Επιστροφή στην εργασία: Μέτρα Υγιεινής & Ασφάλειας στους χώρους εργασίας για την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19

 

Γράφουν η Σουζάνα Κλημεντίδη, Δικηγόρος – Νομικός Συνεργάτης ΕΕΑ

και η Δήμητρα Καραδήμα, Δικηγόρος – Εργατολόγος

 

Το νέο στέλεχος κορωνoϊού (COVID-19), που ανιχνεύτηκε ως αίτιο κρουσμάτων πνευμονίας στην πόλη Wuhan της επαρχίας Hubei στην Κίνα, μεταδόθηκε ταχύτατα και εξαπλώθηκε παγκοσμίως, πλήττοντας πλέον όλες τις ηπείρους. Τα επιστημονικά δεδομένα επί της νόσου COVID-19 και τις βλάβες που προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισμό, βρίσκονται ακόμη εν εξελίξει, ενώ οι εκτιμήσεις των ειδικών είναι ότι ο ιός θα συνεχίσει να απασχολεί τη δημόσια υγεία για αρκετό καιρό έως ότου βρεθεί η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και το εμβόλιο. Ως εκ τούτου, σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι υψίστης σημασίας η προστασία και η προώθηση της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία. Υπό τα νέα δεδομένα, που δημιουργεί η απειλή της έκθεσης στον COVID-19, επαναπροσδιορίζονται οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την εργασία, αλλά και τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας που πρέπει να λαμβάνονται στους χώρους εργασίας, για την προστασία της υγείας των εργαζομένων και τον περιορισμό περιπτώσεων λοίμωξης από το νέο κορωνοϊό COVID-19. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι εργαζόμενοι θα μπορούν να επιστρέψουν σε ένα ασφαλές και υγιές περιβάλλον στον χώρο εργασίας.

Στη χώρα μας, ο κώδικας Νόμων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων (ΚΝΥΑΕ), που κυρώθηκε με τον Ν. 3850/2010, εφαρμόζεται σε όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα και για κάθε εργαζόμενο, που απασχολείται από τον εργοδότη με οποιαδήποτε σχέση εργασίας. Ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας. Στο πλαίσιο των ευθυνών του, ο εργοδότης πρέπει να λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων, ενημέρωσης και κατάρτισης, καθώς και της δημιουργίας της απαραίτητης οργάνωσης και της παροχής των αναγκαίων μέσων.

Τα μέτρα για την ασφάλεια, την υγεία και την υγιεινή κατά την εργασία σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να συνεπάγονται την οικονομική επιβάρυνση των εργαζομένων. Επιπλέον, στις επιχειρήσεις, που απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζομένους, ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας, ενώ στις επιχειρήσεις που απασχολούν 50 και άνω εργαζομένους, ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας. Ο εργοδότης οφείλει να έχει γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία και να καθορίζει τα μέτρα ατομικής προστασίας που πρέπει να ληφθούν και, αν χρειαστεί, το υλικό προστασίας που πρέπει να χρησιμοποιηθεί.

Βάσει των ανωτέρω, ο εργοδότης οφείλει να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα πρόληψης της διάδοσης της νόσου COVID-19 στους χώρους εργασίας. Ειδικότερα, οφείλει να διαθέτει στους εργαζομένους όλα τα απαραίτητα υλικά και μέσα για την προστασία της υγείας τους και να επιβλέπει την ορθή χρήση τους. Ενδεικτικά, θα πρέπει να υπάρχει στον χώρο εργασίας αντισηπτικό διάλυμα, να χορηγούνται μάσκες και γάντια μιας χρήσης όπου είναι απαραίτητο, να υπάρχουν κάδοι με ποδοκίνητο καπάκι και σακούλες απορριμμάτων, να απολυμαίνονται συστηματικά οι επιφάνειες καθώς και τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται από τους εργαζόμενους (πόμολα, τηλεχειριστήρια, διακόπτες, τηλέφωνα, πληκτρολόγια κ.λπ.), να αερίζεται επαρκώς ο χώρος, να γίνεται συντήρηση των συστημάτων εξαερισμού – κλιματιστικών. Επίσης, η γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου θα πρέπει να επικαιροποιηθεί και ως προς τους κινδύνους και τα μέτρα πρόληψης από τον COVID-19. Σε κάθε περίπτωση, ο εργοδότης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις εξειδικευμένες οδηγίες των αρμόδιων θεσμικών οργάνων (Υπουργείο Υγείας – ΕΟΔΥ, Υπουργείο Εργασίας – ΣΕΠΕ κ.λπ.) για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού, με τη συνδρομή του ιατρού εργασίας και του τεχνικού ασφάλειας, και σε συνεργασία με τους εκπροσώπους των εργαζομένων για θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία.

Επιπλέον, για τον περιορισμό του συνωστισμού και των συναθροίσεων μεταξύ των εργαζομένων, θα πρέπει να εξετάζεται η εισαγωγή της εξ αποστάσεως εργασίας (τηλεργασία), όπου αυτό είναι εφικτό, να οργανώνεται ο χρόνος εργασίας ώστε να υπάρχει σταδιακή προσέλευση των εργαζομένων στους χώρους εργασίας με σκοπό την αποφυγή συνωστισμού, να εξετάζονται ενδεχόμενες αλλαγές της χωροταξικής θέσης των εργαζομένων. Ακόμη θα πρέπει να αποφεύγονται οι ημερίδες, σεμινάρια κλπ ώστε να μην υπάρχει συνάθροιση ατόμων και οι συσκέψεις να πραγματοποιούνται με ηλεκτρονικά μέσα (πχ τηλεδιασκεψη), όπου αυτό είναι εφικτό.

Σε περίπτωση, που ο εργοδότης δε λαμβάνει τα αναγκαία προληπτικά μέτρα προστασίας της υγείας του προσωπικού, τότε οι εργαζόμενοι μπορούν να καταγγείλουν τη συμπεριφορά του εργοδότη στην Επιθεώρηση Εργασίας. Επίσης, μπορούν να προβούν σε επίσχεση εργασίας, δηλαδή να δηλώσουν στον εργοδότη ότι απέχουν από τα καθήκοντά τους έως ότου λάβει τα αναγκαία μέτρα υγιεινής και ασφάλειας.

Από την άλλη μεριά, κάθε εργαζόμενος έχει υποχρέωση να εφαρμόζει τους κανόνες υγείας και ασφάλειας και να φροντίζει ανάλογα με τις δυνατότητες του για την ασφάλεια και την υγεία του, καθώς και για την ασφάλεια και την υγεία των άλλων ατόμων/συναδέλφων, που επηρεάζονται από τις πράξεις ή παραλείψεις του κατά την εργασία σύμφωνα με την εκπαίδευση του και τις κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη του. Για την πραγματοποίηση αυτών των στόχων, οι εργαζόμενοι οφείλουν ειδικότερα να χρησιμοποιούν σωστά τον ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό που τίθεται στη διάθεση τους. Να αναφέρουν αμέσως στον εργοδότη ή/και σε όσους ασκούν αρμοδιότητες τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας, όλες τις καταστάσεις που μπορεί να θεωρηθεί εύλογα ότι παρουσιάζουν άμεσο και σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία, καθώς και κάθε έλλειψη που διαπιστώνεται στα συστήματα προστασίας. Να συντρέχουν τον εργοδότη και όσους ασκούν αρμοδιότητες τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας, όσον καιρό χρειαστεί, ώστε να καταστεί δυνατή η εκπλήρωση όλων των καθηκόντων ή απαιτήσεων, που επιβάλλονται από την αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία.

Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος – ή συνοικούντα με αυτόν, πρόσωπα – παρουσιάζει ύποπτη συμπτωματολογία και με βάση της οδηγίες του ΕΟΔΥ επιβάλλεται η παραμονή στο σπίτι του, τότε ο εργοδότης υποχρεούται να τον απομακρύνει προσωρινά από τη θέση εργασίας του, προκειμένου να προστατευτεί η υγεία και των υπολοίπων εργαζομένων. Εύλογος χρόνος απομάκρυνσης του εργαζομένου δύναται να θεωρηθεί ο χρόνος επώασης του ιού, δηλαδή14 ημέρες. Σε αυτή την περίπτωση, ο εργαζόμενος δικαιούται κανονικά τον μισθό του σύμφωνα με το άρθρο 656 Α.Κ. Επίσης, σε περίπτωση που ο εργαζόμενος διαγνωστεί ότι νοσεί από covid-19 (ή τεθεί σε καραντίνα με ιατρική εντολή) θα ισχύουν, επιπρόσθετα, οι διατάξεις για την άδεια ασθενείας. Ο εργαζόμενος, μόλις διαγνωστεί ότι είναι φορέας του κορωνοϊού, οφείλει να απουσιάσει από την εργασία του και να ειδοποιήσει τον εργοδότη περί της ασθένειάς του, προσκομίζοντας σχετική ιατρική βεβαίωση. Ο εργαζόμενος δικαιούται παροχές σε είδος (ιατρική περίθαλψη) και παροχές σε χρήμα (μισθό και επίδομα ασθενείας) για τις οποίες, ένα μέρος θα επιδοτηθεί από τον ΕΦΚΑ και το υπόλοιπο από τον εργοδότη.