Το παγκόσμιο εισόδημα φορολογείται στην Ελλάδα; Διαβάστε στο άρθρο τις απαντήσεις…

Του Παναγιώτη Παντελή – Φοροτεχνικού, Οικονομικού Επόπτη Ε.Ε.Α., σε συνεργασία με τον Ηλία Χατζηγεωργίου – Φοροτεχνικό, Αντιπρόεδρο Επιτροπής Λογιστών Ε.Ε.Α.

---

Ο Νοέμβριος φτάνει και αυτός με τη σειρά του στο τέλος του, με τον Δεκέμβριο να περιμένει να κάνει την παρουσία του αισθητή, οπότε με τούτα και μ’ εκείνα κοντεύουμε να αφήσουμε πίσω μας το έτος 2021, με την ελπίδα το 2022 να έχει λιγότερα υγειονομικά άγχη.

Μαζί όμως με το τέλος του έτους, έχουμε και την πατροπαράδοτη διαδικασία των παραγραφών, με τους αρμόδιους ελεγκτές να τρέχουν να προλάβουν να κοινοποιήσουν στους φορολογούμενους τα αποτελέσματα, προσωρινά και οριστικά, ώστε να μην παραγραφεί η χρήση. Τη διαδικασία την είχαμε αναλύσει πριν λίγες εβδομάδες στο άρθρο μας «Ας μιλήσουμε για φορολογικούς ελέγχους».

Στο ίδιο άρθρο είχαμε αναλύσει, με τους ανάλογους προβληματισμούς μας, τα ηλεκτρονικά ραβασάκια που λαμβάνουν φορολογούμενοι που είχαν αναδρομικά εισοδήματα που εμφανίστηκαν στο έτος 2015. Εκτός όμως των συνταξιούχων και των μισθωτών, ηλεκτρονικά ραβασάκια έλαβαν και πολλοί που έχουν εισοδήματα στο εξωτερικό, τα οποία δεν συμπεριέλαβαν στη φορολογική δήλωση του φορολογικού έτους 2015.

Η ηλεκτρονική ειδοποίηση σε αυτούς έλεγε τα εξής:

«σας ενημερώνουμε ότι με την ολοκλήρωση σχετικών διασταυρώσεων φορολογικών δεδομένων που παραλήφθηκαν στο πλαίσιο αυτόματης ανταλλαγής από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ν.4170/2013), προκύπτει ότι δεν έχετε δηλώσει ή έχετε δηλώσει ανακριβώς, συντάξεις, προέλευσης …… (αναφέρει την χώρα προέλευσης) που αφορούν στο φορολογικό έτος 2015. Για τη διευκόλυνσή σας, παρατίθεται στο τέλος του παρόντος μηνύματος, απόσπασμα των δεδομένων που διαβιβάστηκαν στην Ελληνική Φορολογική Διοίκηση από τη Φορολογική Αρχή της ….. (αναφέρει την χώρα προέλευσης) για το φορολογικό έτος 2015. Παρακαλούμε, με βάση τα δεδομένα αυτά, και λαμβάνοντας υπόψη τυχόν σχετικά αποδεικτικά καταβολής των εν λόγω αποδοχών (Βεβαίωση αλλοδαπού φορέα πληρωμής, κ.λπ), καθώς και λοιπά εισοδήματα του ιδίου φορολογικού έτους, να υποβάλετε την απαιτούμενη τροποποιητική Δήλωση Φορολογίας Εισοδήματος για το έτος 2015, ώστε να εκπληρωθούν οι φορολογικές σας υποχρεώσεις.»

Με λίγα λόγια, βάσει των διασταυρώσεων που έγιναν, προέκυψε από την ξένη φορολογική αρχή ότι ο συγκεκριμένος φορολογούμενος έχει εισόδημα στην αλλοδαπή, το οποίο δεν είχε αναφέρει στην αρχική του δήλωση. Το φαινόμενο ήταν αρκετά συχνό, εάν αναλογιστούμε το πλήθος ερωτημάτων και e-mails που λάβαμε από αρκετούς φορολογούμενους που είχαν λάβει την ίδια ειδοποίηση.

Το συχνότερο ερώτημα που είχαν σε αυτές τις περιπτώσεις ήταν «το εισόδημα αυτό έχει φορολογηθεί στο ξένο κράτος, είναι σωστό που μου ζητάτε να φορολογηθεί στην Ελλάδα;»

Από τις συζητήσεις που κάναμε, καταλάβαμε ότι υπάρχει μεγάλη παρερμηνεία γύρω από το ζήτημα του παγκόσμιου εισοδήματος κι έτσι κρίναμε ότι θα είναι χρήσιμο να κάνουμε μια αναφορά σε αυτό στο σημερινό μας άρθρο.

Όταν έχει κάποιος εισόδημα από το εξωτερικό λοιπόν, το πρώτο που θα πρέπει να εξεταστεί είναι η φορολογική κατοικία. Εάν η φορολογική κατοικία είναι στην Ελλάδα, ο φορολογούμενος μπαίνει στις διαδικασίες του άρθρου 3 παρ.1 του Ν4172/2013, το οποίο αναφέρει ότι ο φορολογούμενος που έχει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα υπόκειται σε φόρο για το φορολογητέο εισόδημά του που προκύπτει στην ημεδαπή και την αλλοδαπή, ήτοι το παγκόσμιο εισόδημά του που αποκτάται μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος.

Με άλλα λόγια ισχύει αυτό που είχαμε αναφέρει και σε πολλά παλαιότερα άρθρα, ότι δηλαδή ο φορολογικός κάτοικος Ελλάδος δηλώνει και φορολογείται στην Ελλάδα το παγκόσμιο εισόδημα που λαμβάνει από κάθε χώρα, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Ελλάδας.

Η επόμενη απορία έχει να κάνει με το τι γίνεται εάν η ξένη φορολογική αρχή έχει φορολογήσει το ποσό αυτό, σύμφωνα με τη δική της κλίμακα φορολογίας εισοδήματος. Μάλιστα από αυτό το γεγονός πολλές φορές πηγάζει η λανθασμένη άποψη ότι το εισόδημα της αλλοδαπής φορολογείται αυτοτελώς στην ξένη χώρα, ότι δηλαδή η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα φορολόγησης. Με τα προαναφερόμενα λύσαμε το ζήτημα εάν πρέπει να συμπεριληφθεί στη δήλωση.

Τι γίνεται όμως με τον φόρο που ήδη έχει πληρωθεί; Θα πάει χαμένος; Θα υπάρξει διπλή φορολογία;

Η απάντηση δίνεται πάλι από τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, ο οποίος στο άρθρο 9 αναφέρει ότι εάν κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους ένας φορολογούμενος που έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα αποκτά εισόδημα στην αλλοδαπή, ο καταβλητέος φόρος εισοδήματος του εν λόγω φορολογούμενου, όσον αφορά στο εν λόγω εισόδημα, μειώνεται κατά το ποσό του φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή για αυτό το εισόδημα. Η μείωση του φόρου εισοδήματος που προβλέπεται στην προηγούμενη παράγραφο δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό του φόρου που αναλογεί για το εισόδημα αυτό στην Ελλάδα.

Βάσει του συγκεκριμένου άρθρου λοιπόν, ο ξένος φόρος αφαιρείται από τον ελληνικό, αρκεί ο φορολογούμενος να προσκομίσει στην ελληνική φορολογική αρχή τα έγγραφα που αναφέρονται στην εγκύκλιο ΠΟΛ.1026/22.1.2014, προκειμένου να αποδείξει την καταβολή φόρου στην αλλοδαπή. Αξίζει μάλιστα να αναφέρουμε ότι η συγκεκριμένη έκπτωση δίνεται ανεξαρτήτως από το εάν η Ελλάδα έχει υπογράψει Σ.Α.Δ.Φ. με το κράτος-πηγή του εισοδήματος ή όχι, κάτι που άλλαξε με τον νέο Κ.Φ.Ε., αφού στον παλιό νόμο 2238/1994 προβλεπόταν αφαίρεση φόρου μόνο από τα κράτη που η Ελλάδα είχε ενεργή Σ.Α.Δ.Φ.

Τα προαναφερόμενα αποτελούν τον γενικό κανόνα της διαδικασίας. Φτάνει ο γενικός κανόνας για όλους του φορολογούμενους;

Η απάντηση είναι όχι, γιατί πολύ απλά, εκτός του Ν.4172/2013, υπάρχουν και οι Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας που έχει υπογράψει η Ελλάδα με 57 ξένα κράτη. Τα κείμενα των συμβάσεων μπορείτε να τα δείτε εδώ.

Όταν λοιπόν υπάρχει σύμβαση υπογεγραμμένη, αυτή υπερισχύει του ελληνικού Κ.Φ.Ε. και εξετάζεται αρχικά αυτή.

Εδώ επανέρχεται το ερώτημα «όταν υπάρχει Σ.Α.Δ.Φ. σημαίνει ότι η φορολογία στην αλλοδαπή είναι εξαντλητικού χαρακτήρα;»

Η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση είναι ξεκάθαρα όχι. Είναι τελείως εσφαλμένη η άποψη που επικρατεί πολλές φορές ότι αφού υπάρχει Σ.Α.Δ.Φ., η Ελλάδα δεν φορολογεί. Και σύμβαση να υπάρχει, η Ελλάδα μπορεί να έχει δικαίωμα φορολόγησης σύμφωνα με το τι αναφέρει το κείμενο της σύμβασης, μάλιστα αυτό είναι το πιθανότερο σενάριο.

Στις Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας υπάρχουν 3 κατηγορίες στις οποίες μπορεί να κατατάσσεται το εισόδημα αλλοδαπής οι οποίες είναι:

1. Το εισόδημα να φορολογείται και στις δύο χώρες, αρχικά στο κράτος – πηγή και στη συνέχεια στην Ελλάδα. Να ισχύει δηλαδή ο γενικός κανόνας που προαναφέραμε, όπου στην Ελλάδα θα αφαιρεθεί ο ξένος φόρος σύμφωνα με ό,τι ορίζει το άρθρο 9 του Ν. 4172/2013.

2. Το εισόδημα να φορολογείται μόνο στην Ελλάδα. Στην περίπτωση αυτή, εάν η ξένη χώρα έχει κρατήσει φόρο, τότε αυτός δεν αφαιρείται σύμφωνα με το άρθρο 9, αλλά θα πρέπει να ζητηθεί να επιστραφεί από την ξένη φορολογική αρχή. Μάλιστα είναι πιθανόν η ξένη φορολογική αρχή να ζητήσει σχετική βεβαίωση από τις Ελληνικές αρχές ότι το συγκεκριμένο εισόδημα δηλώθηκε και φορολογήθηκε.

3. Το εισόδημα να φορολογείται μόνο στην αλλοδαπή, δηλαδή στο κράτος-πηγή. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να υπάρχει η σχετική βεβαίωση από την ξένη φορολογική αρχή η οποία θα υπογράφει το έγγραφο εφαρμογής της Σ.Α.Δ.Φ. Επίσης, στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να μελετάται εάν το ποσό θα πρέπει να περιληφθεί στα ποσά που διαμορφώνουν τη βάση φορολόγησης εισφοράς αλληλεγγύης ή όχι, δηλαδή σε ποιο κουτάκι της δήλωσης θα πρέπει να αναγραφεί. Αξίζει όμως να αναφέρουμε ότι σε κάθε περίπτωση το ποσό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάλυψη τεκμηρίων.

Για να συνοψίσουμε λοιπόν όλα τα προαναφερμένα, θα πρέπει καταρχάς να ξεφύγουμε τελείως από τις προαναφερόμενες εσφαλμένες λογικές περί φορολογίας παγκόσμιου εισοδήματος. Όταν έχουμε παγκόσμιο εισόδημα θα πρέπει να ακολουθούμε τα εξής βήματα:

• Να καταλήξουμε που είναι η φορολογική κατοικία. Έχουμε αναλύσει σε παλαιότερα άρθρα για τη σημασία της φορολογικής κατοικίας. (Βλ. Φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού, αλλαγές στη διαδικασία μεταβολής)
• Να βρούμε τη χώρα προέλευσης του εισοδήματος
• Να βρούμε το είδος του εισοδήματος, εάν είναι δηλαδή μισθός, σύνταξη, τόκοι, μέρισμα, δικαίωμα, εισόδημα από ακίνητα, κ.λπ.
• Να ελέγξουμε εάν η Ελλάδα έχει υπογράψει Σ.Α.Δ.Φ. με αυτήν τη χώρα
• Εάν υπάρχει σύμβαση να την μελετήσουμε συνδυάζοντάς το με το 2^ο βήμα
• Να καταλήξουμε σε ποια από τις 3 προαναφερόμενες κατηγορίες υπάγεται
• Να ζητήσουμε τα κατάλληλα έγγραφα από την ξένη αρχή για να τα προσκομίσουμε στη Δ.Ο.Υ. σύμφωνα με τα προαναφερμένα
• Να καταλήξουμε ανάλογα με τα παραπάνω στον τρόπο απεικόνισής τους στη φορολογική δήλωση.

Οι απαντήσεις στα παραπάνω συνήθως είναι δύσκολες, αφού πολλές φορές οι απόψεις διίστανται κυρίως γύρω από το είδος του εισοδήματος, αλλά και γύρω από την ερμηνεία της Σ.Α.Δ.Φ. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να ξεφύγουμε από την επίσης λανθασμένη άποψη του «έλα μωρέ και που θα το βρουν».

Πλέον τα κράτη ανταλλάσσουν πάρα πολλές πληροφορίες φορολογικού ενδιαφέροντος και όσο περνάει ο καιρός το διαπιστώνουμε όλο και περισσότερο. Υπάρχουν ανταλλαγές πληροφοριών σε επίπεδο τραπεζικών δεδομένων, αλλά και ανταλλαγές πληροφοριών σε επίπεδο φορολογικών δεδομένων. Δεν είναι τυχαίο ότι οι φορολογικές αρχές, αλλά και οι τραπεζικοί οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων και των επενδυτικών οργανισμών, δίνουν πολύ μεγάλη βάση στη φορολογική κατοικία του πελάτη τους, αλλά και στα φορολογικά στοιχεία (ΑΦΜ, διεύθυνση κατοικίας, δραστηριότητα, κ.λπ.).

Τα παραπάνω ήταν μια βασική αναφορά, λαμβάνοντας ως αφορμή τα ηλεκτρονικά ραβασάκια που προαναφέραμε. Στο ζήτημα παγκόσμιο εισόδημα – κάτοικοι εξωτερικού, αλλά και στο πρακτικό κομμάτι στην Ελλάδα θα αφιερωθούμε και σε επόμενά μας άρθρα, αφού υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον γύρω από το ζήτημα, αλλά και πολλά στραβά που θα πρέπει να διορθωθούν.