Νέο σύστημα κυρώσεων στην αγορά εργασίας που ωφελεί τους εργαζόμενους & τους συνεπείς επιχειρηματίες

Η προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και η σθεναρή αντιμετώπιση κάθε μορφής παραβατικότητας συνιστά ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνικής αποστολής του Υπουργείου Εργασίας, αλλά και δομικό άξονα ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος  που θα βασίζεται στην προαγωγή της συνεπούς επιχειρηματικότητας, την ποιότητα της εργασίας και την προστιθέμενη αξία στην παραγωγική αλυσίδα.

Με δεδομένη, λοιπόν, την πολιτική απόφαση για την ισχυροποίηση του ελεγκτικού μηχανισμού (Επιθεώρηση Εργασίας) και την αποτελεσματική εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, επόμενο βήμα στο σχεδιασμό του Υπουργείου αποτελεί η δημιουργία ενός σύγχρονου πλαισίου κυρώσεων και προστίμων.

Το νέο σύστημα κυρώσεων και υπολογισμού των προστίμων σχεδιάστηκε με συστηματικό τρόπο κάτω από την επίβλεψη της Γενικής Γραμματέα κ. Άννας Στρατινάκη και του Γενικού Διευθυντή Σ.ΕΠ.Ε κ. Χαράλαμπου Βούρτση αλλά και στελεχών του Σ.ΕΠ.Ε, η εμπειρία των οποίων έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην τελειοποίηση του νέου πλαισίου.

Το νέο σύστημα, πλέον, έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

1. Αντικειμενικότητα και απλότητα:

Κάθε παράβαση διάταξης της εργατικής νομοθεσίας με βάση τη βαρύτητά της και τον αριθμό εργαζομένων που πλήττονται από αυτή αντιστοιχίζεται με συγκεκριμένο χρηματικό ποσό. Η σοβαρότητα της παράβασης περιγράφεται και αξιολογείται στην Υπουργική Απόφαση, ενώ με βάση τη βαρύτητά της ορίζεται συγκεκριμένο ποσό προστίμου, το οποίο ο Επιθεωρητής Εργασίας καλείται να επιβάλει, εφαρμόζοντας ευθέως την απόφαση. Θεσπίζεται δηλαδή ένα σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού των προστίμων και εξαλείφονται τα υποκειμενικά κριτήρια, με στόχο να επιβάλλεται για όμοιες περιπτώσεις πρόστιμο της ίδιας βαρύτητας, να γνωρίζουν οι εργοδότες εκ των προτέρων το ακριβές ύψος του πρόστιμου για κάθε συγκεκριμένη παράβαση, και εν τέλει σε ένα πλαίσιο διαφάνειας και σαφήνειας να προστατεύονται τα δικαιώματα των εργαζομένων, αλλά και να διασφαλίζεται ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων.

2. Αναλογικότητα και αποτελεσματική προστασία των εργαζομένων

Τα συγκεκριμένο ύψος του προστίμου θα είναι ανάλογο με τη διαπιστωθείσα παράβαση, συναρτώμενο, σε κάθε περίπτωση, με τον αριθμό των εργαζομένων που αφορά η παράβαση.
Θεραπεύεται έτσι η στρέβλωση του προηγούμενου  συστήματος που κλιμάκωνε το πρόστιμο κυρίως με βάση το μέγεθος της επιχείρησης, λαμβάνοντας ελάχιστα υπόψη τον πλέον σημαντικό παράγοντα: την έκταση της παράβασης, δηλαδή των αριθμό των εργαζομένων  που πλήττονται από την παράβαση.

3. Αυστηροποίηση προστίμων για σοβαρές παραβάσεις

Έμφαση δίνεται στις σοβαρές παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας που αφορούν την αμοιβή της εργασίας, το χρόνο και τους όρους εργασίας των εργαζομένων, στις οποίες, όπως προαναφέρθηκε, το πρόστιμο αυξάνει προοδευτικά με τον αριθμό των εργαζομένων που θίγονται από αυτές. Ειδικά με το νέο σύστημα δίνεται έμφαση στον αριθμό των θιγομένων εργαζομένων, αλλά και στις παραβάσεις που πλήττουν μερικώς απασχολούμενους και ομάδες ειδικής προστασίας, όπως εγκύους, μητέρες, ανηλίκους, συνδικαλιστικά στελέχη, επιβάλλοντα δε αυστηρά πρόστιμα σε περίπτωση παραβίασης των δικαιωμάτων τους.
Επισημαίνεται ότι και εδώ κεντρική προτεραιότητα συνιστά η αντιμετώπιση της υποδηλωμένης εργασίας με αυστηρές κυρώσεις σε περιπτώσεις μη δηλωθείσας απασχόλησης πέραν του συμφωνηθέντος ωραρίου μερικής απασχόλησης. Έτσι, σε συνδυασμό με το ήδη εφαρμοζόμενο μέτρο της προσαύξησης 12% για κάθε επιπλέον ώρα απασχόλησης πέραν των συμφωνημένων, διαμορφώνεται ένα συνεκτικό πλέγμα προστασίας της μερικής απασχόλησης και αποτροπής φαινομένων υποδηλωμένης εργασίας.
Επίσης, θεσπίζεται διαφορετικού μεγέθους κύρωση για την παράτυπη υπερεργασία έναντι της  παράτυπης υπερωρίας, αξιολογώντας τη διαφορετική απαξία των παραβάσεων με βάση τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, εκτιμώντας το γεγονός ότι η υπερεργασία είναι έκτακτη απασχόληση που εμπίπτει στο νόμιμο ωράριο έναντι της υπερωρίας που το υπερβαίνει και ισχύει υπό προϋποθέσεις. Ταυτόχρονα καθίσταται  για πρώτη φορά εφαρμόσιμη με δίκαιο τρόπο για όλες τις επιχειρήσεις η επιβολή αυστηρών κυρώσεων ανά θιγόμενο για την παράτυπη υπερωρία, με συνέπεια προς την αρχή της αναλογικότητας και της ισότητας, δηλαδή με πρόστιμο που κλιμακώνεται αποκλειστικά με τον αριθμό των εργαζομένων που βρέθηκαν να εργάζονται υπερωριακά και όχι με το σύνολο του προσωπικού.

4. Απλούστευση και διαφάνεια του συστήματος

Καταργείται η ισχύουσα μέθοδος υπολογισμού με σύνθετους και μαθηματικούς υπολογισμούς και πράξεις (αλγορίθμους). Οι επιχειρήσεις με το νέο σύστημα έχουν την δυνατότητα να γνωρίζουν το συγκεκριμένο πρόστιμο που θα κληθούν να πληρώσουν σε περίπτωση που παραβούν την εργατική νομοθεσία και υπάρχει ευχέρεια για έλεγχο της ορθότητας του υπολογισμού των προστίμων.

5. Διευκόλυνση του έργου των Επιθεωρητών Εργασίας

Οι Επιθεωρητές Εργασίας θα επιβάλλουν το πρόστιμο όπως το ορίζει συγκεκριμένα η Υπουργική Απόφαση με συνέπεια την αποφυγή αμφισβητήσεων και τον περιορισμό  δικαστικής προσβολής του.

6. Εξάλειψη συγκεκριμένων στρεβλώσεων:  

α) Κατάργηση των υποκειμενικών απροσδιορίστων  κριτηρίων, και αποφυγή ενδεχόμενης καταχρηστικής άσκησης της διακριτικής ευχέρειας των Επιθεωρητών κατά την επιβολή των κυρώσεων και
β) Κατάργηση της επιβολής κυρώσεων με βάση το μέγεθος της επιχείρησης πανελλαδικά, καθώς οδηγούσε στην επιβολή βαρύτατων, πολλαπλάσιων της πραγματικής παράβασης, προστίμων σε επιχειρήσεις που διατηρούν αλυσίδα καταστημάτων ή εμφανίζουν διασπορά εγκαταστάσεων ή μεγάλο αριθμό εργαζομένων, ακόμη και εάν η παράβαση αφορούσε π.χ. έναν μόνο εργαζόμενο.
Σε κάθε περίπτωση, με έμφαση την τήρηση της νομιμότητας υπογραμμίζεται ο σκοπός της αλλαγής του συστήματος επιβολής κυρώσεων που είναι η αποτροπή της παραβατικότητας αλλά με κατάλληλα για τον επιδιωκόμενο σκοπό πρόστιμα, τα οποία είναι διαβαθμισμένα ώστε να είναι δίκαια, να επιτυγχάνουν συμμόρφωση και όχι να έχουν στυγνό εισπρακτικό χαρακτήρα.

Στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, το Υπουργείο Εργασίας θα προχωρήσει σε ανάλογες προσαρμογές και στο σύστημα επιβολής προστίμων που επιβάλλονται από τους Επιθεωρητές Ασφάλειας και Υγείας του ΣΕΠΕ, θεραπεύοντας παρόμοιες αδυναμίες και παθογένειες του ισχύοντος συστήματος επιβολής προστίμων που εφαρμόζεται για παραβάσεις ασφάλειας και υγείας στην εργασία.

Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Εργασίας προχωρά αποφασιστικά και γενναία σε αλλαγές που διαμορφώνουν ένα νέο πρόσωπο της  Δημόσιας Διοίκησης, που εμπνέει εμπιστοσύνη στον πολίτη, με αιχμή τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα των ελεγκτικών αρχών, τηρώντας την υπόσχεσή της για  ένα ενδυναμωμένο, σύγχρονο και υψηλού κύρους Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας.

Γιατί, όπως επανειλημμένα έχει τονιστεί, το Υπουργείο Εργασίας και συνολικά η Κυβέρνηση έχουν μεν σαφώς δεσμευτεί στη διαμόρφωση ενός ευνοϊκού θεσμικού και οργανωτικού περιβάλλοντος για την απρόσκοπτη άσκηση της υγιούς επιχειρηματικότητας και την απελευθέρωση του δημιουργικού δυναμισμού της, όπως με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και εν γένει των φορολογικών επιβαρύνσεων στην οικονομία, αλλά απαιτούν από όλες ανεξαιρέτως τις επιχειρήσεις να τηρούν στο έπακρο τις υποχρεώσεις τους στους εργαζόμενους, τα ασφαλιστικά ταμεία, την κοινωνία.

Μηδενική ανοχή, λοιπόν, στην παραβατικότητα. Όλοι οι νόμιμοι εργοδότες που συμμορφώνονται με τις προβλέψεις της νομοθεσίας για τις εργασιακές σχέσεις και την υγεία και ασφάλεια στους χώρους εργασίας, δεν έχουν να φοβηθούν απολύτως τίποτε. Θα στηριχθούν ακόμη περισσότερο. Αντίθετα, όσοι συνειδητά παρανομούν σε βάρος των εργαζομένων θα βρουν απέναντί τους το Υπουργείο Εργασίας και την Επιθεώρηση Εργασίας.