Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Ιστορία και γεγονότα

Η Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας εορτάζεται στις 8 Μαρτίου κάθε χρόνο, ως ημέρα μνήμης των αγώνων του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών. Το “μισό τ’ ουρανού” διεκδικεί το αυτονόητο δικαίωμα στην κοινωνία και στην αναγνώριση της προσφοράς της στη ζωή της ανθρωπότητας.

Πώς φτάσαμε ως εκεί; Για χιλιετίες η γυναίκα μετατράπηκε σε εξάρτημα του άνδρα, σε υποδεέστερο ον. Ακόμη και τα θρησκευτικά δόγματα δεν παρέλειψαν να καθαγιάσουν αυτή την “κατωτερότητα” που της αφαιρούσε κάθε δικαίωμα. Οι μπούργκες που βλέπουμε σήμερα, δεν είναι παρά επιβολή της κατωτερότητας με θρησκευτικό μανδύα.

Από τότε που η γυναίκα έχασε την θέση της και η μητριαρχία αντικαταστάθηκε από την πατριαρχία ταυτόχρονα με την αλλαγή τους καταμερισμού εργασίας και την εμφάνιση και των ταξικών κοινωνιών, αγωνίζεται να επανακτήσει τη θέση της. Το φύλο καθόριζε την τύχη της για χιλιετίες. Και ανάμεσα στους δούλους, και ανάμεσα στους εργάτες, και ανάμεσα στους άρχοντες η θέση της, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, ήταν πάντα κατώτερη.

Η νέα θέση της γυναίκας που αναφάνηκε με τα δικαιώματα της γαλλικής επανάστασης, όχι καθαυτά για τη γυναίκα αλλά ως γενικά ανθρώπινα δικαιώματα, γέννησαν και τις σύγχρονες διεκδικήσεις, να επανέλθει ισότιμα στο προσκήνιο της κοινωνίας και της παραγωγής. Από τότε πέρασαν αιώνες και ο αγώνας τους που, στο μεταξύ, πήρε οργανωμένη κοινωνική και πολιτική μορφή, συνεχίζεται ως σήμερα. Δεν πέτυχαν ακόμη την πλήρη πραγματική ισότητα παρά τα βήματα που έγιναν και τις κατακτήσεις που πέτυχαν.

Δυστυχώς, εν όσο οι κοινωνίες δεν κατανοούν ότι η ισότητα των φύλων δεν πρέπει να είναι γυναικεία απαίτηση, αλλά πρέπει να είναι απαίτηση όλων των ανθρώπων, ποτέ δεν θα αντιληφθούν τις τεράστιες απώλειες της ανθρωπότητας από αυτή την ανισοτιμία. Καμιά κοινωνία δεν βγήκε κερδισμένη με ανισοτιμίες.

Η νέα ιστορία

Η Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας εορτάζεται στις 8 Μαρτίου κάθε χρόνο ως ημέρα μνήμης των αγώνων του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών.

Η ιστορία της Παγκόσμιας Ημέρας φτάνει πίσω στο 1857, όταν πραγματοποιήθηκε μεγάλη απεργία από εργάτριες της κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Το γεγονός αυτό δεν επιβεβαιώνεται επακριβώς ως γυναικείας κίνηση από τους ιστορικούς.

Το 1908 παρέλασαν 15.000 γυναίκες στους δρόμους της Νέας Υόρκης ζητώντας λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερους μισθούς και δικαίωμα ψήφου. Υιοθέτησαν το σύνθημα «Ψωμί και τριαντάφυλλα», με το ψωμί να συμβολίζει την οικονομική ασφάλεια και τα τριαντάφυλλα την καλύτερη ποιότητα ζωής.

Παράλληλα υπήρχε και το κίνημα των γυναικών που τις ονόμασαν “ Σουφραζέτες”.  Ο όρος επινοήθηκε από την εφημερίδα Daily Mail σαν ένας υποτιμητικός χαρακτηρισμός για τα μέλη του κινήματος υπέρ του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, το οποίο δραστηριοποιήθηκε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ιδίως δε για συγκεκριμένα μέλη της Κοινωνικής και Πολιτικής Ένωσης Γυναικών). Ωστόσο, μετά την επανοικειοποίηση της λέξης από πρώην και νυν μέλη του κινήματος, ο όρος έχασε την αρχική αρνητική σημασία του.

Οι σουφραζέτες διεκδικούσαν τη συμμετοχή στα κοινά και ίση μεταχείριση με τους άντρες. Ο όρος «suffragist», όμως, είναι γενικότερος και αναφέρεται σε μέλη κινημάτων που υποστηρίζουν το δικαίωμα ψήφου, ασχέτως αν πρόκειται για ριζοσπαστικά ή συντηρητικά κινήματα ή αν το δικαίωμα ψήφου αφορά άντρες ή γυναίκες. Στη Βρετανία, ο όρος «suffragist» χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τα μέλη της Εθνικής Ένωσης των Εταιρειών για το Δικαίωμα Ψήφου των Γυναικών, η οποία ιδρύθηκε το 1897.

Στο ίδιο μήκος κύματος  μπορούμε να εντάξουμε και το φεμινιστικό κίνημα των γυναικών.

Ο φεμινισμός ως φιλοσοφία και κίνημα με την σύγχρονη έννοια μπορεί να χρονολογηθεί από τον Διαφωτισμό με στοχαστές όπως οι Λαίδη Mary Wortley Montagu και Μαρκήσιος de Condorcet, υπέρμαχοι της γυναικείας εκπαίδευσης. Η πρώτη επιστημονική κοινότητα για γυναίκες ιδρύθηκε στο Μίντελμπουρχ, μια πόλη στα νότια της Ολλανδικής Δημοκρατίας, το 1785.  Ο φεμινισμός έγινε οργανωμένο κίνημα τον 19ο αιώνα καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν πως οι γυναίκες υφίστανται άδικη μεταχείριση. Το φεμινιστικό κίνημα ριζώθηκε στο προοδευτικό κίνημα και ιδιαίτερα στο μεταρρυθμιστικό κίνημα του 19ου αιώνα. Το οργανωμένο κίνημα χρονολογείται από το πρώτο συνέδριο για τα δικαιώματα των γυναικών στο Seneka Falls, στη Νέα Υόρκη, το 1848. Το 1869, ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ εξέδωσε το “Η Υποταγή των Γυναικών” (The Subjection of Women) για να δείξει πως “η νόμιμη κατωτερότητα του ενός φύλου από το άλλο είναι λάθος…και… ένα από τα κύρια εμπόδια στην βελτίωση και την πρόοδο της ανθρωπότητας.”

 

Διαδήλωση γυναικών στην Ν. Υόρκη το 1857

Η πρώτη τήρηση της Ημέρας της Γυναίκας πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στη Νέα Υόρκη. Η 8η Μαρτίου προτάθηκε, από τη Διεθνή Διάσκεψη Γυναικών του 1910, ώστε να καθιερωθεί μια «Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας».

Αφού οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου στη Σοβιετική Ρωσία το 1917, η 8η Μαρτίου καθιερώθηκε ως (μη υποχρεωτική) εθνική αργία. Την εποχή εκείνη εορταζόταν κατά κύριο λόγο από το σοσιαλιστικό κίνημα και τις κομμουνιστικές χώρες μέχρι την υιοθέτησή της το 1975 από τα Ηνωμένα Έθνη.

Αρχικά η πρώτη τήρηση της “Ημέρας της Γυναίκας”, ονομαζόταν στις ΗΠΑ, «Εθνική Ημέρα της Γυναίκας»  και πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου του 1909 στη Νέα Υόρκη. Διοργανώθηκε δε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής  κατόπιν εισήγησης της Τερεζα Μαλκίελ.

Στις 19 Αυγούστου 1910 διοργανώθηκε Διεθνής Διάσκεψη Γυναικών ως πρόδρομος της γενικής συνάντησής της Δεύτερης Διεθνούς Σοσιαλιστικής Κοινότητας στη Κοπεγχάγη της Δανίας.  Εμπνευσμένη εν μέρει από τους Αμερικανούς σοσιαλιστές, η Γερμανίδα Σοσιαλίστρια Λουίζε Τσίτς πρότεινε την καθιέρωση μιας ετήσιας Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας και υποστηρίχθηκε από τη συνάδελφο σοσιαλίστρια και αργότερα κομμουνίστρια ηγέτιδα Κλάρα Τσέτκιν, υποστηριζόμενη από την Κέιτ Ντούκε χωρίς όμως να καθοριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία. Οι αντιπρόσωποι (100 γυναίκες από 17 χώρες) συμφώνησαν με την ιδέα ως μέσο προώθησης των ίσων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος του εκλέγειν για τις γυναίκες.

Το επόμενο έτος, στις 19 Μαρτίου 1911, η Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας σηματοδοτήθηκε για πρώτη φορά με τη συμμετοχή πάνω από ενός εκατομμυρίου ανθρώπων στην Αυστρία, τη Δανία, τη Γερμανία και την Ελβετία.  Μόνο στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία υπήρξαν 300 διαδηλώσεις. Στη Βιέννη, οι γυναίκες παρέλασαν στην Ρίνγκστρασσε και σήκωσαν πανό για να τιμούν τους μάρτυρες της Κομμούνας των Παρισίων.  Οι γυναίκες ζήτησαν να τους δοθεί το δικαίωμα του εκλέγειν και της κατοχής δημοσίων αξιωμάτων. Διαμαρτυρήθηκαν επίσης κατά της διάκρισης λόγω φύλου στην εργασία . Οι Αμερικανοί συνέχισαν να γιορτάζουν την Εθνική Ημέρα της Γυναίκας την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου. 

Το 1913 οι Ρωσίδες όρισαν την πρώτη τους Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας το τελευταίο Σάββατο του Φεβρουαρίου (σύμφωνα με το ιουλιανό ημερολόγιο που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε στη Ρωσία). Παρόλο που υπήρξαν κάποιες απεργίες, πορείες και άλλες διαμαρτυρίες από γυναίκες κατά τα έτη που προηγήθηκαν μέχρι το 1914, καμία από αυτές δεν συνέβη στις 8 Μαρτίου. Το 1914 έλαβε χώρα η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, πιθανόν επειδή η ημέρα αυτή ήταν Κυριακή και έκτοτε πραγματοποιείται πάντα αυτήν την ημερομηνία σε όλες τις χώρες. Η τήρηση της Ημέρας στη Γερμανία το 1914 ήταν αφιερωμένη στο δικαίωμα ψήφου των γυναικών, το οποίο οι Γερμανίδες απέκτησαν τελικά το 1918.

Στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε πορεία από το Μπόου μέχρι την πλατεία Τραφάλγκαρ προς υποστήριξη της γυναικείας ψηφοφορίας στις 8 Μαρτίου 1914. Η Σίλβια Πάνκχερστ συνελήφθη μπροστά από το σταθμό Τσάρινγκ Κρος πηγαίνοντας να μιλήσει στην πλατεία Τραφάλγκαρ.

Διαδήλωση των γυναικών για ψωμί και ειρήνη – 8 Μαρτίου 1917, Πετρούπολη, Ρωσία

Στις 8 Μαρτίου του 1917 (σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο), στην πρωτεύουσα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας Πετρούπολη, οι εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διαδήλωσαν γεμίζοντας τους δρόμους όλης την πόλη. Αυτό σηματοδότησε την αρχή της ρωσικής επανάστασης.  Οι γυναίκες στην Αγία Πετρούπολη έκαναν απεργία εκείνη την ημέρα για το “Ψωμί και την Ειρήνη” – απαιτώντας το τέλος του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου, τον τερματισμό των ελλείψεων τροφίμων και το τέλος του τσαρισμού.  Ο Λέων Τρότσκι έγραψε ότι “η 23η Φεβρουαρίου (8 Μαρτίου) ήταν η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας και υπήρξαν συναντήσεις και δρώμενα. Όμως δεν φανταζόμασταν ότι αυτή η «Ημέρα της Γυναίκας» θα κήρυττε την έναρξη της επανάστασης.  Έγιναν επαναστατικές ενέργειες αλλά χωρίς συγκεκριμένη ημερομηνία. Το πρωινό, παρά τις διαταγές που είχαν λάβει, οι εργάτριες των κλωστοϋφαντουργίων εγκατέλειψαν τη δουλειά τους στα διάφορα εργοστάσια και έστειλαν αντιπροσώπους για να ζητήσουν υποστήριξη για την απεργία … που οδήγησε σε μαζική απεργία … όλοι βγήκαν στους δρόμους”.  Επτά ημέρες αργότερα, ο αυτοκράτορας της Ρωσίας, ο Νικόλαος Β παραιτήθηκε και η προσωρινή κυβέρνηση χορήγησε στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου.

Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η Μπολσεβίκα Αλεξάνδρα Κολλοντάι και ο Βλαντιμίρ Λένιν όρισαν την 23η Φεβρουαρίου (8 Μαρτίου) ως επίσημη αργία στη Σοβιετική Ένωση, αλλά συνέχισε να προαιρετική μέχρι το 1965. Στις 8 Μαΐου 1965 με το διάταγμα του ΕΣΣΔ Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ, η Διεθνής Ημέρας της Γυναίκας κηρύχθηκε ως μη εργάσιμη ημέρα στην ΕΣΣΔ.

Τα Ηνωμένα Έθνη ξεκίνησαν να γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στο Διεθνές Γυναικείο Έτος του 1975. Το 1977, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε τα κράτη μέλη να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως Ημέρα του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των γυναικών και την παγκόσμια ειρήνη.

Σήμερα η γυναίκα έχει κατακτήσει σημαντικά δικαιώματα από αυτά που διεκδικούσε τους προηγούμενους αιώνες αλλά και πάλι στην πραγματικότητα εξακολουθεί να κατέχει κατώτερη θέση στα κοινά, στην κοινωνία, στην οικογένεια (κατά κανόνα), στην επιχειρηματικότητα πλην ορισμένων κλάδων, στην εργασία, στην πολιτική, στη διεύθυνση των μεγάλων επιχειρήσεων και οργανισμών κ.α. Ο αγώνας τους για πλήρη πραγματική ισότητα σκοντάφτει εκτός από τις πρακτικές πολιτικές και τα οικονομικά στοιχεία εκμετάλλευσης και στο λεγόμενο “εθιμικό δίκαιο” που επιβάλλεται “κληρονομικώ δικαίω” από μεγάλο μέρος των ανδρών. Δεν ξέρουν τι χάνουν με τη διατήρηση αυτής της αναχρονιστικής νοοτροπίας, την οποία χωρίς ενδοιασμό κληροδοτούν με διάφορες μορφές και στα παιδιά – αγόρια από τη γέννα τους.

 

 

Σύμφωνα με πηγές από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

 

 

Β