Στην ενδιάμεση έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, Δεκεμβρίου 2014,  γίνεται ανάλυση των μεγάλων επιχειρηματικών δανείων, πάνω από 1 εκ. ευρώ,  που βρίσκονται σε καθυστέρηση.

 

Σημαντικό στοιχείο είναι ότι τα μεγάλα επιχειρηματικά δάνεια ανέρχονται σε 98,5 δισεκ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε 54% του ΑΕΠ του 2013 και από αυτά τα καθυστερούμενα ανέρχονται στα 28,5 δισεκ. ευρώ (ποσό που αντιστοιχεί σε 15,6% του ΑΕΠ!

 

 

Η έκθεση αναφέρει τα εξής:

 

Στο παρόν Ειδικό θέμα επιχειρείται μία συνοπτική παρουσίαση των βασικών χαρακτηριστικών των επιχειρηματικών δανείων άνω του 1 εκατ. ευρώ, με αναφορά σε στοιχεία τέλους 2013.

 

Το δείγμα επί του οποίου έγινε η ανάλυση περιλαμβάνει περίπου 16 χιλιάδες οφειλέτες με συνο λικό άνοιγμα περίπου 98,5 δισεκ. ευρώ (ποσό που αντιστοιχεί σε 54% του ΑΕΠ του 2013 σε τρέχουσες τιμές), εκ των οποίων περίπου 6 χιλιάδες οφειλέτες εμφανίζουν καθυστέρηση στην αποπληρωμή των υποχρεώσεών τους, με το ύψος των καθυστερήσεων να προσεγγίζει τα 28,5 δισεκ. ευρώ (ποσό που αντιστοιχεί σε 15,6% του ΑΕΠ του 2013).

 

 

Σύμφωνα με τα βασικά περιγραφικά χαρακτηριστικά των δανείων αυτών, τα ¾ περίπου των οφειλετών έχουν συνολικό άνοιγμα μέχρι 5 εκατ. ευρώ, ενώ παρατηρείται αρνητική συσχέτιση μεταξύ του ύψους του ανοίγματος και του δείκτη καθυστερήσεων. Δηλαδή οφειλέτες με μεγαλύτερο άνοιγμα εμφανίζουν κατά μέσο όρο χαμηλότερο δείκτη καθυστερήσεων συγκριτικά με εκείνους των οποίων το άνοιγμα κυμαίνεται μεταξύ 1 και 5 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, σε όρους μεγέθους, το μεγαλύτερο ποσό δανείων σε καθυστέρηση επιμερίζεται σε σχετικά λίγους πιστούχους, οι οποίοι με τη σειρά τους επιμερίζονται σε σχετικά λίγους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Ενδεικτικά, το ήμισυ περίπου των δανείων σε καθυστέρηση κατανέμεται σε μερικές εκατοντάδες πιστούχους, με το ήμισυ αυτών να συγκεντρώνεται σε μόνο έξι κλάδους οικονομικής δραστηριότητας (από συνολικά 88 κλάδους της διψήφιας ταξινόμησης Nace Rev. 2).

 

 

Σημαντικό επίσης χαρακτηριστικό των δανείων του δείγματος είναι ότι το ήμισυ σχεδόν των δανείων σε καθυστέρηση βρίσκεται σ’ αυτή την κατάσταση για διάστημα τουλάχιστον τριών ετών. Και σ’ αυτή την περίπτωση, η συγκέντρωση αφορά σχετικά μικρό αριθμό πιστούχων, οι οποίοι ουσιαστικά επιμερίζονται σε λίγους κλάδους, κυρίως στους κλάδους κατασκευών κτιρίων, χονδρικού και λιανικού εμπορίου, καταλυμάτων, διαχείρισης ακίνητης περιουσίας, έργων πολιτικού μηχανικού, βιομηχανίας τροφίμων, δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας και παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών υλών. Μάλιστα, στην πλειονότητα των περιπτώσεων της εν λόγω κατηγορίας οφειλετών για τους οποίους κατέστη δυνατή, λόγω διαθεσιμότητας στοιχείων, και η χρηματοοικονομική ανάλυση των οικονομικών τους στοιχείων, η δυναμική των λογιστικών καταστάσεων υποδηλώνει ότι είναι μικρή η πιθανότητα εξυπηρέτησης των δανείων τους.

 

 

Όσον αφορά τους πιστούχους που είναι κοινοί μεταξύ των συστημικών τραπεζών, το 1/3 των δανείων σε καθυστέρηση αφορά περίπου 800 πιστούχους οι οποίοι είναι κοινοί σε δύο τουλάχιστον συστημικές τράπεζες και έχουν συνολικά δάνεια σε καθυστέρηση ύψους περίπου 11 δισεκ. ευρώ. Από τους πιστούχους αυτούς, ορισμένοι είναι κοινοί και στις τέσσερις συστημικές τράπεζες, με το ύψος των δανείων σε καθυστέρηση να ανέρχεται σε περίπου 3 δισεκ. ευρώ. Επίσης, οι οφειλέτες με ανοίγματα σε περισσότερες τράπεζες εμφανίζουν συγκριτικά χαμηλότερο δείκτη καθυστερήσεων έναντι εκείνων με οφειλές σε μία μόνο τράπεζα.

 

Σε επίπεδο κλαδικής ανάλυσης, 30 κλάδοι, που έχουν απορροφήσει το 23% της τραπεζικής χρηματοδότησης του δείγματος, εμφανίζουν δείκτη καθυστερήσεων μεταξύ 38% και 91% και 28 κλάδοι, που έχουν απορροφήσει το 58% της χρηματοδότησης, εμφανίζουν δείκτη καθυστερήσεων μεταξύ 21% και 37%. Στον αντίποδα, υπάρχουν και 30 κλάδοι, που έχουν απορροφήσει το υπόλοιπο 19% της χρηματοδότησης, οι οποίοι εμφανίζουν δείκτη καθυστερήσεων μεταξύ 0% και 20%.

 

 

Επιπρόσθετα, σε κλαδικό επίπεδο παρατηρούνται δύο ακόμη σημαντικά χαρακτηριστικά. Πρώτον, παρατηρείται θετική συσχέτιση μεταξύ του ποσοστού των δανείων σε καθυστέρηση και της ετήσιας μεταβολής του (βλ. Διάγραμμα Α). Δηλαδή κλάδοι που εμφανίζουν τα συγκριτικώς υψηλότερα ποσοστά καθυστερήσεων εμφανίζουν και τη συγκριτικά μεγαλύτερη επιδείνωση του δείκτη καθυστερήσεων μεταξύ 2012 και 2013. Στους κλάδους αυτούς συμπεριλαμβάνονται και οι κλάδοι με τον υψηλότερο τραπεζικό δανεισμό στο παρελθόν, όπως φαίνεται από το μέγεθος των κουκίδων στο διάγραμμα. Δεύτερον, σε κλάδους με υψηλό δείκτη καθυστερήσεων, τα δάνεια σε καθυστέρηση συγκεντρώνονται σε σχετικά μικρό αριθμό οφειλετών (βλ. Διάγραμμα Β). Αντίθετα, σε κλάδους με χαμηλό δείκτη καθυστερήσεων, τα δάνεια σε καθυστέρηση φαίνεται να είναι διασπαρμένα μεταξύ σχετικά μεγάλου αριθμού οφειλετών.

 

 

Βλέπε παράρτημα πινάκων

 

 

Ειδικότερη ανάλυση όσον αφορά την κλαδική εικόνα των δανείων σε καθυστέρηση παρουσιάζεται στον πίνακα. Ο πίνακας απεικονίζει βασικά χαρακτηριστικά των δανείων σε καθυστέρηση 19 βασικών κλάδων οικονομικής δραστηριότητας. Οι κλάδοι αυτοί συγκεντρώνουν το 80% των δανείων σε καθυστέρηση του δείγματος. Στην πλειονότητά τους, οι εν λόγω κλάδοι έχουν απορροφήσει χρηματοδότηση που υπερβαίνει το 1% της συνολικής χρηματοδότησης όλων των κλάδων (βλ. στήλη 8). Ανά κλάδο ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο δανείων του δείγματος στο τέλος του 2013 (στήλη 2) απεικονίζει το μέγεθος του προβλήματος σε κάθε κλάδο.

 

 

Παρόμοια πληροφόρηση δίνει και το ποσοστό των πιστωτών που εμφανίζουν δάνεια σε καθυστέρηση στο τέλος του 2013 (στήλη 5). Με ελάχιστες εξαιρέσεις, το πρόβλημα επιδεινώνεται σε όλους τους κλάδους, όπως φαίνεται από τη μεταβολή του λόγου αυτού μεταξύ τέλους 2012 και τέλους 2013 (στήλη 3). Η μεταβολή του ποσοστού των πιστωτών που εμφανίζουν δάνεια σε καθυστέρηση μεταξύ τέλους 2012 και τέλους 2013 (στήλη 6) δείχνει ότι σε πολλούς κλάδους το πρόβλημα μεταδίδεται σε άλλες εταιρίες του κλάδου με υψηλή ταχύτητα. Σε 12 από τους 19 κλάδους, πάνω από το 50% των δανείων σε καθυστέρηση βρίσκεται στην κατάσταση αυτή για τουλάχιστον τρία χρόνια (βλ. στήλη 4). Τέλος, η στήλη 7 δείχνει το βαθμό συγκέντρωσης πιστούχων με δάνεια σε καθυστέρηση ανά κλάδο. Θετικές τιμές του δείκτη υποδηλώνουν υψηλή συγκέντρωση των καθυστερήσεων σε λίγους πιστούχους, ενώ αρνητικές τιμές υποδηλώνουν υψηλή διασπορά των δανείων σε καθυστέρηση σε πολλούς πιστούχους. Όπως προκύπτει από τον πίνακα, σε έξι κλάδους παρατηρείται υψηλή συγκέντρωση των δανείων σε καθυστέρηση σε λίγους σχετικά πιστούχους.

 

 

Συμπερασματικά, τα δάνεια σε καθυστέρηση μεγάλων οφειλετών συγκεντρώνονται σε σχετικά μικρό αριθμό κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, ενώ σε αρκετούς κλάδους εμφανίζουν υψηλή συγκέντρωση σε σχετικά λίγους πιστούχους. Ο υψηλός βαθμός συγκέντρωσης διευκολύνει από τεχνικής πλευράς τη διαχείριση των δανείων αυτών, υπό την προϋπόθεση ότι τα πιστωτικά ιδρύματα θα έχουν στη διάθεσή τους το κατάλληλο θεσμικό και πτωχευτικό πλαίσιο το οποίο θα διευκολύνει, θα απλοποιεί και θα επιταχύνει λύσεις τόσο σε προδικαστικό όσο και σε δικαστικό επίπεδο. Το γεγονός ότι η επιδείνωση των καθυστερήσεων είναι συγκριτικά υψηλότερη σε κλάδους με ήδη υψηλό ποσοστό καθυστερήσεων καθιστά αναγκαία την κατά προτεραιότητα αντιμετώπιση του προβλήματος στους κλάδους αυτούς, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης σε υγιείς επιχειρήσεις.