Νομιμοποίηση χρόνου ασφάλισης στον τ. ΟΓΑ – Εγκ.60/29.11.2021 του e-ΕΦΚΑ

Γράφει η Ελένη Καραβέλα, Δικηγόρος – Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.

---

Με την υπαγωγή στην ασφάλιση τα όργανα των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης (ΟΚΑ) εντάσσουν τον ασφαλισμένο στην ασφάλισή τους και τον εγγράφουν στα μητρώα τους.  Η υπαγωγή σηματοδοτεί την έναρξη της έννομης σχέσης κοινωνικής ασφάλισης. Εκ πρώτης όψεως το ζήτημα της υπαγωγής φαίνεται απλό, ωστόσο, λόγω της πολλαπλότητας των ΟΚΑ, οι οποίοι αν και ενοποιήθηκαν σε ενιαίο φορέα εξακολουθούν να εφαρμόζουν τις καταστατικές τους διατάξεις ως προς την υπαγωγή, και κυρίως λόγω της πολυπλοκότητας των διατάξεων της κοινωνικοασφαλιστικής νομοθεσίας, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις εσφαλμένης υπαγωγής, κατά την οποία ασφαλισμένοι εγγράφονταν σε ΟΚΑ χωρίς να πληρούν τις προϋποθέσεις ασφάλισης. Οι συνέπειες εσφαλμένης υπαγωγής είναι επαχθείς για τον ασφαλισμένο καθώς επέρχεται αναδρομική ακύρωση του διανυθέντος ασφαλιστικού χρόνου και επιστροφή των εισφορών.

Προβλήματα εσφαλμένης υπαγωγής προέκυψαν από τη διάταξη του άρθρου 9 του Ν.3050/2002. Με τη διάταξη αυτή καθιερώθηκε από 1.1.1993 εισοδηματικό κριτήριο για την ασφάλιση στον τ. ΟΑΕΕ των επαγγελματιών, των βιοτεχνών και των εμπόρων που ασκούν δραστηριότητα σε περιοχές με πληθυσμό μέχρι 2.000 κατοίκους και στους νομούς Αττικής, Βοιωτίας, Κορινθίας, Αχαΐας, Εύβοιας και Θεσσαλονίκης με πληθυσμό μέχρι 1.000 κατοίκους. Με την παρ.5 του Ν.3518/2006 το εισοδηματικό κριτήριο ισχύει από 1.1.2007 και για τους κατοίκους νησιών με πληθυσμό μέχρι 3.100 κατοίκους. Σύμφωνα με το ανωτέρω άρθρο, όπως ισχύει σήμερα, «1.α) Επαγγελματίες, βιοτέχνες, έμποροι που έχουν την έδρα τους και ασκούν τη δραστηριότητα τους σε πόλεις, χωριά ή οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων ή κάτω των 1.000 κατοίκων στους Νομούς Αττικής, Βοιωτίας, Εύβοιας, Κορινθίας, Αχαΐας και Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή πριν την έναρξη επαγγέλματος, υπάγονται από 1.1.2003 στην υποχρεωτική ασφάλιση του Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών (Ο.Α.Ε.Ε.), εφόσον ο μέσος όρος των εισοδημάτων των τριών (3) πρώτων ετών από την έναρξη επαγγέλματος, όπως προκύπτουν από τα εκκαθαριστικά σημειώματα φόρου εισοδήματος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ., υπερβαίνει το 400πλάσιο του εκάστοτε ισχύοντος ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη.

  Το ίδιο ισχύει από την 1.1.2007 και για τους επαγγελματίες, βιοτέχνες και εμπόρους που κατοικούν μόνιμα σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων.

 β) Επαγγελματίες, βιοτέχνες και έμποροι με έδρα στις ανωτέρω περιοχές που ασκούν παράλληλα και αγροτική δραστηριότητα υπάγονται στην υποχρεωτική ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε., εφόσον το 50% και πλέον του μέσου όρου των συνολικών εισοδημάτων τους, όπως προκύπτουν από τα εκκαθαριστικά σημειώματα φόρου εισοδήματος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ., των τριών πρώτων ετών από την έναρξη της παράλληλης άσκησης των δύο επαγγελμάτων, προέρχεται από επαγγελματική ή βιοτεχνική ή εμπορική δραστηριότητα και υπερβαίνει το 400πλάσιο του εκάστοτε ισχύοντος ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη.

Πρόσωπα που υπήχθησαν για πρώτη φορά στην ασφάλιση οποιουδήποτε ασφαλιστικού οργανισμού πριν την 1.1.1993 και τα οποία ασκούν μισθωτή ή άλλη εργασία εκτός υποχρεωτικά ασφαλιστέας στον Ο.Γ.Α. και παράλληλα ασκούν επαγγελματική, βιοτεχνική ή εμπορική δραστηριότητα στις περιοχές της περίπτωσης 1.α), υπάγονται στην υποχρεωτική ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε..

 γ) Οι επαγγελματίες, βιοτέχνες και έμποροι που έχουν την έδρα τους σε περιοχές της παραπάνω 1.α) περίπτωσης, εφόσον αποδεδειγμένα ασκούν δραστηριότητα πέραν των περιοχών αυτών, υπάγονται στην υποχρεωτική ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε. ανεξαρτήτως εισοδηματικού κριτηρίου. Διαπιστωμένη, με οποιονδήποτε τρόπο, άσκηση επαγγέλματος σε περιοχές πέραν των παραπάνω, μετά την εξαίρεση του επαγγελματία από τον Ο.Α.Ε.Ε. και την υπαγωγή του στον Ο.Γ.Α., έχει ως συνέπεια την αναδρομική υπαγωγή του στην ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε. από την πρώτη του μήνα της αποδεδειγμένης άσκησης της δραστηριότητας στις περιοχές αυτές, εφαρμοζόμενης της ισχύουσας νομοθεσίας του Οργανισμού.

 Μικροπωλητές λαϊκών αγορών που με βάση την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ασκούν τη δραστηριότητα τους μία φορά την εβδομάδα σε περιοχές πέραν αυτών της περίπτωσης 1.α), εξαιρούνται από τις διατάξεις του παραπάνω εδαφίου και υπάγονται στις διατάξεις της περίπτωσης Ια).»

Εξαιτίας της πολυπλοκότητας των ανωτέρω διατάξεων, ως αναφέρθηκε, προέκυψαν προβλήματα ως προς την υπαγωγή ασφαλισμένων στην ασφάλιση του τ. ΟΓΑ και του τ. ΟΑΕΕ, προς επίλυση των οποίων θεσπίστηκαν κατά καιρούς διατάξεις σύμφωνα με τις οποίες η ασφάλιση στον ΟΑΕΕ ή/και στον ΟΓΑ παραμένει ισχυρή και δεν αναζητούνται εισφορές. Η τελευταία νομοθετική ρύθμιση επήλθε με το Ν.4798/21. Συγκεκριμένα, με το άρθρο 256 του νόμου αυτού προστέθηκε στο τέλος της παρ. 3 του άρθρου 34 του ν. 4387/2016 περίπτωση γ’ ως εξής: «γ. Χρόνος ασφάλισης έως τις 31.12.2016 στον πρώην Κλάδο Πρόσθετης Ασφάλισης και στον πρώην Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του πρώην ΟΓΑ, για τον οποίο οι ασφαλισμένοι δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 9 του ν. 3050/2002 (Α` 214), και βάσει της ασκούμενης δραστηριότητας πρόεκυπτε υποχρέωση ασφάλισης στον πρώην ΟΑΕΕ, παραμένει ως χρόνος ασφάλισης στον πρώην ΟΓΑ.

Οι ανωτέρω ασφαλισμένοι θεωρείται ότι καλώς ασφαλίζονται στον πρώην ΟΓΑ και μετά την 1η.1.2017, κατά παρέκκλιση του άρθρου 2 του ν. 4554/2018 (Α` 130), εφόσον συνεχίζουν να ασκούν την ίδια δραστηριότητα, και εξαιρούνται της ασφάλισης του πρώην ΟΑΕΕ.

 Τυχόν οφειλές στον πρώην ΟΑΕΕ, βεβαιωμένες ή μη, που έχουν προκύψει για τις ανωτέρω περιπτώσεις ασφαλισμένων, διαγράφονται και δεν αναζητούνται.

Τυχόν ποσά που έχουν καταβληθεί έναντι των ανωτέρω οφειλών πριν από την ισχύ του παρόντος δεν αναζητούνται και προσμετρώνται κατά τον υπολογισμό της σύνταξης ως εισφορές στον πρώην ΟΓΑ.

Ειδικά για τους ιδιοκτήτες τουριστικών καταλυμάτων εξακολουθεί να ισχύει το άρθρο 35 του ν. 4670/2020 (Α` 43).».

2. Το παρόν άρθρο εφαρμόζεται και επί των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης και εκκρεμών υποθέσεων αμφισβητήσεων ενώπιον αρμόδιων διοικητικών οργάνων.»

Μετά τη δημοσίευση του ως άνω νόμου εκδόθηκε η εγκύκλιος 60/29.11.2021 του e-ΕΦΚΑ προς παροχή διευκρινίσεων. Συγκεκριμένα, ορίστηκε το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω διατάξεων, στο οποίο εμπίπτουν: 1. οι εγγεγραμμένοι έως 31.12.2016 στα Μητρώα Ασφαλισμένων των Κλάδων Πρόσθετης και Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του π. ΟΓΑ, που δραστηριοποιούνται σε περιοχές με ειδικά πληθυσμιακά και εισοδηματικά κριτήρια, και οι οποίοι για την ασκούμενη δραστηριότητα υπάγονται στην υποχρεωτική ασφάλιση του π. ΟΑΕΕ, επειδή δεν πληρούν τουλάχιστον ένα από τα κριτήρια, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 9 του ν.3050/02.
2. οι ανωτέρω ασφαλισμένοι και μετά την 1.1.2017, κατά παρέκκλιση του άρθρου 2 του ν. 4554/2018, εφόσον συνεχίζουν να ασκούν την ίδια δραστηριότητα (θεωρείται  ότι καλώς ασφαλίζονται στον π. ΟΓΑ και εξαιρούνται της ασφάλισης του π. ΟΑΕΕ).
3. οι ανωτέρω ασφαλισμένοι για τους οποίους εκκρεμούν αιτήσεις συνταξιοδότησης
4. οι ανωτέρω ασφαλισμένοι για τους οποίους εκκρεμούν υποθέσεις αμφισβητήσεων ενώπιον αρμοδίων διοικητικών οργάνων.

Επιπλέον, με την ως άνω εγκύκλιο επισημάνθηκαν τα κάτωθι:

• Τυχόν οφειλές στον π. ΟΑΕΕ, βεβαιωμένες ή μη, που έχουν προκύψει για τις ανωτέρω περιπτώσεις ασφαλισμένων, διαγράφονται και δεν αναζητούνται. Η διαγραφή των οφειλών γίνεται με τη διαγραφή του αντίστοιχου χρόνου ασφάλιση στον π. ΟΑΕΕ.
• Τυχόν ποσά που έχουν καταβληθεί έναντι των ανωτέρω οφειλών πριν από την ισχύ των νέων διατάξεων δεν αναζητούνται και προσμετρώνται κατά τον υπολογισμό της σύνταξης ως εισφορές στον π. ΟΓΑ.
• Η νομιμοποίηση του χρόνου ασφάλισης στον π. ΟΓΑ συντρέχει ακόμα και όταν δεν έχουν καταβληθεί οι ασφαλιστικές εισφορές κατά το επίμαχο χρονικό διάστημα.
• Δεν αναζητούνται, πλέον, δικαιολογητικά από τον π. ΟΑΕΕ (π.χ. απαλλακτικές βεβαιώσεις) για την νομιμοποίηση του χρόνου ασφάλισης στον π. ΟΓΑ.

Με βάση τα ανωτέρω, επιλύεται ένα σημαντικό πρόβλημα των ελεύθερων επαγγελματιών, ιδίως σε μικρές πόλεις και νησιά. Ξεκαθαρίζεται ότι θα συνεχίσουν να υπάγονται στην ασφάλιση του τ. ΟΓΑ πληρώνοντας λιγότερες εισφορές καθότι τα επίπεδα εισφορών του τ. ΟΓΑ είναι μικρότερα από αυτά του τ. ΟΑΕΕ. Επίσης ανοίγει ο δρόμος για την διαγραφή των οφειλών τους που τους είχαν καταλογιστεί ως υπαχθέντες στην ασφάλιση του τ. ΟΑΕΕ και συνακόλουθα και η τυχόν συνταξιοδότηση τους, χωρίς συνυπολογισμό χρεών.