tuv-iso-logo tuv-iso-27001-logo

Κ.ΑΛ.Ο.: Κοινωνική επιχειρηματικότητα ή ουτοπία;

η κυβέρνηση παράγει αυταπάτες ότι είναι δυνατόν να έχουμε μια οικονομία που ξεφεύγει από τους κανόνες της αγοράς. Η ιστορία όμως έδειξε αδιέξοδο

Μπορεί η «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» (ΚΑΛΟ) να γίνει «κυρίαρχη μορφή οικονομικής δραστηριότητας», καταργώντας λίγο – πολύ τη λογική και τους κανόνες της αγοράς και την ιδιωτική επιχειρηματικότητα;

 

Στο ερώτημα αυτό απάντησε τεκμηριωμένα ο Μαρξ πριν 150 και πλέον χρόνια, στην κριτική του για τον ουτοπικό σοσιαλισμό (Σαιν Σιμόν,  Κάρολος Φουριέ στην Γαλλία και στην Αγγλία ο Ρόμπερτ Όουεν), αναφέροντας ότι σε ένα σύστημα που κυρίαρχες είναι οι καπιταλιστικές παραγωγικές σχέσεις δεν είναι δυνατόν να ανθίσουν παραγωγικές σχέσεις που βρίσκονται στον αντίποδά του.

 

Παρόλα αυτά, από τον 19 αι. γίνονται συνεχώς προσπάθειες μιας οικονομίας που στηρίζεται στην «κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο»! Πιο σπουδαία προσπάθεια ήταν οι συνεταιρισμοί και το συνεταιριστικό κίνημα που πέτυχε σπουδαία πράγματα σε κάποιες περιόδους του 20ου αι., αλλά και αυτό σταδιακά δεν άντεξε και μετατράπηκε είτε σε κανονικές εταιρείες (Α.Ε.), υποτίθεται μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, είτε σε μια οριζόντια συλλογική ένωση ιδιωτικών παραγωγικών και εμπορικών επιχειρήσεων (ηλεκτρολόγων, ραπτών, αγροτών, εμπόρων), είτε αποσυντέθηκαν κάτω από τον ανταγωνισμό (ΣΕΚΑΠ)  και τις γνωστές ενδογενείς αδυναμίες εκφυλισμού (αγροτικοί συνεταιρισμοί).

 

Σε δεύτερο πλάνο εμφανίστηκαν οι επιχειρήσεις αυτοδιαχείρισης απο τους  εργαζομένους με παραδείγματα απο την Γαλλία (ωρολογοποιία) και την Αργεντινή πρόσφατα με καταλήψεις εργοστασίων αλλά οι περιπτώσεις αυτές ήταν προσωρινές, προκειμένου να μη κλείσει μια επιχείρηση. Όταν ξεπερνιόνταν η κρίση μετατρέπονταν και αυτές σε κανονικές επιχειρήσεις είτε αναγκαστικά – βίαια με επιστροφή στον ιδιοκτήτη (Αργεντινή) είτε εκ των πραγμάτων και των αναγκών λειτουργίας και ενσωματώνονταν στην κυρίαρχη μορφή οικονομίας, με βάση το κέρδος, και λειτούργησαν με τους κανόνες της αγοράς και μόνο κατ΄ ευφημισμό κοινωνικά.

 

Τον τελευταίο καιρό η κυβέρνηση προσπαθεί να αναπτύξει ξανά τη λεγόμενη κοινωνική οικονομία και την παρουσιάζει σαν μέσο διεξόδου από την κρίση. Παραλείπει δε την αδιέξοδη ιστορική πορεία τέτοιων εγχειρημάτων*.

 

Στις 9 Νοεμβρίου  κυβερνητικό κλιμάκιο με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Αλ. Τσίπρα επισκέφτηκε τη δεύτερη έκθεση ΚΑΛΟ. Όπως συνάγεται από τα λεγόμενα τόσο του ιδίου όσο και της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας, Εφης Αχτσιόγλου και Θεανώς Φωτίου, οι εργαζόμενοι δεν χρειάζεται να οργανώνονται ενάντια στο κεφάλαιο, αρκεί να στήνουν ΚΟΙΝΣΕΠ (Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση) ως απάντηση στα προβλήματα της ανεργίας, των ελαστικών εργασιακών σχέσεων κ.λπ.!

 

Οπως είπε ο Αλ. Τσίπρας, πρόκειται «για μια επιχειρηματική δραστηριότητα διαφορετική (…) ένα άλλο μοντέλο επιχειρηματικότητας και μια διαφορετική φιλοσοφία για οικονομία, παραγωγή, άλλη αντίληψη για την ίδια τη ζωή (…) διαφορετικός τρόπος επιχειρηματικότητας, που συμβάλλει στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην ανάπτυξη της παραγωγικότητας και σε έναν νέο εναλλακτικό καταμερισμό εργασίας».

 

Από κοντά η κ. Εφη Αχτσιόγλου διαπίστωσε έλλειμμα τέτοιων επιχειρήσεων (1.100), αφού όπως είπε, «όταν θες να είναι κυρίαρχο μοντέλο οικονομικής δραστηριότητας, δεν φτάνουν οι 1.100 επιχειρήσεις» και ξεδίπλωσε το κυβερνητικό σχέδιο επιδότησης και στήριξης των σχετικών εγχειρημάτων, που περιλαμβάνει από κέντρα στήριξης και προγράμματα πλήρους επιδότησης νέων θέσεων εργασίας έως χρηματοδοτήσεις μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων.

 

Η ΕΕ προωθεί παρόμοια εγχειρήματα και τα χρηματοδοτεί με διάφορα προγράμματα. Όταν όμως τελειώνουν τα προγράμματα και η στήριξη του κράτους, τα εγχειρήματα αυτά κατά κανόνα αδυνατούν να επιβιώσουν. Αιτία, ο σκληρός ανταγωνισμός τον οποίο δεν μπορούν με αυτή τη δομή να αντιμετωπίσουν.

 

Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση παράγει αυταπάτες ότι είναι δυνατόν σήμερα, χωρίς άλλες ριζικές ανατροπές για ένα άλλο οικονομικό μοτέλο, να έχουμε μια οικονομία που ξεφεύγει ή παραβιάζει τους κανόνες της αγοράς. Η ιστορία έδειξε ότι αυτές οι μορφές είναι απλά εφήμερες. Πολύ περισσότερα θα απέδιδαν κοινά προγράμματα υποδομών και οργάνωσης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε δίκτυα ευέλικτης εξειδίκευσης, συνδυασμένης συνεργασίας και καταμερισμού εργασίας για την επίτευξη υψηλής συλλογικής παραγωγικότητας, παρά η παραγωγή αυταπατών.

 

*Η στήλη βέβαια δεν είναι κατά αυτών των μορφών κοινωνικής οικονομίας. Αντίθετα, παρά τα αδιέξοδα θεωρεί ότι ωριμάζουν την κοινωνική συνείδηση για να αποδεχτεί ένα άλλο μοντέλο οικονομίας με πρόταξη του το κοινωνικό περιεχόμενο. Ωστόσο, είναι αδύνατο να μην επισημάνουμε ότι με το σημερινό οικονομικό σύστημα, τα αδιέξοδα που έδειξε η ιστορία παραμένουν και είναι γνωστό ότι, όποιος αγνοεί τους νόμους της οικονομίας το διπλοπληρώνει. Μάλιστα, με δεδομένη την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού στην παγκόσμια οικονομία και την ραγδαία άνοδο του φασιστικού φαινομένου, οι οικονομικο-πολιτικοί όροι τέτοιων εγχειρημάτων επιδεινώνονται.

 

 

Β