Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΕΝΔΟΟΜΙΛΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ

Του Γιώργου Φλωρά
Μέλους του ΔΣ του ΕΕΑ και
Συντονιστή της Επιτροπής Ανταγωνισμού του ΕΕΑ

Συχνά διαβάζουμε στον Τύπο και ακούμε και από επίσημα χείλη ότι βασική αιτία της ακρίβειας των προϊόντων είναι οι υπερτιμολογήσεις που κάνουν οι μητρικές πολυεθνικές εταιρείες προς τις θυγατρικές τους στην Ελλάδα, οι γνωστές μας ενδοομιλικές συναλλαγές. Έχει επικρατήσει λάθος όρος αφού οι ενδοομιλικές συναλλαγές δεν είναι παράνομες εξορισμού αλλά γίνονται παράνομες όταν συμβαίνει το φαινόμενο της υπερτιμολόγησης για φορολογικούς λόγους.
Είναι παντελώς λάθος η άποψη ότι οι ενδοομιλικές συναλλαγές είναι αιτία της ακρίβειας. Η λογική αυτή είναι η λογική που προωθούν τα καρτέλ και το σύστημα παραπληροφόρησης που χρησιμοποιούν (πολιτική ηγεσία, Επιτροπή Ανταγωνισμού, δημοσιογράφοι) για να κάνουν τον Έλληνα να σκεφτεί ότι πρακτικά δεν μπορεί να κάνει κάποιος κάτι για την ακρίβεια, αφού ο έλεγχος των πολυεθνικών στο εξωτερικό είναι έως και αδύνατος.
Οι ενδοομιλικές συναλλαγές είναι καθαρά φορολογικό αδίκημα και όχι αδίκημα που αυξάνει τις τιμές.
Ναι μεν είναι οι τιμές ακριβότερες αλλά το γεγονός ότι πωλούνται ακριβότερα στα ράφια οφείλεται σε έναν και μοναδικό λόγο: στην έλλειψη ανταγωνισμού.

Για να γίνει κατανοητό θα κάνω την κατωτέρω ανάλυση: έχουμε την θυγατρική της πολυεθνικής στην Ελλάδα (θυγατρική), την μητρική πολυεθνική (μητρική) και το σούπερ μάρκετ.
Το προϊόν ΧΧΧ κοστίζει στην μητρική 0,50 ευρώ και κανονικά θα έπρεπε να το πουλήσει στην θυγατρική της 1 ευρώ (ένα λογικό κέρδος). Η θυγατρική με την σειρά της θα έπρεπε να το πουλήσει στο σούπερ μάρκετ 2 ευρώ και το σούπερ μάρκετ στην λιανική 3 ευρώ (δεν θεωρώ αυτά τα περιθώρια κέρδους τα λογικά αλλά τα χρησιμοποιώ για το παράδειγμα μας).

Η πολυεθνική έχει εξασφαλίσει με διαφόρους τρόπους ότι το προϊόν ΧΧΧ δεν έχει ανταγωνισμό στο ράφι. Έχει συμφωνήσει με τους ανταγωνιστές της ότι οι τιμές πώλησης των αναλόγων προϊόντων θα είναι περίπου στα 7 ευρω. Κανονικό καρτέλ. Έχει συμφωνήσει με το σούπερ μάρκετ (είτε με οικονομικό κίνητρο είτε με εκβιασμό είτε και με τα δύο, ανάλογα την δόση που χρειάζεται ανά περίπτωση) ότι δεν θα μπει άλλος ανταγωνιστής στο ράφι πέραν αυτών που έχουν συμφωνήσει. Επίσης κανονικό καρτέλ.

Αφού διαπιστώνει η θυγατρική ότι μπορεί να πουλήσει στον καταναλωτή 7 ευρω (δεν έχει πίεση από ανταγωνιστές) πουλάει στο σούπερ μάρκετ 5 ευρω. Το σούπερ μαρκετ αυξάνει το κέρδος του από 1 σε 2 ευρω αφού συμμετέχει και αυτό στην ληστεία του καταναλωτή.

Αν η μητρική πουλήσει στην θυγατρική το προϊόν ΧΧΧ στην τιμή που αρχικά αναφέραμε, δηλαδή 1 ευρω, τότε η θυγατρική θα έχει κέρδος 4 ευρω (5-1=4). Αν φορολογηθεί με 30% θα πληρώσει φόρο 1,20€.
Αμ δε, για κορόιδα ψάχνετε;
Κανονίζει η θυγατρική με την μητρική και της τιμολογεί το προϊόν ΧΧΧ στην τιμή των 4 ευρω. Άρα το κέρδος της τώρα έγινε 5-4=1 ευρω, Άρα φόρος 30%=0,30€. Αυτή είναι η παράνομη ενδοομιλική συναλλαγή.

Τι φταιει για την ακριβή τιμή στο ράφι? Η έλλειψη ανταγωνισμού ασφαλώς και όχι η υπερτιμολόγηση της μητρικής.

Αν το σούπερ μάρκετ δεν συμμετείχε στο καρτέλ και στο ράφι έμπαινε δυναμικός ανταγωνιστής και πουλούσε το ανταγωνιστικό προϊόν του ΧΧΧ στην τιμή των 4 ευρω τότε η θυγατρική θα αναγκαζόταν να πουλήσει στο σούπερ μαρκετ 3 ευρω για να πουλήσει αυτό με την σειρά του στον καταναλωτή γύρω στα 4 ευρώ, ίσως και λίγο ακριβότερα αλλά πάλι κοντά στα 4 ευρώ. Το πόσο θα χρεώσει η μητρική στην θυγατρική στην περίπτωση αυτή είναι και πάλι δικό τους ζήτημα και καθαρά φορολογικό ζήτημα. Η τελική τιμή θα διαμορφωθεί από τον ανταγωνισμό στο ράφι.
Αν θέλει κάποιος να ρίξει τις τιμές το τελευταίο που θα εξετάσει είναι οι ενδοομιλικές συναλλαγές. Το πρώτο είναι το ράφι και πως διαμορφώνεται η τοποθέτηση σε αυτό. Θα πρέπει να εξεταστούν οι τραπεζικοί λογαριασμοί των διευθυντών αγοράς στα σούπερ μάρκετ σε Ελλάδα και εξωτερικό καθώς και των ιδιοκτητών των σούπερ μαρκετ (όταν αυτά είναι ελληνικής ιδιοκτησίας). Άλλωστε μια ριζοσπαστική πρόταση επιβολής συγκεκριμένου χώρου στα ράφια των μεγάλων σούπερ μάρκετ για τα προϊόντα των μικρών εταιρειών, δικαιολογείται πλήρως από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Απλά δεν υπάρχει τόλμη και δυστυχώς υπάρχουν πολλές δεσμεύσεις.

Φλωράς Γιώργος
Μέλος του ΔΣ του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών
Συντονιστής της Επιτροπής για θέματα Ανταγωνισμού του ΕΕΑ
[email protected]