- 13/01/2020
Επαγγελματίες που γράφουν ιστορία: Μπάμπης Κοντζολάκης, «Ο κουρέας της Καβάλας»!
Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθήνας τιμάει επαγγελματίες που έχουν προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες στο επάγγελμα τους και στην κοινωνία.
«Ο κουρέας της Καβάλας»!
Αν μιλήσουμε για ιστορικά κουρεία με διαχρονικούς κουρείς, δεν μπορεί να μη περάσουμε από την Καβάλα και να κάνουμε στάση σε ένα όνομα: Μπάμπης Κοντζολάκης! Ο Μπάμπης Κοντζολάκης είναι ο συνεχιστής ενός ιστορικού κουρείου της Καβάλας, υπηρετώντας το επάγγελμα 60 και πλέον χρόνια!
Στις 16 Νοεμβρίου 2019, το Επιμελητήριο Καβάλας γιορτάζοντας τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του, τον τίμησε, βραβεύοντας την προσφορά του στην τοπική κοινωνία και στο επάγγελμα, όχι σαν βετεράνο, όπως θα υπέθετε κανείς, αλλά σαν ενεργή επιχείρηση που συνεχίζει να προσφέρει στην κοινωνία και στους πολίτες «το καλό κούρεμα, με τέμπο και φιλοσοφία»!
Σημειώνουμε ότι την τελετή βραβεύσεων τίμησε με την παρουσία του και ο πρόεδρος του ΕΕΑ κ. Γιάννης Χατζηθεοδοσίου όταν και γνώρισε τον «κουρέα Μπάμπη» και την προσφορά του! Στην εκδήλωση παραβρέθηκε επίσης και ο Πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ και Υπεύθυνος Διεθνών Δημοσίων Σχέσεων και Σχέσεων με Κοινωνικούς Φορείς του ΕΕΑ, κ.Γιώργος Καββαθάς.
Πόσο γνωστός είναι ο Μπάμπης στην Καβάλα; Δανειζόμαστε από την καθημερινή εφημερίδα «ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΟ» της Καβάλας ένα απλό αλλά ευφυές πείραμα πιστοποίησης αυτών που λέγονται ευρέως στην Καβάλα, ότι τον ξέρουν οι πάντες. Όπως αναφέρει το «ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΟ», η ιστοσελίδα εντόπισε στην Καβάλα κάποιον ταξιδιώτη που πήγαινα στο Θιβέτ και του παρέδωσε έναν φάκελο με την παράκληση να τον στείλει από το μακρινό Θιβέτ, όπου θα πήγαινε!
Στον φάκελο απ έξω, έγραφε με τελείως ανορθόδοξο και ελλιπή τρόπο το όνομα και τη «διεύθυνση» του παραλήπτη ως εξής:
ΠΡΟΣ:
Μπάμπη κουρέα
Καβάλα – GREECE
Ώ του θαύματος, ο φάκελος έφτασε κανονικά στον Μπάμπη, αλλά κανένας στην Καβάλα δεν το θεώρησε έκπληξη! Όλοι ήταν σίγουροι γι αυτό, τόσο γνωστός ήταν!
Ο Μπάμπης γεννήθηκε στην Καβάλα στις 14 Οκτωβρίου 1940, λίγες μέρες πριν οι Ιταλοί επιτεθούν στην Ελλάδα που έμελε να γραφτεί το «ηρωικό έπος της Αλβανίας» αλλά και η μετέπειτα τραγική πορεία της Ελλάδος που, παρότι νίκησε τους Ιταλούς, δέχτηκε το πισώπλατα χτύπημα από τους Γερμανούς Ναζί και τους Βούλγαρους. Έτσι τα πρώτα χρόνια του τα πέρασε με κατοχή των Βουλγάρων.
Όπως γράφει ο τοπικός τύπος, ο Μπάμπης ως απλό παιδί του λαού, παιδί προσφύγων, πέρασε όλες εκείνες τις περιπέτειες των δύσκολων χρόνων και από μικρός, δεκαετία του ’50, βγήκε στη βιοπάλη. Σε κουρεία βοηθός. Γρήγορα έμαθε την τέχνη και μόλις απολύθηκε από τον στρατό άνοιξε δικό του κουρείο, το 1963. Από κει και πέρα, με την ευγένεια, την άρτια εκτέλεση του εργασίας του αλλά και την ευρεία κοινωνική του μόρφωση και προσφορά έγινε ο άνθρωπος που δεν πρόσφερε μόνο κούρεμα αλλά και το κλίμα ενός χώρου με υψηλό κοινωνικό προβληματισμό. Όχι όμως μόνο αυτό. Έχει και πολλές κοινωνικές και οικολογικές δραστηριότητες. Όπως μας είπε τηλεφωνικά, όταν του ζητήσαμε το e-mail του: «στην ηλικία μου προτιμώ τις ελεύθερης ώρες, αφού δουλεύω ακόμη, να απολαμβάνω το απέραντο γαλάζιο της θάλασσας και τη φύση και να ενδιαφέρομαι γι αυτήν. Έχει μεγαλύτερη αξία για εμένα, όπως είχε μεγαλύτερη αξία η επιλογή του επαγγέλματος που έχει περιορισμούς στην επιχειρηματική δράση και στα κέρδη, αλλά προσφέρει απεριόριστη ηθική ικανοποίηση από την κοινωνική προσφορά. Δεν κυνήγησα τα λεφτά, δεν αλλοιώθηκα, προτίμησα την ποιότητα της ζωής και γι αυτό την απολαμβάνω τώρα, στα 80 μου»!
Ευφυής φιλοσοφία!
«Κούρεμα» των ομολόγων και των αποθεματικών το 2011, με το δεύτερο μνημόνιο:
«Αυτό το κούρεμα μπορώ να το ονομάσω ανέραστο. Λέει, τι κούρεμα θέλεις; Πενήντα τα εκατό. Άρα λέγεται ανέραστο και για όποιον κατάλαβε, κατάλαβε. Και ειδοποιήστε την Μέρκελ ό,τι και να κάνει, όσο και να μας κουρέψει την κραυγή ζωής δεν θα τη νοιώσει ποτέ. Όμως δυστυχώς, παρά την τόση διαφήμιση που έγινε, η δική μας δουλειά δεν λέει να ανεβεί. Τόσο καιρό όλοι MAKIS LIOLIOS, http://makliolios.blogspot.com/2011/10/blog-post_28.html
Δήλωση του Προέδρου του Επιμελητηρίου Καβάλας, κ. Δέμπα Μάρκου:
Για τον «Μπάμπη»
ΜΠΑΜΠΗΣ, ο Κουρέας της Καβάλας.
«Ο βιοπαλαιστής, ο Οικογενειάρχης, ο φίλος, ο άνθρωπος με το χαμόγελο, το αστείρευτο χιούμορ του και την γλυκιά ανθρωπιά του.
Μαζεύει γύρω του μέχρι και σήμερα, μετά από 67 χρόνια, μικρούς και μεγάλους, όχι μόνο για να τους περιποιηθεί το μαλλί, αλλά να ακούσει τα προβλήματα τους, τις χαρές τους, τις πίκρες τους. Για όλους κάτι καλό έχει να πει, κάτι όμορφο να μοιραστεί. Η γωνία του Μπάμπη του κουρέα, είναι το σημείο αναφοράς της πόλης μας.
Στον φίλο Μπάμπη επί 50 χρόνια πηγαίνω στον ίδιο χώρο, όχι μόνο για να κουρευτώ, αλλά για να ηρεμήσω, να ακούσω τα δρώμενα της πόλης, να χαμογελάσω.
Ο Μπάμπης είναι ο Κουρέας της Καρδιάς μας, …..είναι ο Κουρέας της Καβάλας».
Θελήσαμε να πάρουμε κι εμείς μια γεύση από τις εμπειρίες της ζωής και του επαγγέλματός του με μερικές λιτές ερωτήσεις.
- Πόσα χρόνια δουλεύετε στη ζωή σας και πόσα χρόνια είστε κουρέας;
Απάντηση: Εργάζομαι από το 1952, 12 ετών μέχρι και σήμερα στην ηλικία των 80 ετών .
- Τι σας έκανε και επιλέξατε μικρός να δουλέψετε σε κουρεία;
Απάντηση: Η απόλυτη ανάγκη, διότι είμαι παιδί προσφύγων της μικρά Ασίας. Ήταν ένα ταξίδι στο όνειρο, να βλέπεις τα παιδάκια που ήταν 10 ετών να γίνονται 60 ετών.
- Πως ήταν η ζωή των πελατών σας τα πρώτα χρόνια που η Ελλάδα ζούσε δύσκολες στιγμές;
Απάντηση: Είχα πελάτες οι οποίοι είχαν οικονομική ευχέρεια και πελάτες από όλα τα στρώματα της ζωής, αλλά προσπάθησαν και αγωνίστηκαν εκείνοι οι οποίοι δεν είχαν οικονομική ευχέρεια, τίμια και ποιοτικά για τα παιδιά και τα εγγόνια τους.
- Υπάρχουν μυστικά στην τέχνη ή τα πάντα εξαρτώνται από την συνέπεια και το επίπεδο των ικανοτήτων των κουρέων;
Απάντηση: Τα κουρεία σε όλο τον κόσμο είναι ο πιο δημοκρατικός χώρος ό,τι αξιώματα και να έχεις είσαι ίσος με όλους. Εμείς δημιουργούσαμε σύμφωνα με το πρόσωπο του καθένα , αυτό κάνουμε μέχρι και σήμερα.
- Τα πράγματα άλλαξαν πολύ στην περιποίηση της κόμης. Μεγάλα λαμπερά καταστήματα εμφανίστηκαν με πολλά τεχνικά μέσα και εργαλεία. Ποιο το μέλλον του επαγγέλματος;
Απάντηση: Για εμάς τους παλιούς κουρείς είναι μαγεία και δικαίωση και έτσι πρέπει να είναι τα κουρεία.
- Σήμερα το κουρείο είναι για εσάς ακόμη βιοπορισμός ή ανάγκη ζωής, ανάγκη να προσφέρετε στην κοινωνία;
Απάντηση: Είναι πολύ λίγος ο χρόνος για να περιγράψω αυτό το μαγευτικό ταξίδι στο όνειρο. Αν ξαναζούσα πάλι από την αρχή αυτή την δουλεία θα επέλεγα.
- Σας θεωρούν «φιλόσοφο» στη δουλειά αλλά και στις κοινωνικές απόψεις και θέσεις σας. Ποια είναι η φιλοσοφία σας;
Απάντηση: Εφόσον η ζωή του καθενός είναι 80 Αυγουστιάτικα φεγγάρια, να δούνε όλοι τα μικρά πράγματα της ζωής και το σύμπαν να κατακτήσεις , αυτή είναι η ζωή!
Η ιστορία του επαγγέλματος
Η ιστορία του επαγγέλματος χάνεται στα βάθη της αρχαιότητας. Όταν η παραγωγικότητα της εργασίας των οργανωμένων κοινωνιών είχε αναπτυχθεί επιτεύχθηκε ο πρώτος μεγάλος καταμερισμός εργασίας μεταξύ γεωργίας και κτηνοτροφίας. Η συνέχεια της ανάπτυξης των κοινωνιών επέτρεψε έκτοτε ένα διαρκώς αυξανόμενο του καταμερισμό εργασίας και ειδίκευσης μέχρι που, στη δουλοκτησία, φτάσαμε στον καταμερισμό υπηρεσιών και την εμφάνιση επαγγελμάτων ατομικής περιποίησης που τότε προορίζονταν μόνο για την άρχουσα τάξη.
Οι τοιχογραφίες της αρχαίας Αιγύπτου και της αρχαίας Ελλάδας είναι ενδεικτικές για την άσκηση του επαγγέλματος του κουρέα.
Αρχαίος Έλληνας κουρέας, Τανάγρα Βοιωτίας
Αναφορές στην Ελλάδα σχετικές με τα κουρεία γίνονται, ήδη, από την εποχή του Ομήρου ο οποίος αναφέρει ότι τα κουρεία είναι κινητά, «οργανώνονται» στην ύπαιθρο και ο κουρέας διαθέτει μόνο ένα ξυράφι και ένα ψαλίδι (πηγή: newsbeast.gr)
Στην Ελλάδα οι κουρείς ήρθαν στο παρασκήνιο (σαν αυτοτελές επάγγελμα) τον πέμπτο π.χ. αιώνα. Η περιποίηση της γενειάδας έγινε μια τέχνη. Οι πολιτικοί, οι ποιητές και οι φιλόσοφοι έκοβαν τα μαλλιά τους ή τα γένια τους στα κουρεία της εποχής, όπου στην αρχή ήταν υπαίθρια και στη συνέχεια έκαναν την εμφανίσει τους στις αγορές. Στα τότε καταστήματα συζητούσαν τα νέα της ημέρας, επειδή τα κουρεία της αρχαίας Ελλάδας ήταν το αρχηγείο κοινωνικών, πολιτικών και αθλητικών ειδήσεων. (πηγή: Κωτσάκη Αναστασία: Η ιστορία και η εξέλιξη του επαγγέλματος του κουρέα)
Αίγυπτος
Αρχαία αιγυπτιακή τοιχογραφία απεικονίζει κουρέα εν ώρα εργασίας
Στην Αίγυπτο οι κουρείς ήταν σεβαστοί. Αρχαία μνημεία και πάπυροι δείχνουν ότι οι Αιγύπτιοι είχαν ξυρισμένα γένια καθώς και τα κεφάλια τους. Οι κουρείς της εποχής κουβαλούσαν τα εργαλεία τους σε καλάθια. Οι ξυριστικές μηχανές είχαν σχήμα καλαμιών με κυρτές λαβές. (πηγή: Κωτσάκη Αναστασία: Η ιστορία και η εξέλιξη του επαγγέλματος του κουρέα. )
Φυσικά, το επάγγελμα συνέχισε να ασκείται με διάφορες μορφές και στην Ρωμαίκή, τη Βυζαντινή και στην οθωμανική αυτοκρατορία, κυρίως μέσα στα λουτρά.
Αρχαία Ρώμη
Ρωμαϊκό ανάγλυφο του επαγγέλματος του κουρέα
Οι κουρείς ήταν άγνωστοι στη Ρώμη μέχρι το 296 π.χ, όταν ο Τιτσινός Μένα ήρθε στη Ρώμη από τη Σικελία και εισήγαγε το ξύρισμα. Το ξύρισμα έγινε σύντομα η μόδα και το κουρείο έγινε ο χώρος συγκέντρωσης των Ρωμαίων. Οι Ρωμαίοι ήταν οι καλύτεροι προστάτες των κουρέων. Επίσης αφιέρωναν αρκετές ώρες στο ξύρισμα, στο κόψιμο των μαλλιών, στο μασάζ, στο μανικιούρ και στην εφαρμογή αλοιφών και καλλυντικών αγνώστων προελεύσεων
Στο Βυζάντιο τα κουρεία ονομάζονταν κουρισκαρεία και εκεί εργάζονταν οι κουρίσκοι (ή κουρείς) και οι ξυραφισταί.
Επαγγέλματα στο Βυζάντιο (πηγή: Καίτη Βασιλάκου: Τα αστικά επαγγέλματα στο Βυζάντιο)
Κουρέας στον Πόντο
Ο Πάντζον ο Σαντέτες έτον εξακουστός κουρέας. Ούλ είχαν να λέγνε γα το λαφρόν το χέρν ατ’. Έτον άμα και πολλά πειραχτήρ ( πηγή: Ποντιακά Παροιμίας, ρήσεις και ανέκδοτα, Θεόδωρος Ευσταθίου Κωνσταντινίδης – blogs.sch.gr/pontos2gympyrg)
Το επαγγελματικό οικόσημο των μπαρμπέρηδων στον Μεσαίωνα
Ο μπαρμπέρης είναι χειρωνακτικό επάγγελμα. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από τη λατινική λέξη ‘’ barba ‘’ και το γαλλικό barbe ([baʀb]), που σημαίνει «γένι», «μούσι».
Στην Ευρώπη το επάγγελμα έχει τις ρίζες του στο επάγγελμα του μεσαιωνικού κουρέα, που διατηρούσε δημόσια λουτρά και περιποιούνταν πελάτες και ασθενείς. Προφανώς εξελίχτηκε από την βοηθητική εργασία, αφού ο μπαρμπέρης ήταν βοηθός του κουρέα και ασχολούνταν κυρίως με το κόψιμο των μαλλιών και το ξύρισμα των πελατών.
Μπαρμπέρης το 1568
Ο κουρέας και ο μπαρμπέρης είχαν ως επί το πλείστον ανδρική πελατεία.
Το επάγγελμα του μπαρμπέρη αναφέρεται γραπτώς για πρώτη φορά σε ένα έγγραφο το 1397 στην Κολωνία, ενώ επαγγελματικοί σύνδεσμοι των μπαρμπέρηδων εμφανίζονται το δεύτερο ήμισυ του 15ου αι. στο Γκντανσκ το 1457, στο Λίμπεκ το 1480 και στο Αμβούργο το 1486.
Πηγή: el.wikipedia
Στη νεώτερη Ελλάδα, οι μπαρμπέρηδες αρχίζουν να εξειδικεύονται στο ξύρισμα και το κούρεμα και να παρέχουν μόνο τις συγκεκριμένες υπηρεσίες.
Τα κουρεία βιώνουν τη «χρυσή εποχή» τους την περίοδο 1880-1940 με τη δημοφιλία τους να συναγωνίζεται εκείνη των περίφημων saloons.
Τα κουρεία στην Ελλάδα
Αναφορές στην Ελλάδα σχετικές με τα κουρεία γίνονται, ήδη, από την εποχή του Ομήρου ο οποίος αναφέρει ότι τα κουρεία είναι κινητά, «οργανώνονται» στην ύπαιθρο και ο κουρέας διαθέτει μόνο ένα ξυράφι και ένα ψαλίδι (πηγή: newsbeast.gr)
Με την πάροδο των χρόνων και την εξέλιξη του πολιτισμού οι κουρείς βρίσκουν κτήρια για να στεγάσουν τις υπηρεσίες τους, οι οποίες εμπλουτίζονται με την περιποίηση της κόμης, τη χρήσης της βαφής και της περούκας.
Πεντακάθαρα και ευπρεπή τα κουρεία μετατρέπονται σε σημείο συνάντησης για το αντρικό κοινό, όπου, σύμφωνα με τον Θεόφραστο, πραγματοποιούνται άοινα (χωρίς κρασί) συμπόσια.
Εδώ έρχονται οι άντρες για να μάθουν τα νέα της ημέρας και να κουβεντιάσουν με τους φίλους τους, ενώ καθιερώνουν την επίσκεψή τους σε αυτά, αν όχι σε καθημερινή, σίγουρα σε εβδομαδιαία συνήθεια.
Έτσι, ο μπαρμπέρης γνωρίζει τα πάντα γι’ αυτούς ενώ λειτουργεί και ως ο προσωπικός τους ψυχολόγος, καθώς οι «ιστορίες της καρέκλας» αναφέρονται σε κάθε λογής τομέα: από την πολιτική (σε περίοδο εκλογών, μάλιστα, ο μπαρμπέρης ήξερε στο περίπου τι ποσοστό θα έπαιρνε το κάθε κόμμα) και τα αθλητικά μέχρι τα προσωπικά και οτιδήποτε άλλο συζητούν οι άντρες μεταξύ τους.
Η σύγχρονη εκδοχή του μπαρμπέρικου
Μπορεί ο «μπαρμπέρης» ως έννοια να ηχεί στα αυτιά μας ως κάτι από τα παλιά, όμως ο «μοντέρνος μπαρμπέρης» είναι μια πραγματικότητα και –δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαμε– ανάγκη. Ο σύγχρονος Έλληνας –κι όχι μόνο– τον αποζητά, κάνει crash test στα barber shops της πόλης και εν τέλει καταλήγει σε μια μοντέρνα εκδοχή του παλιού καλού μπαρμπέρη, που τον περιποιείται και τον κάνει να νιώθει όμορφα.
Tα barber shops λοιπόν έχουν αποδείξει πως δεν είναι ένα ακόμα trend, αλλά μια εξελισσόμενη ανάγκη που έχει μπει για τα καλά στην καθημερινότητά μας. Τα περισσότερα από αυτά εμπνέονται ως προς την διακόσμηση από αντίστοιχους χώρους σε Λονδίνο και Αμερική, ενώ χαρακτηρίζονται για την old school ατμόσφαιρα και την vintage διάθεσή τους.
Οι υπηρεσίες τους βασίζονται στην εξειδίκευση του προσωπικού, ενώ σε αυτές συγκαταλέγονται ακόμη και άτυπα bachelor parties μελλοντικών γαμπρών.
Β