Πως δηλώνονται στη φορολογική αποζημιώσεις με δικαστικές αποφάσεις

Του Αντιπροέδρου της Επιτροπής Λογιστών του Ε.Ε.Α., φοροτεχνικού, Ηλία Χατζηγεωργίου.

---

Η υποβολή των φορολογικών δηλώσεων συνεχίζεται κανονικά, για όσους βέβαια μπορούν να τις υποβάλλουν. Μέχρι στιγμής δεν έχουν τη δυνατότητα υποβολής όλα τα νομικά πρόσωπα, αφού ακόμη δεν έχουν φορτωθεί τα νέα έντυπα Ν και Ε3. Συνεπακόλουθο αυτού είναι να μην έχουν τη δυνατότητα υποβολής τα φυσικά πρόσωπα που είναι μέλη εταιρειών που τηρούν απλογραφικά βιβλία, λόγω του ότι δεν είναι βεβαιωμένα τα εισοδήματά τους. Θεωρητικά μπορούν να τις υποβάλλουν, συμπληρώνοντας όμως τον κωδικό 431/432 η δήλωση βγαίνει για έλεγχο, αφού δεν είναι δυνατόν να γίνει αντιπαραβολή των στοιχείων.

Επίσης, μέσα στην ημέρα αναμένεται να ανοίξει το σύστημα υποβολής του εντύπου Α21 για το επίδομα τέκνων, το οποίο δυστυχώς φέτος δεν εναρμονίστηκε με την υποβολή των δηλώσεων. Σε κάθε περίπτωση θα αφιερώσουμε μελλοντικό μας άρθρο στη διαδικασία υποβολής, η οποία όπως φαίνεται θα είναι σχετικά απλή και φυσικά θα συνεπάγεται της υποβολής της φορολογικής δήλωσης.

Στο σημερινό μας άρθρο θα ασχοληθούμε με κάτι διαφορετικό, το οποίο δυστυχώς αντιμετωπίζουμε κάθε χρόνο στη διαδικασία υποβολής των δηλώσεων.

Αφορμή του σημερινού θέματος λοιπόν είναι ένας φορολογούμενος, ο οποίος ήρθε στο γραφείο να υποβάλλει τη δήλωσή του και το 2017 έλαβε χρήματα από δικαστική απόφαση ως αποζημίωση για ζημία από φυσική καταστροφή που υπέστη περιουσιακό του στοιχείο στο παρελθόν, συν τους νόμιμους τόκους, όπως όρισε η δικαστική απόφαση.

Η ερώτηση λοιπόν που γεννήθηκε ήταν εάν και με ποιον τρόπο θα έπρεπε να δηλωθούν όλα αυτά στη φορολογική δήλωση.

Η αντιμετώπιση του θέματος έχει δύο διαφορετικές κατηγορίες: τους τόκους και την αποζημίωση.

Ας ξεκινήσουμε την ανάλυσή μας από τους τόκους:

Στο παρελθόν υπήρχε η εσφαλμένη άποψη ότι η παρακράτηση των τόκων που γινόταν από τον υπόχρεο καταβολής τους ήταν εξαντλητικού χαρακτήρα και δεν έπρεπε να αναφερθούν στη φορολογική δήλωση του λήπτη αυτών.

Σύμφωνα με τον Ν.4172/2013 και συγκεκριμένα το άρθρο 37 ο όρος «τόκοι» σημαίνει το εισόδημα που προκύπτει από απαιτήσεις κάθε είδους, είτε εξασφαλίζονται με υποθήκη είτε όχι, και είτε παρέχουν δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη του οφειλέτη είτε όχι, και ιδιαίτερα εισόδημα από καταθέσεις, κρατικά χρεόγραφα, τίτλους και ομολογίες, με ή χωρίς ασφάλεια, και κάθε είδους δανειακή σχέση, συμπεριλαμβανομένων των πρόσθετων ωφελημάτων (premiums), των συμφωνιών επαναγοράς (repos/reverse repos) και ανταμοιβών τα οποία απορρέουν από τίτλους, ομολογίες ή χρεόγραφα.

Επισημαίνεται ότι στην έννοια των τόκων εμπίπτουν κάθε είδους τόκοι, ημεδαπής ή αλλοδαπής προέλευσης, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι τόκοι δανείων, οι τόκοι υπερημερίας λόγω συμβατικής υποχρέωσης, καθώς και οι τόκοι που επιδικάζονται με δικαστική απόφαση, ανεξάρτητα αν αυτές αφορούν την επιχειρηματική δραστηριότητα της επιχείρησης.

Σύμφωνα με αυτό λοιπόν, ο τόκος που καταβλήθηκε το 2017 μετά από οποιαδήποτε δικαστική απόφαση αποτελεί εισόδημα και θα πρέπει φυσικά να δηλωθεί στη φορολογική δήλωση του λήπτη. Το μικτό ποσό θα δηλωθεί στους κωδικούς 667/668 εάν πρόκειται για φυσικό πρόσωπο. Το ποσό της παρακράτησης φόρου θα πρέπει αντίστοιχα να δηλωθεί στους κωδικούς 675/676 της φορολογικής δήλωσης, ώστε να αφαιρεθεί από την εκκαθάριση. Ότι γίνεται ακριβώς με τους τόκους καταθέσεων δηλαδή, με μία μικρή διαφορά όμως που θα πρέπει να προσέξουμε: Το στοιχείο αυτό δεν εμφανίζεται στη δήλωση του φορολογούμενου αυτόματα όπως γίνεται με τους τόκους καταθέσεων, άρα είναι στοιχείο που θα πρέπει να μας το δώσει ο φορολογούμενος και να συμπεριληφθεί και αυτό.

Με το ποσό των τόκων μπορεί φυσικά να καλυφθεί η διαφορά τεκμηρίου, όμως το τίμημα δεν είναι διόλου αμελητέο… Το ποσό αυτό αυξάνει τη βάση υπολογισμού του ποσού επί του οποίου θα υπολογιστεί η εισφορά αλληλεγγύης. Επίσης, αυξάνει το φορολογητέο εισόδημα το οποίο είναι η βάση υπολογισμού όλων των επιδομάτων, όπως για παράδειγμα το επίκαιρο επίδομα τέκνων.

Επίσης, εάν οι τόκοι έχουν ληφθεί από νομικό πρόσωπο, τότε θεωρούνται εισόδημα. Προστίθενται λοιπόν στα υπόλοιπα εισοδήματα του νομικού προσώπου και αυτό φορολογείται με τον εκάστοτε συντελεστή φορολογίας που προβλέπεται (σήμερα 29%). Η παρακράτηση του 15% που πραγματοποιείται θεωρείται παρακρατούμενος φόρος και προστίθεται σε τυχόν λοιπούς παρακρατούμενους φόρους.

Το θέμα της αποζημίωσης είναι λιγάκι πιο σύνθετο συγκριτικά με αυτό των τόκων:

Η αποζημίωση που επιδικάστηκε από κάποιο δικαστήριο μπορεί να αποτελεί εισόδημα, μπορεί και όχι. Επίσης αντίστοιχα μπορεί να πρέπει να συμπεριληφθεί στους κωδικούς 781/782, ώστε να καλύψει διαφορές τεκμήριων, πολλές φορές όμως δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα από τον νόμο.

Στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για αποζημίωση υλικών ζημιών περιουσιακών στοιχείων, οπότε σύμφωνα με παλαιότερες αποφάσεις του Υπουργείου Οικονομικών, το ποσό δεν αποτελεί εισόδημα, ούτε όμως μπορεί να συμπεριληφθεί στη φορολογική δήλωση στους κωδικούς 781/782 ώστε να καλύψει τα τεκμήρια.

Εάν η αποζημίωση που είχε επιδικαστεί ήταν για διαφυγόντα κέρδη επιχείρησης ή για απώλεια εισοδήματος γενικότερα, τότε το ποσό θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στα εισοδήματα του φορολογούμενου, ώστε να φορολογηθεί με την κλίμακα των επαγγελματιών ή των μισθωτών, ανάλογα με το είδος της αποζημίωσης.

Στην περίπτωση που η αποζημίωση αφορά μισθωτές υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα είναι οι ανείσπρακτες δεδουλευμένες αποδοχές, πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας το άρθρο 8 του Ν.4172/2013 που αναφέρει ότι χρόνος κτήσης του εισοδήματος θεωρείται ο χρόνος που ο δικαιούχος απέκτησε το δικαίωμα είσπραξής του. Κατ΄ εξαίρεση, για τις ανείσπρακτες δεδουλευμένες αποδοχές που εισπράττει καθυστερημένα ο δικαιούχος εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις σε φορολογικό έτος μεταγενέστερο, χρόνος απόκτησης του εν λόγω εισοδήματος θεωρείται ο χρόνος που εισπράττονται, εφόσον αναγράφονται διακεκριμένα στην ετήσια βεβαίωση αποδοχών που χορηγείται στον δικαιούχο.

Στην περίπτωση που η αποζημίωση αφορούσε αποζημίωση ηθικής βλάβης ή ληφθείσα αποζημίωση αιτία θανάτου από τους κληρονόμους, το ποσό αυτό δεν αποτελεί εισόδημα, μπορεί όμως να συμπεριληφθεί στους κωδικούς 781/782, ώστε να γίνει επίκλησή του για κάλυψη τεκμηρίων.

Κλείνοντας, θα πρέπει να τονίσουμε ότι σε κάθε περίπτωση, όταν λαμβάνουμε στα χέρια μας μια δικαστική απόφαση θα πρέπει να τη διαβάσουμε προσεκτικά, ώστε να κατανοήσουμε σε ποια κατηγορία εντάσσεται η αποζημίωση και πως θα πρέπει να αντιμετωπιστεί στη φορολογική δήλωση. Είναι πολύ πιθανό μέσα σε μια απόφαση να περιλαμβάνονται όλα τα προαναφερόμενα είδη αποζημιώσεων. 

Πηγή: www.e-forologia.gr