tuv-iso-logo tuv-iso-27001-logo

Άρνηση χορήγησης ασφαλιστικής ενημερότητας σε μέλος ομόρρυθμης εταιρείας για εταιρικά χρέη

Γράφει ο Στάθης Δημ. Σταματελόπουλος, Νομικός Σύμβουλος Υ.Γ.Ε.ΜΗ. του Ε.Ε.Α.


 Σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 249 παρ. 1 του Ν.4072/2012 ορίζεται  ότι, ομόρρυθμη είναι η εταιρεία με νομική προσωπικότητα που επιδιώκει εμπορικό σκοπό και για τα χρέη της οποίας ευθύνονται παράλληλα όλοι οι εταίροι απεριόριστα και εις ολόκληρον, ενώ στο άρθρο 258 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι, συμφωνία για τον περιορισμό ή τον αποκλεισμό της ευθύνης των εταίρων κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 249 δεν ισχύει έναντι τρίτων, τέλος δε, στην διάταξη της παραγράφου 3 του ίδιου άρθρου ορίζεται ότι, ο εταίρος που εισέρχεται στην εταιρεία ευθύνεται απεριόριστα και εις ολόκληρον και για τα υπάρχοντα πριν την είσοδο του εταιρικά χρέη, αντίθετη δε συμφωνία, δεν ισχύει έναντι των τρίτων.

Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι, ο ομόρρυθμος εταίρος ομόρρυθμης εταιρείας ευθύνεται για τα εταιρικά χρέη, έναντι παντός τρίτου ( φυσικού ή νομικού προσώπου, του Ελληνικού Δημοσίου και των φορέων κοινωνικής ασφάλισης), εις ολόκληρον μετά του νομικού προσώπου της εταιρείας και απεριόριστα  δηλαδή και δια της ατομικής του περιουσίας) για τα χρέη αυτά.

Εύλογα λοιπόν αναρωτιέται κανείς, αν ο ομόρρυθμος εταίρος, ομόρρυθμης  εταιρείας, η οποία έχει βεβαιωμένες οφειλές έναντι φορέων κοινωνικής ασφάλισης μπορεί να λάβει βεβαίωση ασφαλιστικής ενημερότητας για κάθε νόμιμη χρήση, ή αν ο αρμόδιος φορέας κοινωνικής ασφάλισης δικαιούται και υπό ποιες προϋποθέσεις να αρνηθεί την χορήγηση της σχετικής ασφαλιστικής ενημερότητας στον αιτούντα ομόρρυθμο εταίρο.

Το συγκεκριμένο ενδιαφέρον ζήτημα απασχόλησε το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών, (5ο  Τμήμα –  Προεδρική Διαδικασία), το οποίο αποφάνθηκε επί προσφυγής, την οποία άσκησε ομόρρυθμος εταίρος ομόρρυθμης εταιρείας, κατά την απόρριψης της αίτησης του για την χορήγηση ασφαλιστικής ενημερότητας από το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) με την επωνυμία «Ηλεκτρονικός Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης» (e-Ε.Φ.ΚΑ), όπως μετονομάσθηκε από 1/3/2020 το Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία «Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης» (Ε.Φ.Κ.Α.), ως καθολικού διαδόχου του Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία «Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων – Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Μισθωτών» (Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ.) .

Το Δικαστήριο εξέδωσε την υπ. αριθμ. 2286/2022 απόφαση του, με την οποία δέχτηκε την προσφυγή του ομόρρυθμου εταίρου και ακύρωσε την προσβαλλόμενη άρνηση χορήγησης στον προσφεύγοντα αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας, που εκδηλώθηκε με την έκδοση σχετικού ενημερωτικού σημειώματος του Τμήματος Ασφάλισης και Εισφορών της Τοπικής Διεύθυνσης του αρμοδίου υποκαταστήματος του e-Ε.Φ.Κ.Α..

Ειδικότερα και σύμφωνα με το σκεπτικό και αιτιολογικό της ως άνω απόφασης έγιναν δεκτά τα εξής:

Επειδή, στο Ν. 4611/2019 (ΦΕΚ Α’ 73) «Ρύθμιση οφειλών προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, τη Φορολογική Διοίκηση και τους Ο.Τ.Α. α’ βαθμού, Συνταξιοδοτικές Ρυθμίσεις Δημοσίου και λοιπές ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές διατάξεις, ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων και άλλες διατάξεις», ορίζεται στο άρθρο 24 αυτού, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 40 του ν. 4756/2020 (ΦΕΚ Α’ 235), ότι: «1. Για τη χορήγηση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας απαιτείται ο αιτών να είναι ασφαλιστικά ενήμερος. 2. Ασφαλιστικά ενήμεροι θεωρούνται: α) Φυσικά πρόσωπα υποκείμενα καταβολής ασφαλιστικών εισφορών σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, τα οποία: αα) δεν έχουν ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές στον ΕΦΚΑ για την περίοδο έως 31.12.2016 και από 1.1.2017 μέχρι 31.12.2019 δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές, μετά το πέρας της ετήσιας εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εισφορών και της οριστικοποίησης της ετήσιας ασφαλιστικής οφειλής, και παράλληλα από 1.1.2020 δεν έχουν ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές, και ββ) δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ) και στον Ενιαίο Δημοσιογραφικό Οργανισμό Επικουρικής Ασφάλισης και Περίθαλψης (ΕΔΟΕΑΠ). β) Οι εργοδότες, οι οποίοι κατά την ημερομηνία έκδοσης του αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας, δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ και τον ΕΔΟΕΑΠ και έχουν υποβάλει τις απαιτητές Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ). γ)… ε) Τα πρόσωπα των προηγούμενων περιπτώσεων, εφόσον έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ρύθμισης, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις και τηρούνται οι όροι της.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις ως άνω οφειλές: αα) Για τα φυσικά πρόσωπα που είναι υπόχρεα καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, λαμβάνονται υπόψη οι ατομικές οφειλές, καθώς και οφειλές για τις οποίες το φυσικό πρόσωπο έχει ευθύνη για την εξόφληση τους από τυχόν εργοδοτικές υποχρεώσεις, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, ββ) Για τα νομικά πρόσωπα λαμβάνονται υπόψη οι οφειλές τους από τυχόν εργοδοτικές υποχρεώσεις, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.», ενώ και στο άρθρο 29 του ως άνω νόμου ορίζεται ότι : «Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ρυθμίζονται η διαδικασία χορήγησης του αποδεικτικού ενημερότητας και της βεβαίωσης οφειλής, τυχόν απαλλαγές από την υποχρέωση προσκόμισης τους, το περιεχόμενο τους και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των άρθρων 23 έως 28.» .

Κατ’ εξουσιοδότηση δε της ανωτέρω διάταξης εκδόθηκε η 15435/913/16.04.2020 Απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων «Διαδικασία χορήγησης και περιεχόμενο του Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας και της Βεβαίωσης Οφειλής του e-Ε.Φ.Κ.Α.» (ΦΕΚ Β’ 1559) στο άρθρο 1 της οποίας ορίζονται οι πράξεις και οι συναλλαγές για τις οποίες απαιτείται η προσκόμιση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας (μεταξύ άλλων για την είσπραξη απαιτήσεων, για τη σύναψη και ανανέωση συμβάσεων δανείων, για τη συμμετοχή ως μέλος σε εταιρία, για τη μεταβίβαση ακινήτου κ.λπ.), ενώ στο άρθρο 3 αυτής ορίζεται ότι: «1. Για τη χορήγηση Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας λαμβάνονται υπόψη οι ασφαλιστικές εισφορές που οφείλονται: α) Από φυσικό πρόσωπο υπόχρεο καταβολής ασφαλιστικών εισφορών λόγω άσκησης ατομικής δραστηριότητας ή συμμετοχής σε νομικό πρόσωπο ή εργοδοτικής ιδιότητας, β)… 2. Για τη χορήγηση του Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας ηλεκτρονικά, ελέγχονται οι προαναφερόμενες προϋποθέσεις της παρ. 1, με βάση τα τελευταία επεξεργασμένα από το μηχανογραφικό σύστημα στοιχεία. …» και στο άρθρο 5 της ίδιας υπουργικής απόφασης ότι: «1. Στην περίπτωση που από τα τελευταία επεξεργασμένα στοιχεία που τηρούνται στο μηχανογραφικό σύστημα, διαπιστώνεται ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας, οι πιστοποιημένοι φορείς, υπηρεσίες και πρόσωπα για την έκδοση  Βεβαιώσεων  και Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας από τον e-Ε.Φ.Κ.Α. διαδικτυακά σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις δύνανται να λαμβάνουν διαδικτυακά «Βεβαίωση Οφειλής», σύμφωνα με όσα προβλέπονται από σχετικές διατάξεις. Η «Βεβαίωση Οφειλής» χορηγείται για τις περιπτώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 23 του ν. 4611/2019….».

Παράλληλα, στο άρθρου του Ν.4072/2012 ορίζεται ότι: «1. Ομόρρυθμη είναι η εταιρεία με νομική προσωπικότητα που επιδιώκει εμπορικό σκοπό και για τα χρέη της οποίας ευθύνονται παράλληλα όλοι οι εταίροι απεριόριστα και εις ολόκληρον. 2. Εφόσον δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση στο παρόν κεφάλαιο, εφαρμόζονται στην ομόρρυθμη εταιρεία οι διατάξεις του αστικού κώδικα για την εταιρεία, με εξαίρεση τις διατάξεις των άρθρων 758 και 761 του Αστικού Κώδικα.» και στο άρθρο 258 του ίδιου νόμου ότι: «1. Συμφωνία για περιορισμό ή αποκλεισμό της ευθύνης των εταίρων κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 249 δεν ισχύει έναντι τρίτων. 2. … 3. Ο εταίρος που εισέρχεται στην εταιρεία ευθύνεται απεριόριστα και εις ολόκληρον και για τα υπάρχοντα πριν την είσοδο του εταιρικά χρέη. Αντίθετη συμφωνία δεν ισχύει έναντι των τρίτων.».

Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι, η βεβαίωση ασφαλιστικής ενημερότητας χορηγείται είτε όταν, ο αιτών δεν έχει οφειλή προς τον ασφαλιστικό οργανισμό, είτε όταν, έχει ρυθμίσει τις έως την ημερομηνία έκδοσης  του  αποδεικτικού βεβαιωμένες και ληξιπρόθεσμες οφειλές του.

Περαιτέρω, οφειλή προερχόμενη από κοινωνικοασφαλιστικές εισφορές αποκλείουσα τη χορήγηση βεβαίωσης ασφαλιστικής ενημερότητας προς τον αιτούντα και βαρυνόμενο με την καταβολή εισφορών είναι αυτή που προκύπτει από σχετική καταλογιστική πράξη του οικείου ασφαλιστικού οργανισμού, νομίμως κοινοποιούμενη προς τον ανωτέρω (Σ.τ.Ε. 620/2019Τ πρβλ. Σ.τ.Ε. 130/2018). Τούτο ισχύει τόσο στην περίπτωση που ο βαρυνόμενος είναι ο ίδιος ο εργοδότης, σε βάρος του οποίου εκδίδεται πράξη επιβολής εισφορών από τα αρμόδια ασφαλιστικά όργανα του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. (και ήδη e-Ε.Φ.Κ.Α.) για την ασφάλιση των εργαζομένων του, σύμφωνα με τη νομοθεσία του Ιδρύματος, όσο και στην περίπτωση που, κατά τους ισχυρισμούς των αρμοδίων ασφαλιστικών οργάνων, βαρυνόμενο είναι άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, ευθύνεται εις ολόκληρον για την καταβολή των εισφορών.

Στην τελευταία αυτή περίπτωση πριν από την επιβολή της (έχουσας σοβαρές συνέπειες για τον βαρυνόμενο) κύρωσης της άρνησης του ασφαλιστικού οργανισμού να του χορηγήσει βεβαίωση ασφαλιστικής ενημερότητας, πρέπει τα αρμόδια ασφαλιστικά όργανα να έχουν διαπιστώσει τη συνδρομή των προϋποθέσεων της κήρυξης συνυπευθυνότητας, να έχει δε προηγηθεί η έκδοση και κοινοποίηση σχετικής πράξης στον βαρυνόμενο ως συνυπεύθυνο, η οποία επέχει θέση καταλογιστικής πράξης σε βάρος του, που να προσδιορίζει το ύψος και την αιτία της οφειλής, ώστε ο τελευταίος να γνωρίζει την, κατά τον ασφαλιστικό οργανισμό, ύπαρξη και έκταση της εν λόγω οφειλής και να δύναται να την αμφισβητήσει με την άσκηση των προβλεπόμενων στο νόμο ενδικοφανών και ενδίκων βοηθημάτων.

Δεν έχει δε σημασία από την άποψη αυτή, αν η πράξη επιβολής εισφορών έχει τυχόν κοινοποιηθεί σε άλλον εις ολόκληρον ευθυνόμενο κατά νόμο για την οφειλή, όπως είναι ο εργοδότης, ο οποίος είναι ο πρωταρχικώς ευθυνόμενος για την καταβολή των εισφορών, κατά την έννοια του άρθρου 8 παρ. 5 του α.ν. 1846/1951 (ΦΕΚ Α’ 159). Τούτο δε διότι, η οφειλή ή μη εις ολόκληρον αφορά την έκταση της απαίτησης του Ι.Κ.Α. -ήδη e-Ε.Φ.Κ.Α.- έναντι καθενός από τους υπόχρεους και όχι την, κατά τα ανωτέρω, νόμιμη διαδικασία για την απόρριψη αίτησης χορήγησης βεβαίωσης ασφαλιστικής ενημερότητας σε κάθε συγκεκριμένο οφειλέτη (πρβλ.  Σ.τ.Ε. 1730/2001).

Επομένως, πράξη  οργάνου  του  e-Ε.Φ.Κ.Α., με την οποία απορρίπτεται αίτημα να χορηγηθεί βεβαίωση ασφαλιστικής ενημερότητας αφού ο εργοδότης δεν έχει ενημερώσει το πρώην Ι.Κ.Α. και νυν e-Ε.Φ.Κ.Α., ως όφειλε, για τυχόν μεταβολές που έχουν επέλθει σε αυτή – όπως είναι η οριστική διακοπή των εργασιών της -, και δη εντός προθεσμίας 30 ημερών από τη μεταβολή, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 9 παρ. 3 του ν. 3232/2004 (Α’ 48) ή ακόμη και εκπροθέσμως, καθόσον δεν προβλέπεται, πλέον, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 22 του ν. 4075/2022, η επιβολή προστίμου σε αυτήν την περίπτωση, δεν είναι νόμιμη.

Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του καθ’ ού η προσφυγή e-ΕΦΚΑ, η ευθύνη των προσώπων στους οποίους ανήκει μία επιχείρηση για την καταβολή των εισφορών προς τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης είναι εις ολόκληρον, ο δε προσφεύγων κατά το χρονικό διάστημα από 31.01.1072 έως και 05.04.2014, οπότε και λύθηκε η εταιρεία, διετέλεσε ομόρρυθμο μέλος αυτής, και κατά συνέπεια ευθύνεται εις ολόκληρον με την εταιρεία για τις ασφαλιστικές οφειλές αυτής, που ερείδονται σε καταλογιστικές πράξεις που εκδόθηκαν μεταξύ των ετών 2000 έως και 2008.

Το Δικαστήριο όμως αφού έλαβε ειδικότερα υπόψιν ότι, στην κρινόμενη περίπτωση, όπως ισχυρίζεται ο προσφεύγων και δεν αντιλέγει το καθ’ ού Ν.Π.Δ.Δ., η προσβαλλόμενη άρνηση χορήγησης σε αυτόν αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας έλαβε χώρα δίχως να προηγηθεί η κοινοποίηση στον τελευταίο των καταλογιστικών πράξεων επί των οποίων ερείδονται οι ασφαλιστικές οφειλές, για τις οποίες αυτός κρίθηκε συνευθυνόμενος εις ολόκληρον με την ομόρρυθμη εταιρεία και λόγω της ύπαρξης των οποίων εχώρησε η σχετική άρνηση, ούτε, άλλωστε, αυτές μνημονεύονται στην έκθεση απόψεων του καθ’ ού ή προκύπτουν από τα στοιχεία του φακέλου, έκρινε στη συνέχεια ότι, η άρνηση αυτή είναι νομικώς πλημμελής και πρέπει να ακυρωθεί, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη προσφυγή και για τον λόγο αυτό έκανε δεκτή την προσφυγή και ακύρωσε την άρνηση χορήγησης στον προσφεύγοντα αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας, που εκδηλώθηκε με την έκδοση σχετικού  ενημερωτικού σημειώματος του Τμήματος Ασφάλισης και Εισφορών της Τοπικής Διεύθυνσης του αρμοδίου υποκαταστήματος του e-Ε.Φ.Κ.Α.