Ποινές και παραβάσεις στη αγορά καυσίμων

Με αφορμή το σχέδιο νόμου για το νέο Αγρονομικό Κώδικα και τις κυρώσεις στα πρατήρια υγρών καυσίμων στις περιπτώσεις παραβάσεων κατά τις παράδοση καυσίμων και για τη νοθεία κύκλοι της Ομοσπονδίας Βενζινοπωλών επεσήμαναν ότι από πρώτη άποψη υπάρχει έντονη απόκλιση από την αρχή της αναλογικότητας για πολλές περιπτώσεις.

Όπως τόνισε ο ΓΓ της Ομοσπονδίας Βενζινοπωλών Ελλάδας και μέλος του ΔΣ του ΕΕΑ, Άγγελος Τούντας «υπάρχει μεγάλη απόκλιση στο ύψος των κυρώσεων σε σχέση με την περιγραφόμενη παράβαση από την καλώς εννοούμενη σχέση αναλογικότητας παράβασης και ποινής για περιπτώσεις ελάχιστων αποκλίσεων που φανερώνουν, αντικειμενικά, αμέλεια.
Ο άποψή της ομοσπονδίας μας είναι ότι οι ποινές και οι κυρώσεις γενικότερα πρέπει να είναι αναλογικές των παραβάσεων και λογικά κλιμακούμενες λαμβάνοντας υπόψη και τα αντικειμενικά κριτήρια περί αμέλειας και δόλου γιατί διαφορετικά η πρόθεση απόδοσης δικαιοσύνης καταλήγει σε παραγωγή νέων αδικιών.

Ειδικότερα, όπως τόνισε, οι περιπτώσεις επιβολής προστίμου 10.000 ευρώ για σφάλμα από 0,5% έως 1% και 20.000 για περιπτώσεις απόκλισης από 1% και άνω μέχρι 1,5%, αποτελούν υπερβολικές ποινές σε σχέση με την παράβαση. Για να γίνει αυτό κατανοητό θα πρέπει να έχουμε υπόψη τα πραγματικά ποσά «κλοπής» των καταναλωτών. Στη πρώτη περίπτωση με τρέχουσες μέσες τιμές βενζίνης αμόλυβδης – 95 στο 1,682/λ. (ΔΤ Υπ. Ανάπτυξης 7/12/2012) η πραγματική «κλοπή» πέραν των αναγνωριζομένων νόμιμων αποκλίσεων ανέρχεται σε 0,84 ευρώ ανά 100 λίτρα στη πρώτη περίπτωση και 1,68 ευρώ στη δεύτερη περίπτωση. Είναι φανερό ότι με αντικειμενικά κριτήρια η περίπτωση δόλου για κλοπή καταναλωτών ώστε να προσποριστεί κάποιος 0,84 ή 1,68  ευρώ στα 100 λίτρα δεν αντέχει σε κριτική. Και όμως επιβάλλονται πρόστιμα 10 και 20 χιλιάδων! Συνεπώς η κύρωση που επιβάλλεται δεν προσφέρεται ούτε για συμμόρφωση ούτε για παραδειγματισμό.

Είναι φανερό ότι τέτοιες αποκλίσεις μπορούν να συμβούν ανά πάσα στιγμή από μηχανικούς και ηλεκτρονικούς λόγους αλλά όχι από πρόθεση. Αντίθετα η επιβολή τους παράγει τεράστιες αδικίες και προσφέρονται για την εξόντωση νομίμων, κατά τα άλλα, βενζινοπωλών.

Πρότασή μας είναι να κλιμακώνονται ποσοστιαία τα πρόστιμα ανάλογα με το μέγεθος της απόκλισης και αποκλίσεις μέχρι ένα ποσοστό να θεωρούνται αντικειμενικά αμέλεια και να επιβάλλονται οι ανάλογες κυρώσεις. Αντιθέτως για μεγάλες αποκλίσεις που αντικειμενικά προδίδουν δόλο και σκοπιμότητα, πέρα από την εν τη πράξη απόδειξή τους, οι ποινές να είναι αυστηρές όπως προβλέπονται.

Ομοίως, εφόσον αντικειμενικά δεν διαπιστώνεται δόλος με βάση τα παραπάνω να μην ισχύει η ποινή φυλάκισης και η κατάσχεση των μέσων. Να ισχύει φυσικά όταν εκ των πραγμάτων τεκμαίρεται ή αποδεικνύεται ότι υπάρχει σκοπιμότητα στην καταδολίευση του αποτελέσματος των μέσων παράδοσης καυσίμων και όλες οι προβλεπόμενες ποινές να ισχύουν».

Κυρώσεις κατά των τεχνικών συνεργών σε παράβαση.

Όπως ανέφερε ο κ. τούντας, «η επιβολή υψηλών κυρώσεων στους τεχνολογικούς συνεργούς της καταδολίευσης των τεχνικών μέσων παράδοσης καυσίμων ή των μέσων εξαγωγής των φορολογικών υποχρεώσεων ήταν αναγκαία διότι είναι δεδομένο ότι σκόπιμη καταδολίευση σε τέτοια μέσα δεν είναι δυνατόν να γίνει χωρίς τεχνολογική παρέμβαση και συνέργεια. Οι πρόσφατες αποκαλύψεις κυκλωμάτων κλοπής καταναλωτών με υψηλής τεχνολογίας ηλεκτρονικές  παρεμβάσεις, αποδεικνύουν την αναγκαιότητα των κυρώσεων αυτών παράλληλα βέβαια με τη βούληση να διεξάγονται στοχευόμενοι έλεγχοι με προηγμένης τεχνολογίας μέσα, ιδίως όταν στοιχεία όπως οι χαμηλές τιμές που κυμαίνονται στο κόστος του καυσίμου προϊδεάζουν για την υποψία της παράβασης.

Αφαίρεση άδειας χωρίς πραγματική παράβαση;

Κατά την ομοσπονδία για την περίπτωση αφαίρεση της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης για απόκλιση άνω του 1,5% σε μία αντλία, εφόσον υπάρχουν πολλές, θα παρατηρούσαμε ότι εφόσον δεν διαπιστωθεί δόλος και από το σύνολο των ποσοτικών παραδόσεων των άλλων αντλιών το συνολικό αποτέλεσμα ισούται για το πρατήριο με τη νόμιμη υπόκλιση ως 0,5%, οι κυρώσεις να μεταπίπτουν στην προηγουμένη κλίμακα παράβασης. Έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν, δυστυχώς, να επιβληθεί μεγάλο πρόστιμο σε πρατήριο με 7 αντλίες, για απόκλιση της μιας μόνο αντλίας ενώ από το σύνολο των αντλιών το αποτέλεσμα ήταν ότι οι συνολικές παραδόσεις προς τους καταναλωτές να βρίσκονται στο συν (+)!  Θα ήταν πολύ δυσάρεστο τόσο για το υπουργείο όσο και για τους βενζινοπώλες να επαναληφθούν παρόμοιες καταστάσεις.

Στις κυρώσεις για τη νοθεία παρατηρούμε και πάλι μια ισοπέδωση της αναλογικότητας της κύρωσης σε σχέση με την παράβαση διότι δεν αντικειμενικοποιείται η περίπτωση της αμέλειας ή της αδυναμίας πρόβλεψης μείξης άλλων υλικών στις δεξαμενές. Παρόμοιες περιπτώσεις μικρής υπέρβασης του θείου προκάλεσαν επιβολή αυστηρών προστίμων ενώ αυτές προκλήθηκαν από υπολείμματα καυσίμων κατά την αλλαγή του είδους καυσίμου στις δεξαμενές  ή από υπολείμματα στο βυτιοφόρο όχημα. Αντίθετα όταν η απόκλιση είναι μεγάλη ή εμπεριέχονται υλικά τα οποία δεν έχουν ουδεμία σχέση με τα καύσιμα του πρατηρίου τότε, και μετά τον έλεγχο των δειγμάτων των βυτιοφόρων, να επιβάλλονται οι κυρώσεις που προβλέπονται διότι αντικειμενικά τεκμαίρεται δόλος.

Για τις πολιτικές κυρώσεων και πάταξης της παραβατικότητας

Συμπερασματικά, κατά την ομοσπονδία βενζινοπωλών, οι ποινές που προβλέπονται είναι πολύ αυστηρές για τις περιπτώσεις αμέλειας ή πολύ μικρών παραβάσεων και δεν τηρείται η αναλογικότητα παράβασης – ποινής. Αντίθετα, για τους πραγματικούς παραβάτες που κατά σύστημα και κατά συρροή καταδολιεύουν τις αντλίες και τα μέσα μέτρησης και παράδοσης ή νοθεύουν σκοπίμως τα καύσιμα με σκοπό το παράνομο κέρδος οι ποινές είναι σχετικά ελαφρές τουλάχιστον όσον αφορά τα πρόστιμα. Στην δε πρώτη περίπτωση ο πρατηριούχος κινδυνεύει ακόμη και να κλείσει το πρατήριο από αδυναμία να καταβάλει τα πρόστιμα στη δε δεύτερη τα πρόστιμα αποτελούν «προβλεπόμενο έξοδο» του παραβάτη ως κλάσμα των τεράστιων κερδών που αποκομίζουν από τη κλοπή των καταναλωτών και δίνουν τη δυνατότητα να συνεχίσει το «έργο» του.

Πάντως σε κάθε περίπτωση η ομοσπονδία τάσσεται ανοιχτά υπέρ της πάταξης της παραβατικότητας και του λαθρεμπορίου εκφράζοντας τα συμφέροντα των νομίμων βενζινοπωλών οι οποίοι πλήττονται άμεσα από τους παραβάτες. Οι δε τελευταίες περιπτώσεις αποκάλυψης ολόκληρων δικτύων λαθρεμπορίας έδειξε πόσο σωστή είναι η πάγια θέση της για επίδειξη πολιτικής βούλησης πάταξης αυτών των φαινομένων σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο στα πρατήρια καθώς και η εγκατάσταση ηλεκτρονικών μέσων έλεγχου από το διυλιστήριο μέχρι το πρατήριο για τον έλεγχο της διαδρομής και της τελευταίας σταγόνας όλων των ειδών καυσίμων.