tuv-iso-logo tuv-iso-27001-logo

Το πλαίσιο ρυθμίσεων του νέου Πτωχευτικού Κώδικα

Γράφει η Σουζάνα Κλημεντίδη,

Δικηγόρος – Νομική Συνεργάτης Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών


Ο νέος Νόμος 4738/2020 που δημοσιεύθηκε στις 27/10/2020 (Κώδικας Διευθέτησης Οφειλών και Παροχής Δεύτερης Ευκαιρίας) εισάγει νέες ρυθμίσεις για το δίκαιο της αφερεγγυότητας και ειδικότερα της διαδικασίας αναδιάρθρωσης και πτώχευσης τόσο για τα φυσικά πρόσωπα όσο και για τις επιχειρήσεις και τους εμπόρους, με ρυθμίσεις που διέπουν μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας και κυρίως τις κοινωνικά και οικονομικά ευάλωτες ομάδες. Ειδικότερα, προβλέπεται από 1/1/2021 μια νέα διαδικασία εξωδικαστικού μηχανισμού μακροχρόνιας και βιώσιμης ρύθμισης οφειλών προς χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, που επεκτείνεται σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, ενώ εισάγεται για πρώτη φορά προληπτικός μηχανισμός για την έγκαιρη προειδοποίηση του πολίτη, έτσι ώστε αυτός να μην οδηγηθεί σε διαδικασίες αφερεγγυότητας. Τα σημαντικότερα σημεία του εν λόγω νόμου αποτελούν τα εξής:

ΠΡΟΠΤΩΧΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ: ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ.

Κάθε πρόσωπο, το οποίο ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα και βρίσκεται σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεων συνολικά σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, Δημόσιο και ασφαλιστικούς φορείς (καθολική ρύθμιση οφειλών) ύψους από 20.000 ευρώ και πάνω, δικαιούται να υποβάλει ηλεκτρονικά αίτηση για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ). Η δυνατότητα αποπληρωμής των οφειλών παρέχεται σε έως και 240 δόσεις. Εφόσον ο οφειλέτης είναι ευάλωτος, δίνεται η δυνατότητα επιδότησης καταβολής δόσεων για την αποπληρωμή των δανείων, που εξασφαλίζονται με την κύρια κατοικία του οφειλέτη για πέντε έτη από την ημερομηνία της αίτησης. Ωστόσο, αίτηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα δεν μπορούν να κάνουν -εκτός αν παραιτηθούν- όσοι οφειλέτες έχουν κάνει αίτηση του Ν. 3869/10 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει (υπερχρεωμένα νοικοκυριά), ή στον Ν. 4605/2019 (εξωδικαστικός συμβιβασμός επιχειρήσεων) ή στον Ν. 4469/2017 (πλατφόρμα προστασίας κύριας κατοικίας).

Σημειώνεται ότι στις εν λόγω ρυθμίσεις δεν εντάσσονται όσοι οφειλέτες έχουν τουλάχιστον το 90% των συνολικών τους οφειλών σε ένα χρηματοδοτικό φορέα. Δηλαδή, στον εξωδικαστικό μηχανισμός δεν μπορούν να υπαχθούν οφειλέτες που ουσιαστικά χρωστούν μόνο σε έναν πιστωτή, δεδομένου ότι, στην περίπτωση αυτή, είναι αποτελεσματικότερη για τους συνεργάσιμους οφειλέτες η προσφυγή στη διμερή διαπραγμάτευση με τον χρηματοδοτικό φορέα που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεων.

Επίσης, προβλέπεται η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης για επιχειρήσεις. H συμφωνία εξυγίανσης επικυρώνεται από το Πολυμελές Πρωτοδικείο και από την κατάθεση της αίτησης μέχρι την έκδοση απόφασης παρέχεται αυτοδίκαιη αναστολή μέτρων εκτέλεσης, λήψης ασφαλιστικών μέτρων, καθώς και το προληπτικό μέτρο της απαγόρευσης διάθεσης ακινήτων και εξοπλισμού της επιχείρησης έως 4 μήνες (άρθρο 50).

ΠΤΩΧΕΥΣΗ

Εάν αποτύχουν οι προ-πτωχευτικές διαδικασίες  η εξωδικαστική διαδικασία και το συνολικό χρέος προς τους Πιστωτές κριθεί μη βιώσιμο, δύναται, κατόπιν αίτησης είτε του οφειλέτη ή των πιστωτών αυτού, να ενεργοποιηθεί η διαδικασία της πτώχευσης και ο οφειλετης απαλάσσεται των χρεών του. Πτωχευτική ικανότητα έχουν φυσικά πρόσωπα (δηλαδή, δηλαδή δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες) και νομικά πρόσωπα, που βρίσκονται επιπλέον σε παύση πληρωμών, των οποίων η οφειλή ανέρχεται σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών τους για περίοδο τουλάχιστον έξι (6) μηνών, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή τους υπερβαίνει το ποσό των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ. Η πτώχευση κηρύσσεται με απόφαση του αρμόδιου Πολυμελούς Πρωτοδικείου (και για μικρού αντικείμενου πτωχεύσεις το Ειρηνοδικείο του τόπου κατοικίας του οφειλέτη) με την οποία ορίζεται σύνδικος της πτώχευσης και διατάσσεται η σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας. Την αίτηση για κήρυξη της  πτώχευσης μπορεί να καταθέσει εκτός από τον οφειλέτη  και οι πιστωτές, αλλά και ο εισαγγελέας πρωτοδικών. Κατά της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευση χωρεί ανακοπή και αίτηση αναστολής.

 

Η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το σύνολο της περιουσίας, που ανήκει στον οφειλέτη, καθώς και το μέρος των εισοδημάτων του, που υπερβαίνει το ποσό του ακατάσχετου ή των ετήσιων ευλόγων δαπανών διαβίωσης όποιο ποσό είναι μεγαλύτερο) εξαιρουμένων των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών. Η ρύθμιση αυτή προλαμβάνει δόλιες τακτικές στρατηγικών κακοπληρωτών, ενώ σε συνδυασμό με τον εξωδικαστικό μηχανισμό προστατεύει τα εισοδήματα των οφειλετών. Εξαιρούνται και δεν ανήκουν στην πτωχευτική περιουσία τα ακατάσχετα περιουσιακά στοιχεία και τα ακατάσχετα εισοδήματα του οφειλέτη. Ο οφειλέτης απαλάσσεται πλήρως από κάθε οφειλή 12 (για οφειλέτες που χάνουν την πρώτη κατοικία ή ικανή περιουσία) ή 36 μήνες από την ημερομηνία κήρυξης της πτώχευσης.

Η πτώχευση, τέλος, συνοδεύεται από την παροχή δεύτερης ευκαιρίας, αφού ο πτωχός θα μπορεί να επανέλθει στην οικονομική δραστηριότητα έπειτα από 1 ή 3 χρόνια από την κήρυξη της πτώχευσης. Η δεύτερη ευκαιρία ουσιαστικά επέρχεται με τη διαγραφή του υπολοίπου των οφειλών, κατόπιν ρευστοποίησης του συνόλου της περιουσίας και ελέγχου της περιουσιακής κατάστασης, ενώ η μη αφαίρεση της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος ευνοεί ένα νέο ξεκίνημα μεσω της δημιουργίας μεταπτωχευτικής περιουσίας.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

Η προστασία της κύριας κατοικίας αφορά ευάλωτους οφειλέτες, και περιλαμβάνει την υποβολή αιτήματος μεταβίβασης ή μίσθωσης της κύριας κατοικίας του σε φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης (ΝΠΙΔ κατά παραχώρηση). Ειδικά για την περίπτωση της μίσθωσης, ο οφειλέτης ή οι νόμιμοι διάδοχοί του, μπορούν να επανακτήσουν την κυριότητα της κύριας κατοικίας, η οποία είχε μεταβιβαστεί στον φορέα, εφόσον ο οφειλέτης καταβάλλει το σύνολο των μισθωμάτων για όλη τη διάρκεια της μίσθωσης. Ο οφειλέτης αποκτά δικαίωμα μίσθωσης διάρκειας 12 ετών με επιδότηση του ενοικίου και καταβολή μισθώματος με δικαίωμα επαναγοράς οποτεδήποτε μέχρι το τέλος της μίσθωσης. Σε περίπτωση μη καταβολής τριών μισθωμάτων ο οφειλέτης αποβάλλεται από το ακίνητο και χάνει το δικαίωμα επαναγοράς του. Αν ο οφειλέτης καταβάλλει τα μισθώματα σε 12 έτη και ασκήσει το δικαίωμα  επαναγοράς, θα οφείλει να  δώσει την εμπορικής αξίας του ακινήτου την οποία ορίζει πιστοποιημένος εκτιμητής. Τα δικαιώματα του οφειλέτη από τη μίσθωση, καθώς και το δικαίωμα επαναγοράς είναι αμεταβίβαστα, εκτός της περίπτωσης της καθολικής διαδοχής.

Συμπερασματικά, ο οφειλέτης, εφόσον επιτύχει συμφωνία στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού ή της διαδικασίας εξυγίανσης και αποπληρώσει τα χρέη του σε έως 20 έτη, διασώζει όχι μόνο την πρώτη κατοικία του, αλλά και ολόκληρη την περιουσία του, ενώ προστατεύει τα εισοδήματά του. Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός με τους πιστωτές είτε μέσω της πλατφόρμας της ειδικής γραμματείας διαχείρισης ιδιωτικού χρέους, είτε με τραπεζική διαμεσολάβηση ανταποκρίνεται καλύτερα στους δανειολήπτες με όχι πολύ υψηλά ποσά χρεών, καθώς δεν διακινδυνεύεται η απώλεια της ακίνητης περιουσίας τους. Από την άλλη μεριά οφειλέτες που έχουν υπέρογκα ποσά χρεών (μη βιώσιμο χρέος) ευνοούνται από τη διαδικασία της πτώχευσης, ακόμη και στην περίπτωση που έχουν ακίνητη περιουσία, καθώς μετά από ένα  έως τρία έτη κατά περίπτωση, θα απαλλάσσονται από τα χρέη τους (διαγραφή χρέους). Παράλληλα, με τον εξωδικαστικό μηχανισμό αναδιάρθρωσης χρεών και τις νέες απλοποιημένες ρυθμίσεις περί πτώχευσης αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά στρατηγικές κακοπληρωτών οφειλετών, ενώ η έγκαιρη προειδοποίηση σε συνδυασμό με το μηχανισμό παροχής δεύτερης ευκαιρίας συνθέτουν ένα νέο πλαίσιο πρόληψης της αφερρεγγυότητας, που αναμένεται να καταλάβει μεγάλο μέρος οφειλετών.