Σε ισχύ ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης

Μοιράσου το στο

Γράφει ο Στάθης Δημ. Σταματελόπουλος, Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.

Με το άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.4623/2019 επανήλθε σε ισχύ το άρθρο 77 του Ν.3852/2010, με το οποίο θεσπίστηκε και εξειδικεύτηκε ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης. Το Υπουργείο Εσωτερικών εξέδωσε την υπ. αριθμ. 1/ΑΠ 661/7-1-2020 εγκύκλιο του, με την οποία εξειδικεύει ζητήματα, που σχετίζονται με τον τρόπο λειτουργίας του θεσμού αυτού .

Ειδικότερα και σύμφωνα με τις σημαντικότερες επισημάνσεις της σχετικής εγκυκλίου ορίζονται τα εξής:

Οι Δήμοι με πληθυσμό άνω των 20.000 κατοίκων και οι νησιωτικοί Δήμοι, ανεξαρτήτως πληθυσμού, έχουν την υποχρέωση να προβούν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την πλήρωση της θέσης του Συμπαραστάτη .

Η επιλογή γίνεται με μυστική ψηφοφορία του Δημοτικού Συμβουλίου κατόπιν υποβολής υποψηφιοτήτων, σύμφωνα με τους όρους της δημόσιας προκήρυξης, που καθορίζει το ίδιο το Δημοτικό Συμβούλιο και εκδίδεται από τον Δήμαρχο.

Ο Συμπαραστάτης αποτελεί θεσμό διαμεσολάβησης μεταξύ των πολιτών, των επιχειρήσεων και του Δήμου, αποσκοπώντας στο έγκαιρο εντοπισμό και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση φαινομένων κακοδιοίκησης, στην διασφάλιση της αμεροληψίας των δημοτικών αρχών και στην αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών του Δήμου.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 77 παρ. 3 του Ν.3852/2010 ο Συμπαραστάτης δέχεται και ερευνά επώνυμες καταγγελίες πολιτών, ή επιχειρήσεων, δια των οποίων του γνωστοποιούνται φαινόμενα κακοδιοίκησης δημοτικών υπηρεσιών, ή δημοτικών νομικών προσώπων. Στις ανωτέρω περιπτώσεις, έργο και αποστολή του Συμπαραστάτη αποτελεί η διαμεσολάβηση μεταξύ του θιγομένου φυσικού, ή νομικού προσώπου και της αρμόδιας υπηρεσίας, καθώς και η λήψη όλων των απαραίτητων πρωτοβουλιών, προκειμένου να επιλυθεί το καταγγελλόμενο πρόβλημα. Με τον τρόπο αυτό, την ίδια στιγμή, εγκαθιδρύεται μία μορφή μηχανισμού εσωτερικού ελέγχου, ο οποίος έχει ως στρατηγικό στόχο, τη διασφάλιση της σύννομης λειτουργίας των υπηρεσιών και των νομικών προσώπων του Δήμου.

Υπογραμμίζεται ότι, σύμφωνα με το γράμμα της διάταξης του άρθρου 77 παρ. 3 του Ν.3852/2010 δικαίωμα υποβολής αναφοράς στον Συμπαραστάτη αναγνωρίζεται μόνο στο πρόσωπο του άμεσα θιγόμενου πολίτη ή της επιχείρησης. Συνεπώς, η ύπαρξη αμέσου εννόμου συμφέροντος αποτελεί προϋπόθεση του παραδεκτού της υποβαλλόμενης καταγγελίας, ενώ πρέπει να χαρακτηρίζονται άνευ ετέρου απαράδεκτες και να τίθενται στο αρχείο οι καταγγελίες που υποβάλλονται για υποθέσεις τρίτων. Σημειώνεται δε ειδικά ότι, δεν υπάρχει δυνατότητα αυτεπάγγελτης διερεύνησης ατομικών υποθέσεων πολιτών .

Αναφορικά με τον τρόπο χειρισμού των καταγγελιών, ο Συμπαραστάτης διεκπεραιώνει τις ενώπιον του υποθέσεις, είτε εγγράφως, με αλληλογραφία, με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου και των νομικών του προσώπων, είτε προφορικά, ενημερώνοντας και στις δύο περιπτώσεις πλήρως τον ενδιαφερόμενο πολίτη, ή την επιχείρηση, ως προς τις ενέργειες, στις οποίες ο ίδιος προέβη. Η ενημέρωση πρέπει υποχρεωτικά να λαμβάνει χώρα, εγγράφως ή προφορικά εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την υποβολή της σχετικής καταγγελίας – αναφοράς.

Επισημαίνεται ότι, η υποβολή καταγγελίας ενώπιον του Συμπαραστάτη δε διακόπτει προθεσμίες, για την κίνηση δικαστικών ή διοικητικών διαδικασιών, όπως ιδίως την δεκαπενθήμερη προθεσμία για την άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής ενώπιον της χωρικά αρμόδιας Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ, κατά των αποφάσεων των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των Δήμων και των νομικών τους προσώπων. Επίσης, όπως ορίζει το άρθρο 77 παρ. 4 του Ν.3852/2010 η υποβολή της καταγγελίας, ή της αναφοράς στο Συμπαραστάτη δεν αναιρεί τη σχετική αρμοδιότητα του Συνηγόρου του Πολίτη, ως ανεξάρτητης αρχής, ούτε τις αρμοδιότητες άλλων ελεγκτικών οργάνων και αρχών, ιδίως του Επόπτη ΟΤΑ.

Στο πλαίσιο άσκησης της διαμεσολαβητικής αρμοδιότητας του και προκειμένου να διαπιστώσει την ουσιαστική βασιμότητα των καταγγελλομένων και εν συνεχεία να διευθετήσει το καταγγελθέν περιστατικό κακοδιοίκησης, ο Συμπαραστάτης δύναται να αιτείται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου, ή των νομικών τους προσώπων, κάθε πληροφορία, έγγραφο ή άλλο στοιχείο, που αφορά την καταγγελλόμενη υπόθεση, υπό τη ρητή επιφύλαξη του ΠΔ 28/2015 για την πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα και στοιχεία. Σε κάθε περίπτωση και με σκοπό την ουσιαστική εφαρμογή των προβλεπομένων ρυθμίσεων, οι καταγγελλόμενες υπηρεσίες οφείλουν να αποκρίνονται και να απαντούν τεκμηριωμένα στην αλληλογραφία του Συμπαραστάτη, αναφέροντας, ιδίως τις απόψεις και τις ενέργειες τους, όσον αφορά το καταγγελθέν περιστατικό.

Σε περίπτωση που οι ενέργειες, ή η απάντηση της καταγγελλόμενης υπηρεσίας κριθούν ικανοποιητικές, ο Συμπαραστάτης περατώνει την υπόθεση. Σε διαφορετική όμως περίπτωση, όταν η καταγγελλόμενη υπηρεσία δεν παρέχει επαρκείς απαντήσεις, ή δεν συμπράττει προς την κατεύθυνση της ικανοποίησης του δίκαιου αιτήματος του διοικουμένου, ο Συμπαραστάτης δύναται να υποβάλλει συστάσεις στην υπηρεσία για την αποτροπή επανάληψης αντίστοιχων φαινομένων κακοδιοίκησης.

Σύμφωνα δε με τις διατάξεις του άρθρου 77 παρ. 5 του Ν.3852/2010 βασική υποχρέωση του Συμπαραστάτη συνιστά η σύνταξη και δημοσίευση ετήσιων απολογιστικών εκθέσεων. Η ανωτέρω πρακτική αποτελεί κοινό τόπο των θεσμών ενδιάμεσου ελέγχου της κακοδιοίκησης σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, εξυπηρετώντας την ανάγκη δημοσιότητας και επικοινωνίας της δράσης των διαμεσολαβητών, καθώς και την ανάγκη επίτευξης διαφάνειας στην δράση τους. Σημειώνεται ότι, οι διατάξεις του Ν.3852/2010 δεν ορίζουν το ελάχιστο περιεχόμενο της ετήσιας έκθεσης, επομένως η διαμόρφωση του εναπόκειται στην ευχέρεια του Συμπαραστάτη. Σε κάθε περίπτωση ο Συμπαραστάτης οφείλει να μεριμνήσει, ώστε η ετήσια έκθεση του να δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του Δήμου, ενώ εντός τριάντα ημερών από την υποβολή της έκθεσης του, οφείλει να την παρουσιάσει σε ειδική δημόσια συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, για τον απολογισμό της δημοτικής αρχής, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 217 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων ( Ν.3463/2006).

Βάσει των διατάξεων του άρθρου 77 παρ. 5 εδ. γ. επ. του Ν.3852/2010 ο Συμπαραστάτης δύναται να καταθέτει εδικές προτάσεις βελτίωσης της δημόσιας διοίκησης. Οι ειδικές προτάσεις αποσκοπούν κατά κανόνα στη βελτίωση των σχέσεων της δημοτικής διοίκησης με τους διοικουμένους, ενώ εκδίδονται επ’ ευκαιρία σημαντικών φαινομένων κακοδιοίκησης που εντοπίζονται από τον Συμπαραστάτη, συνήθως μέσω των αναφορών που υποβάλλονται, αλλά και με οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο τρόπο.

Η θητεία του Συμπαραστάτη ακολουθεί τη θητεία των δημοτικών αρχών, η οποία λήγει την 31/12/2023. Ωστόσο, είναι επιτρεπτή η ανάκληση του Συμπαραστάτη για πλημμελή εκπλήρωση των καθηκόντων του, μετά από ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.

Ο Συμπαραστάτης υπεισέρχεται εκ του νόμου, στην ίδια καταστατική θέση με τους δημοτικούς συμβούλους. Στο πλαίσιο αυτό λαμβάνει αντιμισθία ίση με αυτή του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου και υπέχει τις ίδιες ευθύνες που προβλέπουν οι διατάξεις για τους δημοτικούς συμβούλους.

Απομένει λοιπόν να διαπιστωθεί, αν πράγματι ο νεοπαγής αυτός θεσμός θα αποδώσει τα αναμενόμενα, τόσο στην εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων στις συναλλαγές τους με τις υπηρεσίες και τα νομικά πρόσωπα των Δήμων, όσο και στην πάταξη φαινομένων κακοδιοίκησης στη δημόσια διοίκηση.