Σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης και Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων

Γράφει ο Στάθης Δημ. Σταματελόπουλος, Νομικός Σύμβουλος Υ.Γ.Ε.ΜΗ. του Ε.Ε.Α.

---

Τέθηκε ήδη σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, που θα διαρκέσει μέχρι την 20^η Αυγούστου, το σχέδιο νόμου, που προωθεί το Υπουργείο Οικονομικών, με τίτλο «Εταιρική διακυβέρνηση των Ανωνύμων Εταιρειών του Δημοσίου και των λοιπών θυγατρικών της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας, διαχείριση συμμετοχών του Δημοσίου σε ανώνυμες εταιρείες και ρυθμίσεις για την Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας, αξιολόγηση της έναντι του Δημοσίου φερεγγυότητας και πιστοληπτικής ικανότητας φυσικών και νομικών προσώπων και σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, ίδρυση και λειτουργία Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων».

Στο Β΄ μέρος του σχεδίου νόμου (άρθρα 46-108) περιλαμβάνονται σημαντικές ρυθμίσεις, για την έναντι του Δημοσίου αξιολόγηση της φερεγγυότητας και της εν γένει πιστοληπτικής ικανότητας, τόσο των φυσικών, όσο  και των νομικών προσώπων, ενώ παράλληλα, προβλέπεται για πρώτη φορά και η σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης .

Όπως αναφέρεται ειδικότερα στην σχετική αιτιολογική έκθεση του υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις αποσκοπούν στην επίλυση του προβλήματος της ασύμμετρης πληροφόρησης που υφίσταται σήμερα μεταξύ των πιστωτών (ιδιωτικών ή δημόσιων φορέων) και των οφειλετών και μεταξύ πιστωτών (ιδιωτικών ή δημόσιων φορέων), ως προς την πιστοληπτική ικανότητα των οφειλετών (φυσικών και νομικών προσώπων).

Προς τον σκοπό αυτό προβλέπεται για πρώτη φορά η σύσταση της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης η οποία θα απολαμβάνει πλήρους λειτουργικής ανεξαρτησίας, διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και δεν θα υπόκειται σε έλεγχο, ούτε και σε εποπτεία από κυβερνητικά όργανα, κρατικούς φορείς, ή άλλες διοικητικές αρχές και θα έχει ως σκοπό, τη συλλογή, την αποθήκευση και την επεξεργασία πρωτογενών δεδομένων πιστοληπτικής συμπεριφοράς, φυσικών και νομικών προσώπων, αλλά και την παραγωγή και χορήγηση πιστοληπτικής βαθμολόγησης των άνω προσώπων, καθώς και την παροχή αξιόπιστης αξιολόγησης της πιστοληπτικής συμπεριφοράς των άνω φυσικών και νομικών προσώπων, προς χρήση από δημόσιους οργανισμούς και φορείς, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή και λοιπούς ιδιώτες, στο πλαίσιο μείωσης των επιπέδων των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων και των ληξιπρόθεσμων οφειλών, καθώς και για την πρόληψη του φαινομένου της υπερχρέωσης των ιδιωτών.

Όπως ρητά αναφέρεται και στην σχετική αιτιολογική έκθεση, ο κύριος στόχος της αξιολογούμενης ρύθμισης είναι η εξάλειψη της ασυμμετρίας πληροφόρησης μεταξύ του δημόσιου τομέα και των τραπεζών, όσον αφορά τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης. Η Αρχή, που θα αποτελεί φορέα του Δημοσίου, θα συγκεντρώνει και θα ομαδοποιεί πληροφορίες, σχετικά με τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις και τις συμπεριφορές πληρωμών προς όλες τις οντότητες του Δημόσιου τομέα, με σκοπό την παραγωγή πιστοληπτικής βαθμολόγησης για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Η Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης θα ανταλλάσσει πληροφορίες και βαθμολογίες με άλλους φορείς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας.

Αναλυτικότερα, η σύσταση της ανεξάρτητης αυτής Αρχής, στοχεύει στην εξυπηρέτηση των εξής στρατηγικών στόχων:

1. Περιορισμός ηθικού κινδύνου και καθιέρωση ενός αξιόπιστου συστήματος αποτροπής στρατηγικών κακοπληρωτών.
2. Ανάπτυξη κοινής κουλτούρας και εξάλειψη της ασυμμετρίας πληροφόρησης μεταξύ πιστωτών και ανάμεσα σε πιστωτές και οφειλέτες.

Η καλύτερη αξιολόγηση και κατανόηση της πιστοληπτικής ικανότητας με βάση τη συμπεριφορά του παρελθόντος, προς όλες τις οντότητες του δημόσιου τομέα, θα μετριάσει τα κίνητρα για αθέτηση πληρωμής και η ανταλλαγή πληροφοριών με οντότητες του ιδιωτικού τομέα θα μετριάσει επίσης την ασυμμετρία των πληροφοριών μεταξύ των πιστωτών. Εάν είναι προσβάσιμη, η πιστοληπτική αξιολόγηση μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη για την επιχείρηση, αλλά και το άτομο, ως απόδειξη αξιοπιστίας.

Για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας της παρέμβασης θα χρησιμοποιηθούν δύο βασικοί δείκτες:

1. Αριθμός αξιολογήσεων ανά έτος.
2. Ποσοστό ενστάσεων επί των αξιολογήσεων ανά έτος.

Ως ποσοτικοί στόχοι για τους παραπάνω δείκτες τίθενται:

1. αύξηση 10% ετησίως του αριθμού των αξιολογήσεων,
2. μείωση κατά 1% του ποσοστού των ενστάσεων.

Το χρονικό διάστημα επίτευξης των ανωτέρω στόχων ορίζεται στα τρία χρόνια πλήρους λειτουργίας. 

Παραγωγή πιστοληπτικής βαθμολόγησης από το Σύστημα

1. Η πιστοληπτική βαθμολόγηση τόσο για τα φυσικά, όσο και για τα νομικά πρόσωπα θα παράγεται από το Σύστημα, μέσω της επεξεργασίας, με αυτοματοποιημένη διαδικασία, των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, που αντλούνται από τους φορείς του δημόσιου τομέα, με τη χρήση αλγορίθμων.
2. Η πιστοληπτική βαθμολόγηση θα γίνεται με αριθμητική κλίμακα και θα αφορά στην τήρηση και την αθέτηση υποχρέωσης έναντι των φορέων του δημόσιου τομέα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
3. H πιστοληπτική βαθµολόγηση θα παράγεται μόνο μετά από την υποβολή αίτησης, κατά τα άρθρα 55 και 56. Στον αιτούντα θα χορηγείται ενημέρωση πιστοληπτικής βαθμολόγησης, η οποία και θα απεικονίζει την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του υποκειμένου δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, βάσει των δεδομένων που υφίστανται κατά την ημερομηνία παραγωγής της πιστοληπτικής βαθμολόγησης.
4. Οι μέθοδοι και ο τρόπος επεξεργασίας και υπολογισµού της βαθµολόγησης επαναξιολογούνται τακτικά και οι αλγόριθµοί τους επικαιροποιούνται, ώστε να προσαρµόζονται στις οικονοµικές συνθήκες και στις διαµορφούµενες συναλλακτικές πρακτικές και να επιβεβαιώνεται η ακρίβεια των εκτιµήσεων.

Παράλληλα στο Γ’ μέρος του υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου προβλέπεται, επίσης για πρώτη φορά, η σύσταση του Κεντρικού Μητρώο Πιστώσεων, το οποίο προβλέπεται ως εθνικό σύστημα αρχειοθέτησης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, που θα τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος, με στόχο την ενίσχυση της χρηματοδότησης από το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα της οικονομίας και τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, μέσω της βελτίωσης της παρεχόμενης πληροφόρησης, της ορθολογικότερης αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των δυνητικών δανειοληπτών και της εν γένει συνδρομής στη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων χρηματοδότησης.

Η ίδρυση του Μητρώου αποτελεί μία εκ των τριών, συμπληρωματικών μεταξύ τους, μεταρρυθμίσεων (ίδρυση γραφείου δημοσίων πιστώσεων και μητρώου παρακολούθησης ιδιωτικού χρέους) του 4ου Πυλώνα του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, «Ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας», με στόχο την ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα και των κεφαλαιαγορών (Άξονας 4.4.) και κύριο του έργου, το Υπουργείο Οικονομικών.

Το Μητρώο θα καταγράφει σε αναλυτική βάση το ιστορικό πληρωμών, τα είδη των παρεχομένων εξασφαλίσεων και κάθε άλλη πληροφορία, που σχετίζεται με κάθε μορφής πίστωση, προς φυσικά ή νομικά πρόσωπα, από πιστωτικά και εν γένει χρηματοδοτικά ιδρύματα, που έχουν την καταστατική τους έδρα στην Ελλάδα, καθώς και από τα υποκαταστήματα αλλοδαπών πιστωτικών, ή χρηματοδοτικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα. Βάσει των ως άνω πληροφοριών, που θα τηρούνται στο Μητρώο, θα καταρτίζεται επίσης πιστωτική έκθεση για όλα τα πιστοδοτούμενα πρόσωπα (η «Πιστωτική Έκθεση»), το περιεχόμενο της οποίας θα διαφοροποιείται ανάλογα με τον αποδέκτη της, σε κάθε όμως περίπτωση, δεν θα περιέχει αξιολόγηση και βαθμολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του δανειολήπτη, καθώς αυτή θα χορηγείται κατόπιν αίτησης του ενδιαφερόμενου από την νέα Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης.