με τον αριθμό των ατόμων που έρχονται από απόσταση 5 χιλιομέτρων, 2 φορές τη βδομάδα!

Βαθύτεροι νόμοι

Οπως επισημαίνει η Λόρα Αλεσαντρέτι, που δεν συμμετείχε στην έρευνα, «έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο μετακίνησης, όπως το σύστημα συγκοινωνιών, η μορφολογία μιας συγκεκριμένης τοποθεσίας και οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες. Αυτό είναι αλήθεια ως ένα βαθμό, αλλά αυτό που μας δείχνει (σ.σ. η μελέτη) είναι ότι υπάρχουν βαθύτεροι νόμοι, που έχουν εφαρμογή παντού».

Οι ερευνητές μελέτησαν δεδομένα μεταξύ 2006 και 2013, που αφορούν 8 εκατομμύρια κατοίκους 6 αστικών περιοχών: Της Βοστόνης, της Σιγκαπούρης, της Λισαβόνας, του Πόρτο της Πορτογαλίας, του Ντακάρ της Σενεγάλης και του Αμπιτζάν της Ακτής Ελεφαντοστού. Προηγούμενες αναλύσεις είχαν επεξεργαστεί παρόμοια δεδομένα για να προσδιορίσουν τα μοτίβα μετακίνησης μεμονωμένων ανθρώπων, αλλά η νέα μελέτη επικέντρωσε σε τοποθεσίες, εξετάζοντας τον αριθμό των επισκέψεων, από πόσο μακριά και πόσο συχνά γίνονται. Διαπιστώθηκε ότι όλες οι ξεχωριστές επιλογές που κάνουν οι άνθρωποι – από το να πάνε τα παιδιά στο σχολείο, να πάνε για ψώνια, μέχρι το να πάνε βόλτα – ακολουθούν στο σύνολό τους τον νόμο του αντίστροφου τετραγώνου.

Μια εξήγηση γι’ αυτήν την ισχυρή στατιστική σχέση είναι ότι το ταξίδι απαιτεί χρόνο και ενέργεια και οι άνθρωποι διαθέτουν περιορισμένες ποσότητες και απ’ τα δύο. Υπάρχει κάτι πολύ θεμελιώδες στη συμπεριφορά τους. Είτε κατοικούν στη Βοστόνη είτε κατοικούν στη Σενεγάλη, προσπαθούν να βελτιστοποιήσουν τη μέρα τους. Η κατανόηση αυτών των μοτίβων είναι σημαντική όχι μόνο για τον σχεδιασμό του συστήματος των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και την τοποθεσία εμπορικών κέντρων, αγορών κ.ο.κ., αλλά και για τη μοντελοποίηση της διασποράς μολυσματικών ασθενειών.

Μοντέλα βαρύτητας

Πολλοί ερευνητές εξετάζουν τις μετακινήσεις χρησιμοποιώντας «μοντέλα βαρύτητας», που υποθέτουν ότι η μετακίνηση μεταξύ πόλεων είναι ανάλογη με το μέγεθος του πληθυσμού τους. Αλλά αυτά τα μοντέλα δεν παίρνουν υπόψη τα μοτίβα ταξιδιού μέσα στις ίδιες τις πόλεις, πληροφορία που είναι πολύ κρίσιμη όσον αφορά τα μέτρα δημόσιας υγείας για τον περιορισμό διάδοσης μεταδοτικών ασθενειών. Για παράδειγμα, οι κάτοικοι συνοικιών μεγαλουπόλεων είναι πιθανότερο να κάνουν συχνές μικρές διαδρομές μέσα στη συνοικία τους, παρά σε κάποια άλλη περιοχή της πόλης.

Ο επιδημιολόγος Σαμ Σκαρπίνο, του Πανεπιστημίου Νορθγουέστερν, τονίζει ότι «αυτά τα μοτίβα έχουν εξαιρετικές επιπτώσεις στον τρόπο διάδοσης της COVID». Σε μια αγροτική περιοχή, όπου πολλοί άνθρωποι θα πάνε π.χ. στο ίδιο μαγαζί, η αντίστοιχη μικρή πόλη θα βιώσει απότομες εξάρσεις του αριθμού λοιμώξεων, καθώς ο ιός σαρώνει την κοινότητα. Σε μια μεγαλύτερη πόλη, η διάδοση απαιτεί περισσότερο χρόνο, εξηγεί, επειδή μίνι εξάρσεις της επιδημίας μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε γειτονιά ως ένα βαθμό ξεχωριστά η μια από την άλλη.

Αλλά ποια κυβέρνηση στον καπιταλισμό παίρνει υπόψη «λεπτομέρειες», όπως αυτές που προκύπτουν από επιστημονικές μελέτες σαν και τούτη, όταν όλα έχουν εναποτεθεί στην ατομική ευθύνη για τον εμβολιασμό, αποφεύγοντας τη δημιουργία μόνιμων «βαρών», όπως π.χ. η ενίσχυση των συγκοινωνιών, του δημόσιου συστήματος Υγείας, της Εκπαίδευσης κ.ο.κ., που θα δέσμευαν κεφάλαια τα οποία προορίζονται για την …ανάπτυξη, δηλαδή την παράδοσή τους στους επιχειρηματικούς ομίλους;

 

Πηγή: Ριζοσπάστης 27-28/11/2021

Β