tuv-iso-logo tuv-iso-27001-logo

Διαδικασία επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών στον e-ΕΦΚΑ

Γράφει ο Στάθης Δημ. Σταματελόπουλος, Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.

 

Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Β΄5404/22-11-2021, η υπ. αριθμ. Δ.15/Δ’/90598/11-11-2021 απόφαση του Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, που αφορά στον καθορισμό της διαδικασίας συμψηφισμού και επιστροφής των αχρεωστήτως καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών στον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) .

 

Δεν είναι ασύνηθες πολλές φορές, τις περισσότερες, λόγω παραδρομής ή σφάλματος, κατά τον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών, που θα πρέπει να καταβληθεί από τον ασφαλισμένο (εργοδότη ή εργαζόμενο)  μεγαλύτερο ποσό από το πράγματι οφειλόμενο, με αποτέλεσμα να γεννιέται αξίωση του ασφαλισμένου, έναντι του ασφαλιστικού του φορέα για την επιστροφή του αχρεωστήτως καταβληθέντος αυτού ποσού .

 

Την διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί στις περιπτώσεις αυτές, ώστε να γίνει  άμεσα η επιστροφή των σχετικών ποσών καθορίζει η ως άνω υπουργική απόφαση, η οποία μάλιστα στην παράγραφο 2 του άρθρου 1 περιγράφει, ποιες θεωρούνται ως αχρεωστήτως καταβληθείσες εισφορές ορίζοντας ότι, ως αχρεωστήτως καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές νοούνται τα χρηματικά ποσά, που καταβάλλονται στον e-Ε.Φ.Κ.Α. για οποιαδήποτε αιτία, και για τα οποία, βάσει της κείμενης νομοθεσίας, δεν προκύπτει υποχρέωση καταβολής τους. Κατ’ εξαίρεση όμως δεν θεωρούνται ως αχρεωστήτως καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές, χρηματικά ποσά, που έχουν καταβληθεί σε περιπτώσεις, που προκύπτει ακύρωση χρόνου ασφάλισης, λόγω δόλιας, ή εικονικής ασφάλισης.

 

Παράλληλα, στο άρθρο  1 της ως άνω υπουργικής απόφασης καθιερώνεται  καταρχήν ο συμψηφισμός των αχρεωστήτως καταβληθεισών εισφορών, με τις πάσης φύσεως καθυστερούμενες οφειλές του ασφαλισμένου ή του εργοδότη, ως ο κανόνας και ως εξαίρεση προβλέπεται η επιστροφή ατόκως των σχετικών ποσών στην περίπτωση που δεν υπάρχουν άλλες οφειλές προς τον e-ΕΦΚΑ .

 

Ειδικότερα, όπως ορίζει η σχετική υπουργική απόφαση, οι αχρεωστήτως καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές στον e-Ε.Φ.Κ.Α. συμψηφίζονται με τις πάσης φύσεως καθυστερούμενες οφειλές, ρυθμισμένες ή μη, των δικαιούχων προς τον e-Ε.Φ.Κ.Α. και τους τρίτους φορείς, για τους οποίους ο e-Ε.Φ.Κ.Α. συνεισπράττει ασφαλιστικές εισφορές. Σε περίπτωση που ο δικαιούχος των αχρεωστήτως καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών έχει υπαχθεί σε καθεστώς ρύθμισης οφειλών, της οποίας οι όροι τηρούνται, ο συμψηφισμός συντελείται και με τις μη ληξιπρόθεσμες δόσεις της ρύθμισης.
Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν οφειλές, ή εάν ύστερα από το συμψηφισμό, σύμφωνα με τα ανωτέρω, προκύπτει υπόλοιπο ποσό, αυτό επιστρέφεται άτοκα στους δικαιούχους, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 2 της απόφασης .

Ο κανόνας του ατόκου της επιστροφής των σχετικών ποσών κάμπτεται κατ’ εξαίρεση, μόνο εφόσον υπάρχει αμετάκλητη απόφαση αρμόδιου δικαστηρίου, με βάση τα οριζόμενα στο άρθρο 21 του Κώδικα Νόμων περί δικών του Δημοσίου (κ.δ. της 26.6/10.7.1944, Α’ 139), οπότε και το σχετικό ποσό επιστρέφεται εντόκως, εκτός και εάν ορίζεται διαφορετικά στη δικαστική απόφαση .

Συγκεκριμένα, η απόφαση προβλέπει ότι, ο συμψηφισμός με οφειλή και η επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών αφορά σε χρηματικά ποσά, που έχουν καταβληθεί υπέρ των κλάδων ασφάλισης του e-Ε.Φ.Κ.Α., καθώς και σε χρηματικά ποσά, που έχουν εισπραχθεί αχρεωστήτως από τον e- Ε.Φ.Κ.Α. υπέρ του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., του Ο.Α.Ε.Δ., καθώς και οποιουδήποτε άλλου φορέα, για τον οποίο ο e-Ε.Φ.Κ.Α. συνεισπράττει εισφορές.

Αναφορικά με την ακολουθητέα διαδικασία το άρθρο 2 της σχετικής υπουργικής απόφασης ορίζει ότι, για την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών:

α) σε περίπτωση μισθωτών ασφαλισμένων, υποβάλλεται σχετική αίτηση από το δικαιούχο των αχρεωστήτως καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών, ασφαλισμένο ή/και εργοδότη,

β) σε περίπτωση ελευθέρων επαγγελματιών, ή αυτοτελώς απασχολούμενων ή αγροτών:

βα) Για αχρεωστήτως καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές έως 31/12/2016, τα σχετικά χρηματικά ποσά επιστρέφονται στους δικαιούχους, κατόπιν αίτησης, όπως τα ποσά αυτά προκύπτουν σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1 της απόφασης .

ββ) Για αχρεωστήτως καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές από 1/1/2017 έως 31/12/2019, τα σχετικά χρηματικά ποσά, επιστρέφονται στους δικαιούχους, κατόπιν αίτησης, μετά την ολοκλήρωση της ετήσιας διαδικασίας εκκαθάρισης που προβλέπεται από τις παρ. 14 και 15 του άρθρου 2 της υπ. αριθμ. οικ. 61502/3399/30-12-2016  υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ Β’ 4330), όπως τροποποιήθηκε με την υπ. αριθμ. 25599/1453/2-6-2017 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 1942), και την υπ. αριθμ. οικ. 61501/3398/30-12-2016 κοινή υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 4330), όπως επίσης τροποποιήθηκε με την υπ. αριθμ. 25598/1452/2-6-2017 κοινή υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’1977). Οι ανωτέρω δικαιούχοι, μπορούν, με αίτησή τους, που υποβάλλεται εντός διμήνου από την ημερομηνία κοινοποίησης στους ασφαλισμένους του αποτελέσματος της ως άνω προβλεπόμενης διαδικασίας εκκαθάρισης ασφαλιστικών εισφορών, να ζητήσουν να παραμείνει το προς επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέν χρηματικό ποσό στον e-Ε.Φ.Κ.Α., ως πιστωτικό υπόλοιπο, συμψηφιζόμενο
με τις επόμενες ασφαλιστικές εισφορές.

βγ) Για αχρεωστήτως καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές από 1/1/2020, τα σχετικά χρηματικά ποσά επιστρέφονται στους δικαιούχους, κατόπιν αίτησης, όπως τα ποσά αυτά προκύπτουν, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1 της απόφασης .

Για όσες δε τις περιπτώσεις, το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών προσδιορίζεται κατόπιν διαδικασίας εκκαθάρισης, τυχόν αχρεωστήτως καταβληθέντα χρηματικά ποσά επιστρέφονται μετά την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας εκκαθάρισης.

Σε περίπτωση που δεν υποβληθεί αίτηση για επιστροφή, τα αχρεωστήτως καταβληθέντα χρηματικά ποσά παραμένουν στον e-Ε.Φ.Κ.Α. ως πιστωτικό υπόλοιπο, συμψηφιζόμενο με επόμενες ασφαλιστικές εισφορές.
Τα ανωτέρω εφαρμόζονται και για τα ποσά που έχουν καταβληθεί μέσω της παρακράτησης επί της ελάχιστης αμοιβής ανά δικηγορική πράξη, σύμφωνα με την παρ. 10 του άρθρου 39 του Ν. 4387/2016 (ΦΕΚ Α’ 85), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 35 του Ν. 4570/2020 (ΦΕΚ Α’ 43).

Όσον αφορά την επιστροφή τυχόν αχρεωστήτως καταβληθεισών εισφορών άλλων τρίτων φορέων, που συνεισπράττονται από τον e-Ε.Φ.Κ.Α., το άρθρο 3 της ως άνω υπουργικής απόφασης προβλέπει ότι, αυτές οι αχρεωστήτως καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές επιστρέφονται από τον τρίτο φορέα, σύμφωνα με τη διαδικασία της σχετικής απόφασης και βαρύνουν τον αντίστοιχο φορέα, υπέρ του οποίου έγινε η είσπραξη.

Τέλος, το άρθρο 4 της σχετικής; απόφασης ορίζει ότι, οι διατάξεις της έχουν εφαρμογή:

α) σε περιπτώσεις που προκύπτει επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών σύμφωνα με τα ανωτέρω και η σχετική αξίωση έχει γεννηθεί, ή θα γεννηθεί μετά την 1/1/2017, και

β) σε εκκρεμείς αιτήσεις επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών, οι οποίες έχουν υποβληθεί στους ενταχθέντες στον e-Ε.Φ.Κ.Α. ασφαλιστικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Δημοσίου, μέχρι 31/12/2016, ή στον e-Ε.Φ.Κ.Α. από 01/01/2017 και βρίσκονται σε οποιοδήποτε στάδιο της διοικητικής διαδικασίας, υπό την προϋπόθεση ότι, η σχετική αξίωση έχει γεννηθεί μέχρι 31/12/2016 και δεν έχει υποπέσει σε παραγραφή, κατά την ημερομηνία υποβολής της αιτήσεως.

Οι αχρεωστήτως καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές κύριας σύνταξης έως 31/12/2016 στο Δημόσιο και από 1/1/2017 έως 31/12/2019 στον e-Ε.Φ.Κ.Α. για τα πρόσωπα της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 4 του Ν. 4387/2016, επιστρέφονται από τον e- Ε.Φ.Κ.Α., σύμφωνα με τη διαδικασία των προηγουμένων άρθρων, κατόπιν σχετικής βεβαίωσης που εκδίδεται από τους οικείους εκκαθαριστές μισθοδοσίας.