- 09/12/2019
ΝΣΚ 223/2019 – Άρνηση καταχώρισης στο Γ.Ε.ΜΗ. στοιχείων που αφορούν ανώνυμη εταιρία λόγω αντικρουόμενου νομικού και ουσιαστικού περιεχομένου τους
Γράφει ο Στάθης Δημ. Σταματελόπουλος, Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.
Η ως άνω γνωμοδότηση του Β΄ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους εκδόθηκε επί ερωτήματος, που υπέβαλε σε αυτό, η Διεύθυνση Εταιρειών (Τμήμα Εποπτείας Εισηγμένων ΑΕ και Αθλητικών ΑΕ) της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή, του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, μετά από σχετική αλληλογραφία που προηγήθηκε με την αρμόδια Υπηρεσία του Γενικού Εμπορικού Μητρώου, η οποία κλήθηκε να καταχωρίσει στο μητρώο, στοιχεία που αφορούσαν ανώνυμη εταιρεία, (πρακτικά της Γενικής Συνέλευσης και του Διοικητικού Συμβουλίου) τα οποία όμως, είχαν αντικρουόμενο μεταξύ τους νομικό και ουσιαστικό περιεχόμενο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται πρόδηλη σύγχυση, ως προς τα καταχωριστέα στοιχεία .
Ειδικότερα, από τα πολλαπλά πρακτικά της Γενικής Συνέλευσης που προσκομίστηκαν προέκυπτε ότι, η Γενική Συνέλευση είχε διακοπεί και επαναληφθεί, ενώ παράλληλα, σε άλλη ημερομηνία φέρονταν να έχει πραγματοποιηθεί σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης και αντικατάσταση των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου. Παράλληλα, από την ενημέρωση που υπήρξε προς την υπηρεσία του Γ.Ε.ΜΗ. από τον υπεύθυνο της εταιρείας αποδείχτηκε ότι, εκκρεμούσε και δικαστική διαμάχη μεταξύ των μετόχων για τον ορισμό μελών προσωρινής διοίκησης της εταιρείας .
Κατόπιν αυτών, η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, απηύθυνε ερώτημα στο ΝΣΚ και ειδικότερα ζητήθηκε να προσδιοριστεί, αν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 του Ν.3419/2005 και του άρθρου 9 του Ν.4548/2018 πρέπει να καταχωρηθούν ή όχι στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο τα πρακτικά της γενικής συνέλευσης μετόχων ανώνυμης εταιρείας, τα οποία υποβλήθηκαν προς καταχώριση από το ίδιο το όργανο δηλαδή την τακτική γενική συνέλευση, τα οποία όμως, είχαν αντικρουόμενο νομικό και ουσιαστικό περιεχόμενο, προκαλώντας για τον λόγο αυτό πρόδηλη σύγχυση, ως προς τα καταχωριστέα στοιχεία .
Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ερμηνεύοντας τις σχετικές διατάξεις και ειδικότερα τις διατάξεις των άρθρων 7 και 12 του Ν.3419/2005 και των άρθρων 9 και 12 του Ν.4548/2018 κατέληξε στα εξής :
Με το πρώτο μέρους του Ν.3419/2005 εισάγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο θεσμός του Γενικού Εμπορικού Μητρώου. Με την καθιέρωση και τήρηση του Γ.Ε.ΜΗ. εμπεδώνεται η ασφάλεια του δικαίου, η ασφάλεια των συναλλαγών και εξυπηρετείται η δημοσιότητα κατά την άσκηση της εμπορικής δραστηριότητας. Περαιτέρω, με την διάταξη του άρθρου 7 παρ. 5 του Ν.3419/2005 παρέχεται η δυνατότητα στις αρμόδιες υπηρεσίες καταχώρισης του Γ.Ε..ΜΗ., εάν διαπιστώσουν κατά τον έλεγχο νομιμότητας, ότι η αίτηση και τα υποβληθέντα έγγραφα δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου, ως προς την ακρίβεια, τη σαφήνεια και τη νομιμότητα τους, να ζητήσουν από τον υπόχρεο τη συμπλήρωση ή τη διόρθωση αυτών. Εφόσον τα στοιχεία αυτά δεν είναι ακριβή και πλήρη, ή δεν συμπληρωθούν καταλλήλως, η αίτηση καταχώρισης απορρίπτεται με αιτιολογημένη απόφαση των υπηρεσιών αυτών . Πάντως αναφυόμενες διαφορές, σχετικώς με την αιτούμενη καταχώριση, ή διαγραφή επιλύονται από το αρμόδιο Μονομελές Πρωτοδικείο, κατά το άρθρο 12 του Ν.3419/2005 ( ΝΣΚ 259/2017) .
Επομένως σκοπός του κοινού νομοθέτη είναι αφενός, να διασφαλιστεί η ταχεία ολοκλήρωση της διαδικασίας καταχώρισης των δημοσιευτέων πράξεων στο Γ.Ε.ΜΗ., ειδικώς στις περιπτώσεις που η αρμόδια αρχή περιορίζεται σε τυπικό έλεγχο της εξωτερικής νομιμότητας, αφετέρου, να διαμορφωθεί ένα ασφαλές πλαίσιο δημοσιότητας και ελέγχου της νομιμότητας των δημοσιευτέων πράξεων, χάριν την διαφάνειας της εμπορικής δημοσιότητας, της ασφάλειας δικαίου και των εν γένει συναλλαγών .
Στο προηγούμενο πλαίσιο εντάσσονται και οι διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 6 του άρθρου 7 του Ν.3419/2005, που υποχρεώνουν τις αρμόδιες υπηρεσίες καταχώρισης του Γ.Ε.ΜΗ. να συμμορφώνονται με διοικητικές πράξεις και εκτελεστές; αποφάσεις και διατάξεις των δικαστηρίων, ή των δικαστικών λειτουργών, που αφορούν έννομες σχέσεις και καταστάσεις του υπόχρεου, οι οποίες υπόκεινται σε καταχώριση ή επηρεάζουν τα καταχωριστέα στοιχεία. Επομένως στην περίπτωση αυτή, καθιερώνεται δέσμια αρμοδιότητα προς συμμόρφωση της αρμόδιας υπηρεσίας καταχώρισης στο Γ.Ε.ΜΗ. (ΝΣΚ 37/2016) .
Εάν υπάρχει εκκρεμής δίκη σχετική με έννομες καταστάσεις και σχέσεις του υποχρέου, που επηρεάζουν το καταχωριστέο στοιχείο, η υπηρεσία μπορεί αυτεπαγγέλτως, μετά από στάθμιση των εκατέρωθεν συμφερόντων, να αναστείλει την καταχώριση μέχρι την έκδοση οριστικής ή τελεσίδικης απόφασης. Είναι προφανές ότι, η πραγμάτωση της προβλεπόμενης στο ως άνω άρθρο 7 παρ. 6 αναστολής καταχώρισης στο Γ.Ε.ΜΗ., κατ’ ενάσκηση της παρεχόμενης από τις προαναφερόμενες διατάξεις, νόμιμης διακριτικής ευχέρειας της αρμόδιας υπηρεσίας καταχώρισης, είναι εντελώς διάφορος της άρνησης καταχώρισης αυτών τούτων των καταχωριστέων πράξεων, καθόσον η αναστολή δεν συναρτάται με τον έλεγχο νομιμότητας και την καταχώριση αυτών, αλλά με έννομες σχέσεις και καταστάσεις του υπόχρεου, που επηρεάζουν τα καταχωριστέα στοιχεία, για τις οποίες υφίσταται δικαστική εκκρεμότητα.
Ο έλεγχος επί των ανωνύμων εταιρειών πραγματοποιείται μέσω του προληπτικού ελέγχου νομιμότητας των πράξεων και στοιχείων τους, που υποβάλλονται στην αρμόδια αρχή προς γνώση, έγκριση, δημοσίευση, ή καταχώριση, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν.4548/2018. Ο έλεγχος αυτός είναι έλεγχος νομιμότητας και όχι σκοπιμότητας, ασκείται από την Διοίκηση κατά δέσμια αρμοδιότητα, υπό την έννοια ότι οι αρμόδιες αρχές οφείλουν να εγκρίνουν την εταιρική δράση, εφόσον πληρούνται πι προϋποθέσεις του νόμου.
Ο έλεγχος διακρίνεται σε έλεγχο τυπικής και σε έλεγχο ουσιαστικής νομιμότητας των καταχωριστέων πράξεων. Ειδικότερα, σε περίπτωση μεταβολών των καταχωρίσεων της εταιρείας στο Γ.Ε.ΜΗ., που δεν εμπίπτουν στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 9 του Ν.4548/2018, όπως μεταβολών στην εκπροσώπηση της εταιρείας, ή δηλώσεων προσαρμογής του καταστατικού, ο έλεγχος τυπικής νομιμότητας αφορά μόνο στην πληρότητα και την εξωτερική νομιμότητα της αίτησης καταχώρισης και των δικαιολογητικών που συνοδεύουν τις καταχωριστέες πράξεις και τα στοιχεία των ανωνύμων εταιρειών, σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 7 του Ν.3419/2005 (ΝΣΚ 37/2016). Με τη διάταξη του άρθρου 12 του Ν.4548/2018 στις δημοσιευτέες πράξεις, πλην άλλων, εντάσσονται και τα στοιχεία των προσώπων, που ασκούν τη διαχείριση της εταιρείας, ή έχουν την εξουσία να την εκπροσωπούν .
Στη συγκεκριμένη περίπτωση υφίστανται μεταβολές που αφορούν κυρίως στην εκπροσώπηση της ανώνυμης εταιρείας. Από τα υποβληθέντα στοιχεία και τις παρασχεθείσες διευκρινίσεις του εκπροσώπου της ανώνυμης εταιρείας, προκύπτει κατά τον έλεγχο που διενεργήθηκε από την αρμόδια υπηρεσία ότι, πρόκειται περί δικαιολογητικών, που συνοδεύουν τις αιτήσεις καταχώρισης, με αντικρούομενο νομικό και ουσιαστικό περιεχόμενο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση, κυρίως ως προς τη εκπροσώπηση της ανώνυμης εταιρείας. Το αποτέλεσμα αυτό δημιουργεί περαιτέρω ζήτημα χρηστής εταιρικής διοίκησης, ευρυθμίας της συναλλακτικής δραστηριότητας της ανώνυμης εταιρείας, καθώς και διασφάλισης του δημόσιου συμφέροντος, ως προς την προστασία των συναλλασσομένων τρίτων και των εργαζομένων στην εταιρεία. Επομένως στη περίπτωση αυτή, η αρμόδια υπηρεσία καταχώρισης οφείλει να αρνηθεί αιτιολογημένα την καταχώριση των υποβληθέντων στοιχείων, λόγω σύγχυσης, ως προς το τι θα πρέπει να καταχωρηθεί .
Περαιτέρω, η αρμόδια υπηρεσία καταχώρισης μπορεί να αναστείλει την καταχώριση των υποβληθέντων στοιχείων, έως ότου εκδοθεί η οριστική απόφαση επί της αίτησης για τον ορισμό μελών προσωρινής διοίκησης της εταιρείας, σχετικά με έννομες συνέπειες και σχέσεις της εταιρείας, που επηρεάζουν τα καταχωριστέα στοιχεία, όπως αυτά που αφορούν στην εκπροσώπηση της εταιρείας Τα ζητήματα που αφορούν σε παραβάσεις διατάξεων νόμου, ή του καταστατικού της ανώνυμης εταιρείας, ή αποφάσεις γενικής συνέλευσης ανώνυμης εταιρείας επιλύονται από τα δικαστήρια .
Για τους λόγους αυτούς το ΝΣΚ γνωμοδότησε ομοφώνως ότι, η αρμόδια υπηρεσία καταχώρισης του Γ.Ε.ΜΗ. οφείλει να αρνηθεί αιτιολογημένως την καταχώριση των υποβληθέντων στοιχείων, ήτοι των πρακτικών γενικής συνέλευσης της ανώνυμης εταιρείας με το αντικρουόμενο νομικό και ουσιαστικό περιεχόμενο, λόγω έλλειψης σαφήνειας και νομιμότητας.
