tuv-iso-logo tuv-iso-27001-logo

8 Μάρτη, Ημέρα της Γυναίκας: Ανισότητες και ψηφιακό χάσμα των φύλων. Η πληγή της ανθρωπότητας

Της Αιμιλίας Λυμπεράκη – Besson(*)

Ένα ερώτημα απευθύνεται στην ανθρωπότητα για τη σχέση των δύο φύλων: Αλλαγή κουλτούρας και ανάπτυξη ή διαιώνιση ανισοτήτων και καθυστέρηση; Γιατί στην εποχή μας, η καθυστέρηση  είναι συνυφασμένη με την ανισότητα των φύλων!

Το θέμα γίνεται όλο και πιο επίκαιρο, γιατί όπως μάλιστα δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, David Sassoli, στις 4/3/2021, με την ευκαιρία της «Ημέρας της Γυναίκας: «Η πανδημία όχι μόνο έχει αυξήσει τις ανισότητες που υπήρχαν ήδη, αλλά είναι επίσης πιθανό να εξαλείψει επιτεύγματα δεκαετιών. Τα μέτρα που έχουν παρθεί για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού έχουν συχνά επιδεινώσει το χάσμα μεταξύ των φύλων. Για να διασφαλίσουμε ότι η ζωή των γυναικών θα κάνει ένα βήμα προς τα εμπρός και όχι προς τα πίσω, πρέπει να επιτύχουμε πραγματική ισότητα. Είναι καιρός να δοθεί τέλος στα λόγια και να αρχίσουν οι πράξεις».

Οι πρωτοβουλίες του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθήνας για στήριξη του γυναικείου επιχειρείν με δωρεάν σεμινάρια ενίσχυσης ψηφιακών δεξιοτήτων, οι οποίες και αποτελούν εργαλείο ώστε η γυναίκα να μη μείνει στο περιθώριο της κοινωνικής, τεχνολογικής, παραγωγικής και  επιχειρηματικής εξέλιξης του «μισού του ουρανού», αποτελούν όαση σε μια εποχή συνεχών κρίσεων που ανατρέπουν τις ομαλές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες ζωής. Ωστόσο, τίποτα δεν είναι εύκολο σε μια υπόθεση ανισοτήτων που έχει ιστορία χιλιάδων χρόνων.

Χρειάζεται να δοθούν μάχες και αυτό το διατύπωσε με τον καλύτερο τρόπο η ΠτΔ Κ. Σακελλαροπούλου στο Ευρωκοινοβούλιο αναφέροντας:«Oι ανισότητες δεν ανατρέπονται από τη μια μέρα στην άλλη. Η ισότητα είναι μια πρόκληση που δεν αφορά μόνο τις γυναίκες, αλλά όλους μας»

 Με την ευκαιρία της «Ημέρας της Γυναίκας» στις 8 Μαρτίου, το eea.gr, παραθέτει μια αξιόλογη μελέτη της τακτικής αρθρογράφου στο eea.gr Αιμιλίας Λυμπεράκη – Besson, με θέμα τις Ανισότητες και το Ψηφιακό χάσμα των δύο φύλων, καθώς και τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες από αυτές, στην ανάπτυξη των κοινωνιών.

Η μελέτη παρουσιάστηκε σε μορφή power point στο Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς» και τα κυριότερα σημεία της είναι, συνοπτικά, τα παρακάτω:

Το πλαίσιο της μελέτης

Ζούμε σε μια κοινωνία αντιθέσεων, η ισορροπία των οποίων συνθέτουν μια κοινωνική και παραγωγική δομή συνεχούς διαπάλης και ανταγωνισμού μεταξύ αδράνειας και ανάπτυξης.

Κάθε εισαγωγή νέων στοιχείων παράγει σειρά ανατροπών και συγκρούσεων στο εσωτερικό του συστήματος με αλυσιδωτές και αντιθετικές συνέπειες και ανισορροπίες.

Οι νέες τεχνολογίες

Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών με την ραγδαία εισβολή της ψηφιακής οικονομίας στην κοινωνία και στην οικονομία, ενόψει και της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, αποτελεί αντικειμενικά βήμα ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων.

Το θέμα είναι να εξετάσουμε πώς αυτές ενσωματώνονται σε ένα  σύστημα αντιθέσεων και ανισοτήτων, όπως το καπιταλιστικό με τα στενά όριά του και ειδικότερα, πώς επιδρά στις ήδη διαμορφωμένες ανισότητες σε βάρος του μισού δυναμικού της ανθρωπότητας, στις γυναίκες.

Δύο τάσεις, θεωρίες, απόψεις

Στην πραγματικότητα, με κάθε εισαγωγή νέων τεχνολογιών, επαναλαμβάνονται τα ίδια επιχειρήματα για την εισαγωγή των μηχανών από την 1η βιομηχανική επανάσταση, με δύο αντίθετες αντιλήψεις που πήγαζαν από τις αντίθετες θέσεις του κεφαλαίου και της εργασίας στην παραγωγή:

Α) Αυξάνεται η παραγωγικότητα εργασίας, ανατρέπονται τα στερεότυπα της βαριάς σωματικής και καταναγκαστικής καταπόνησης, απελευθερώνεται ο εργαζόμενος και ανοίγεται ο δρόμος για την ευημερία όλων.

Β)  Όποια νέα τεχνολογία και να εισαχθεί με το ίδιο σύστημα, απλώς αναπαράγει τις ίδιες εκμεταλλευτικές σχέσεις του συστήματος και τις ίδιες ανισότητες και παθογένειες σε νέο επίπεδο με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Γενική πολιτική αρχή:  Η εξάλειψη των ανισοτήτων σε βάρος της γυναίκας είναι πρώτα θέμα και υποχρέωση όλης της κοινωνίας, δεδομένου ότι πρόκειται για τον πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν είναι θέμα μόνο των γυναικών, παρότι αυτές πρέπει να πρωτοπορούν σε αυτή την μάχη.

Οι απώλειες της ανθρωπότητας

Σύμφωνα με το McKinsey Global Institute (MGI), σε ένα σενάριο πλήρους άρσης των ανισοτήτων της γυναίκας στην πρόσβαση στην εργασία και στην αξιοποίηση της συμμετοχής της στην παραγωγή, η ανθρωπότητα θα μπορούσε να κερδίζει ως και 28 τρις δολάρια, ή 26%, στο ετήσιο παγκόσμιο ΑΕΠ το 2025.

Τα δε κοινωνικά οφέλη θα είναι τεράστια.

Αυτό είναι το κόστος που πληρώνει η ανθρωπότητα από τη διατήρηση των ανισοτήτων σε βάρος της γυναίκας.

Η ανισότητα των φύλων και το εύρος των πολιτικών

Τι θα πρέπει να έχουμε υπόψη: Οι πολιτικές που εκπονούνται για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις βαθύτερες κοινωνικές και πολιτιστικές της ρίζες τους.

Το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των φύλων

Έκφραση των υπαρκτών ανισοτήτων είναι και το «ψηφιακό χάσμα» μεταξύ των φύλων.

Πρόκειται για οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό ζήτημα, το οποίο πρέπει να διευθετηθεί με πολυεπίπεδες και ολιστικές πολιτικές, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανισότητα των φύλων στις βαθύτερες κοινωνικές και πολιτιστικές της ρίζες.

Αφορά το εκπαιδευτικό σύστημα, την αγορά εργασίας, την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, τις δημόσιες υπηρεσίες.

Οικονομική και κοινωνική ανισότητα

Η άνιση θέση της γυναίκας στην εργασία είναι άρρηκτα δεμένη με την αντίστοιχη θέση της στην κοινωνία, σύμφωνα με έρευνα σε 95 χώρες.

Δεν βρέθηκε σχεδόν καμία χώρα με χαμηλή ισότητα των φύλων στην εργασία που να έχει υψηλή ισότητα των φύλων στην κοινωνία και αντίστροφα.

Η κοινωνική και οικονομική ισότητα έχουν διαλεκτική αλληλεξάρτηση μεταξύ τους. Προτεραιότητα αποτελεί η σταδιακή εξάλειψη των κοινωνικών ανισοτήτων για ν’ ακολουθήσει η μείωσή τους στην οικονομία. Έτσι, η ανάπτυξη του ενός γίνεται προϋπόθεση της ανάπτυξης του άλλου κ.ο.κ.

Αυτός είναι και ο λόγος που τα κοινωνικά κινήματα μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην μείωση των ανισοτήτων.

Διακρίσεις

Οι γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία γενικότερα.

Ο δείκτης ισότητας των φύλων – ο οποίος μετρά την ανισότητα στους τομείς της εργασίας, του χρόνου, της χρηματικής αμοιβής, της γνώσης, της εξουσίας, της βίας και της υγείας – δείχνει ότι η πρόοδος στους εν λόγω τομείς είναι αργή: Ο δείκτης, με άριστα το 100, αυξήθηκε από 62 μονάδες το 2005 σε 65 μονάδες το 2012 και σε 66,2 μονάδες το 2017.

Η τεχνολογία ως ανοικτή διαδικασία

Συχνά το ψηφιακό χάσμα διασταυρώνεται με άλλα είδη διακρίσεων, όπως η ιδιότητα του μέλους εθνοτικής μειονότητας, του κατοίκου αγροτικής περιοχής, του μετανάστη, του ατόμου με αναπηρία, του απόρου κ.α.

Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει να ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια, καθιστώντας τον κόσμο πιο ανοικτό για όλους, μόνο όμως εάν η κοινωνική διάσταση υπερισχύει στις πολιτικές εφαρμογής – κάτι που ελάχιστα βλέπουμε να συμβαίνει.

Γυναίκα και Ε.Ε.

Άρθρο 157 – Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

«Κάθε κράτος μέλος εξασφαλίζει την εφαρμογή της αρχής   της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας».

Ημερομηνία ισχύος από : 01/01/2009

ΟΗΕ: Οι Στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη

«Οι Στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι το μονοπάτι που μας οδηγεί σε ένα κόσμο δικαιότερο, πιο ειρηνικό και ευημερούντα και σε έναν υγιή πλανήτη. Είναι επίσης μια πρόσκληση για αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο καθήκον από το να επενδύσουμε στην ευημερία των νέων». Η δική μας απάντηση,  σήμερα, θα πρέπει να είναι ότι με ανισότητες, η Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι μισό όραμα.

Αντόνιο Γκουτέρες   Γ.Γρ. ΟΗΕ

2015 – Το κρίσιμο έτος στην πορεία μείωσης των οικονομικών ανισοτήτων

Το 2015 κρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως «κρίσιμο έτος για την παγκόσμια Βιώσιμη Ανάπτυξη και την εξάλειψη της φτώχειας». Για την περίοδο μετά το 2015, η διεθνής κοινότητα καλείται να ανταποκριθεί στην «εξάλειψη της φτώχειας, την επίτευξη βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενεές και την διασφάλιση της προάσπισης και της προστασίας όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών αξιών που αποτελούν τη βάση για ειρηνικές και ευημερούσες κοινωνίες».

Τι έγινε στην πραγματικότητα;

Αποτελεί ερωτηματικό: Κατά πόσο σήμερα, βρισκόμαστε σε δρόμο βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς και ανισότητες ανάπτυξη και ξεφύγαμε από την κατάσταση του 2015, όταν το 1% του κόσμου κατείχε περισσότερο πλούτο από το 99%  και σήμερα βλέπουμε 26 δισεκατομμυριούχους να κατέχουν πλούτο ίσο με τον «πλούτο» του φτωχότερου μισού της ανθρωπότητας;

Ο κόσμος σ’ έναν συνεχή αγώνα

Ζητούμενο τα δικαιώματα των εργαζομένων και των λαών, ενάντια στην εκμετάλλευση, στην φτώχεια, στην ανισότητα.

Οι Τρεις Πυλώνες της Βιώσιμης Ανάπτυξης

Για να αντιληφθεί κάποιος την Βιωσιµότητα, πρέπει να λάβει υπόψη τις τρεις κύριες ζώνες επιρροής, τους λεγόμενους «Τρεις Πυλώνες της Βιωσιµότητας» και τις αντίστοιχες πτυχές της, την κοινωνική, την οικονομική και την περιβαλλοντική.

Αυτές οι τρεις πτυχές είναι αλληλένδετες και αν συνδυαστούν και εφαρµοστούν στην πράξη μπορούν να δημιουργήσουν µια σταθερή βάση για έναν βιώσιµο κόσµο από τον οποίο μπορούν να επωφεληθούν όλοι: “Οι φυσικοί πόροι διατηρούνται, το περιβάλλον προστατεύεται, η οικονοµία δεν πλήττεται και η ποιότητα της ζωής των πολιτών βελτιώνεται ή συντηρείται”.

Η Βιώσιμη Ανάπτυξη αποτελεί τον συνδυασμό των τριών αυτών πυλώνων. Αν κάποιος από τους τρεις πυλώνες είναι «αδύναμος» τότε το σύστημα στο σύνολό του δεν είναι βιώσιμο.

 

ΟΗΕ: Οι 17 στόχοι της Αειφόρου Ανάπτυξης για ν’ αλλάξουμε τον κόσμο

Ατζέντα 2030

Η Ατζέντα 2030 περιλαμβάνει πολλούς ευρείς και αλληλένδετους στόχους για το πλαίσιο εφαρμογής της σε Παγκόσμιο, Ευρωπαϊκό και Εθνικό επίπεδο.

Εθνική Στρατηγική Ελλάδας

Η Εθνική Στρατηγική θα πρέπει να καθορίζει το όραμά μας για την προώθηση της δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης στην βάση ενός ολοκληρωμένου πλέγματος δράσεων, πολιτικών και μεταρρυθμίσεων που θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να σχεδιάσει με επιτυχία το μέλλον της με ορίζοντα το 2030.

Η Ελλάδα στο σήμερα

Μετά τους Στόχους της Χιλιετίας, η Ατζέντα για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, οι σχετικοί με αυτήν 17 ΣΒΑ (Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης) και 169 Υποστόχοι υιοθετήθηκαν στο πλαίσιο της 70ης Γ.Σ. του ΟΗΕ στις 25 Σεπτεμβρίου του 2015. Οι ΣΒΑ είναι παγκόσμιου χαρακτήρα και γενικής εφαρμογής, με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης έως το 2030. Δημιουργούν δεσμεύσεις υλοποίησης για όλες τις χώρες, αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές πραγματικότητες.

Οι θετικές επιπτώσεις της ισότητας στην Ε.Ε.

Η επίτευξη της ισότητας των φύλων θα έχει θετικές επιπτώσεις σε πολλά επίπεδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Προβλέπεται, μέχρι το 2050 σταθερή αύξηση του κατά κεφαλήν (ΑΕΠ) της Ε.Ε. από 6,1% έως 9,6%, ή από 1,95 έως 3,15 τρις ευρώ.

Οι βελτιώσεις του εκπαιδευτικού επιπέδου στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα οδηγήσουν σε αύξηση 2,2% του ΑΕΠ της Ε.Ε.

Θα οδηγήσει σε επιπλέον 10,5 εκ. θέσεις εργασίας. Υπολογίζεται ότι περίπου το 70% αυτών των θέσεων εργασίας θα αναληφθούν από γυναίκες έως το 2050.

Το δε κλείσιμο των κενών των φύλων στην εκπαίδευση νέων τεχνολογιών θα αυξήσει την απασχόληση μεταξύ 850.000 και 1.200.000 θέσεων έως το 2050.

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων παραμένει

Οι γυναίκες εξακολουθούν να αναλαμβάνουν τα περισσότερα καθήκοντα φροντίδας εντός των οικογενειών.

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων παραμένει στάσιμο στο 16% εδώ και χρόνια

Η βία κατά των γυναικών εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα.

Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης για την ισότητα των φύλων το 2018, που έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η ελληνική περίπτωση

Η  Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με τις χαμηλότερες επιδόσεις στην διείσδυση της ψηφιακής τεχνολογίας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Η αγορά αποδίδει το γεγονός, κυρίως, στην υπερφορολόγηση του κλάδου, η οποία βρίσκεται 20% υψηλότερα από το μέσο όρο της Ε.Ε. και καθιστά απαγορευτική την καινοτομία σε ΜμΕ, ενώ σε συνδυασμό με την γραφειοκρατία και την «τεχνοφοβία» στερούν 7,6 δισ. € από το ΑΕΠ.

Στους ουραγούς η Ελλάδα

Στον  πίνακα «Γυναίκες στην Ψηφιακή Εποχή» (Women in Digital Scoreboard 2018), η Ελλάδα καταλαμβάνει την 26η θέση μεταξύ των 28 κρατών- μελών της Ε.Ε., με συνολική βαθμολογία 36,1 έναντι μέσου όρου 49,1 στην Ε.Ε., ενώ η πρώτη Φινλανδία έχει «σκορ» 71.

Στην Ελλάδα, οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 12,7% των ειδικών του τομέα ΤΠΕ, έναντι 16,7% στην Ε.Ε. ενώ κερδίζουν κατά μέσο όρο 22% λιγότερα των ανδρών.

Στο σύνολο της απασχόλησης στην Ελλάδα το 2017, οι γυναίκες ειδικές σε ΤΠΕ ήταν μόνο το 0,4%, έναντι 2,5% των ανδρών.

Οι Ελληνίδες βαθμολογούνται μόνο με 29,6 στην χρήση του διαδικτύου (έναντι μέσου όρου 50,2 στην Ε.Ε.).

Δείκτης ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI) 2019

Διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ευρώπης. Η Ελλάδα 3η από το τέλος. Πώς θα αντιμετωπίσουμε αυτή την υστέρηση;

Ψηφιακή ωριμότητα της Ελλάδας

Πορεία βελτίωσης, αλλά και ανάγκη για μεγαλύτερη ταχύτητα αλλαγών (η Ελλάδα είναι 27η από 28η το 2019). Οι μετρήσεις του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ είναι πιο σύνθετες και εξειδικευμένες σε σχέση με άλλους δείκτες που είδαμε (DESI κ.α.), γιατί εστιάζουν στην συγκριτική προσέγγιση σε σχέση με τους εταίρους μας στην Ευρώπη.

ΣΕΒ: Η υστέρηση της Ελλάδας στην ΚτΠ και τις νέες τεχνολογίες

Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ (δείκτης DMI)

Συνδυασμός 4 βασικών Παραγόντων

Για να μειώσει η Ελλάδα το ψηφιακό χάσμα από τις χώρες της Ε.Ε., απαιτείται ο συνδυασμός τεσσάρων βασικών παραγόντων:

  1. Ρυθμιστικό περιβάλλον & Δ.Δ.
  2. Έξυπνο Εργοστάσιο και ψηφιακή ωριμότητα επιχειρήσεων (η συνεισφορά του κλάδου ΤΠΕ στο ΑΕΠ, στην απασχόληση και στην εξωστρέφεια παραμένει περιορισμένη στην 28η θέση)
  3. Σύγχρονες ψηφιακές δεξιότητες (έχουμε ελλιπή σύνδεση της ΕΕΚ με την αγορά εργασίας, χαμηλό ποσοστό reskilling/upskilling και απουσία μηχανισμού παρακολούθησης & αξιολόγησης των ψηφιακών δεξιοτήτων)
  4. Εθνικές υποδομές ΤΠΕ (η βελτίωση της διείσδυσης των ευρωζωνικών δικτύων και η μετάβαση στην εποχή του 5G είναι κρίσιμες προϋποθέσεις για την απαραίτητη τεχνολογική προσαρμογή)

Αυτοματισμός και χρήση ρομπότ στην Ε.Ε.

Χωρίς πολιτικές ανάπτυξης με κοινωνική διάσταση, ο αυτοματισμός μπορεί να οδηγήσει σε ανεργία και όξυνση των υπαρχουσών οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Πολύ δε περισσότερο όσον αφορά την διαχρονική ανισότητα σε βάρος των γυναικών.

Ανισότητα στον αυτοματισμό και στη χρήση ρομπότ, 2018. Ποσοστό επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν βιομηχανικά ρομπότ. Η Ελλάδα 3η από το τέλος.

Η εκπροσώπηση των γυναικών

Παρότι  το 44% των γυναικών, ηλικίας 30-34 ετών, απέκτησε πανεπιστημιακό πτυχίο το 2016, έναντι του 34% των ανδρών), εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε θέσεις λήψης αποφάσεων, σε εταιρείες και εξακολουθούν να αμείβονται κατά μέσο όρο 16 % λιγότερο από τους άνδρες σε όλη την Ε.Ε.

Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται και στην πολιτική. Σε έξι χώρες (Ελλάδα, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Ουγγαρία και Μάλτα), οι γυναίκες αποτελούν λιγότερο από το 20% των βουλευτών.

Το χάσμα μεταξύ των φύλων στον τομέα της απασχόλησης έχει παραμείνει στις 11 εκατοστιαίες μονάδες.

Το 44 % των Ευρωπαίων θεωρεί ότι οι γυναίκες πρέπει να φροντίζουν το σπίτι και τις οικογένειές τους.

Στο ένα τρίτο των κρατών-μελών της Ε.Ε., το ποσοστό τον Ευρωπαίων που έχουν αυτή την άποψη φτάνει το 70 %.

Ψηφιακή διείσδυση

Σύμφωνα με τα κατανεμημένα, ανά φύλο, στοιχεία της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών για 91 οικονομίες, το 2017 η συνολική διείσδυση στο διαδίκτυο ήταν 44,9% για τις γυναίκες έναντι 50,9% για τους άνδρες.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2017 το 71% των γυναικών είχαν καθημερινή πρόσβαση στο διαδίκτυο έναντι 74% των ανδρών και το 49% των γυναικών χρησιμοποιούσαν υπηρεσίες  ηλεκτρονικής τραπεζικής έναντι 54% των ανδρών.

Ψηφιακές λύσεις και προσωπικά δεδομένα

Οι ψηφιακές λύσεις, όπως τα συστήματα επικοινωνιών, η τεχνητή νοημοσύνη ή οι κβαντικές τεχνολογίες, μπορούν να εμπλουτίζουν τις ζωές μας με πολλούς τρόπους.

Αλλά τα οφέλη που προκύπτουν από τις ψηφιακές τεχνολογίες δεν έρχονται χωρίς κινδύνους και κόστος. Οι πολίτες δεν αισθάνονται ότι ελέγχουν αυτό που συμβαίνει με τα οικεία δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και βομβαρδίζονται με αυξανόμενο αριθμό τεχνητώς παραγόμενων ερεθισμάτων που επιδιώκουν να προσελκύσουν την προσοχή τους. Οι δε κακόβουλες δραστηριότητες στον κυβερνοχώρο μπορεί να απειλήσουν την προσωπική μας ευημερία ή να διαταράξουν τη λειτουργία υποδομών ζωτικής σημασίας, καθώς και τα ευρύτερα συμφέροντά μας στον τομέα της ασφάλειας.

Ανισότητα των φύλων στις Ηγετικές θέσεις στον ψηφιακό τομέα (2015)
Μειωμένη η συμμετοχή των γυναικών

Οι γυναίκες στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια έχουν αυξηθεί από 13,9 % το 2011 σε 25% το 2015.

Αντιπροσωπεύουν το 35% όλων των νεοεκλεγέντων διευθυντών στις μικρές, μεσαίες και μεγάλες εταιρείες του δείκτη ειδικής ευρωπαϊκής κεφαλαιοποίησης 600 ποιοτικών σημείων «STOXX» (the STOXX Europe 600 Index represents large, mid and small capitalization companies across 17 countries of the European region: Austria, Belgium, Denmark, Finland, France, Germany, Ireland, Italy, Luxembourg, the Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Spain, Sweden, Switzerland and the United Kingdom). Ωστόσο, οι περισσότερες είναι ανεξάρτητες μη εκτελεστικές έδρες.

Η μέση διάρκεια υπηρεσίας είναι 3,7 έτη για τις γυναίκες και  6,4 για τους άνδρες.

Στον τομέα της πληροφορικής, η συμμετοχή γυναικών-μελών του Δ.Σ., είναι 17,2%, ενώ στα Συμβούλια των Οργανισμών Τηλεπικοινωνιών αγγίζει το 27,1%, το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη.

Οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 21,5% όλων των εργαζομένων σε ψηφιακές θέσεις εργασίας.

Δημόσια Διοίκηση «υπό το πρίσμα του φύλου»

Η Δημόσια Διοίκηση θα πρέπει να καταρτίσει προϋπολογισμούς, βάσει φύλου για όλες τις υπηρεσίες και τις δραστηριότητες, ώστε να προωθήσει την ισότητα και να λάβει υπόψη τον αντίκτυπο των πολιτικών στις γυναίκες.

Κάθε απόφαση για την πραγματοποίηση επενδύσεων θα πρέπει να λαμβάνεται «υπό το πρίσμα του φύλου» σε τρεις τομείς:

-Ισότητα των φύλων στον χώρο εργασίας,

-Πρόσβαση σε κεφάλαια (δανειοδοτήσεις από τις τράπεζες,                                                                         προγράμματα) για τις γυναίκες και προϊόντα και Υπηρεσίες που ωφελούν τις γυναίκες.

Οφέλη της Ε.Ε. από την ψηφιακή οικονομία

Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ψηφιοποίηση θα μπορούσε να προσθέτει 415 δις ευρώ ετησίως στο ΑΕΠ της Ε.Ε., η δε αύξηση του αριθμού των γυναικών σε ψηφιακές θέσεις εργασίας θα μπορούσε να αποφέρει ετήσια αύξηση εσόδων ύψους 16 δις ευρώ στο ΑΕΠ της Ε.Ε.

Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες για την πρόσληψη ειδικών στον τομέα των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν περιθώρια προσφοράς περισσότερης απασχόλησης και καλύτερης εκπαίδευσης στον ψηφιακό τομέα.

Γυναίκες και επιχειρηματικότητα

Σύμφωνα με την 2η Ευρωπαϊκή Έκθεση Παρακολούθησης Νεοσύστατων Επιχειρήσεων, μόνο το 14,8% των ιδρυτών νεοσύστατων επιχειρήσεων είναι γυναίκες.

Το πρόβλημα αυτό σχετίζεται με τα ασθενέστερα επιχειρηματικά δίκτυα, τα στερεότυπα και την ανεπαρκή οικονομική στήριξη.

Η ψηφιοποίηση μπορεί να δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον για την γυναικεία επιχειρηματικότητα.

Πρέπει να διασφαλιστούν υπηρεσίες εκπαίδευσης και υποστήριξης, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στις γυναίκες να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση χρησιμοποιώντας τις διαθέσιμες ψηφιακές τεχνολογίες.

Γυναίκες – επιχειρηματίες στον τομέα των ΤΠΕ

Στην Ε.Ε., οι αριθμοί για τη γυναικεία ψηφιακή επιχειρηματικότητα και ηγεσία στον τομέα, προχωρούν πολύ αργά. Σε μικρές πρωτοβουλίες επιχειρήσεων, βρίσκουμε καλύτερες επιδόσεις των γυναικών επιχειρηματιών και προοπτικές που δείχνουν τον δρόμο για μετασχηματισμό σε ψηφιακή οικονομία.

Μόνο το 7,4% των επενδυτών που έχουν επενδύσει σε μία ή περισσότερες νεοσύστατες  επιχειρήσεις είναι γυναίκες.

Γυναίκες – νεοσύστατες τεχνολογικές επιχειρήσεις & στερεότυπα

Το 2015, το 23,4% των επιχειρηματιών στον τομέα των ΤΠΕ στην Ευρώπη ήταν γυναίκες.

Παρά το χαμηλό ποσοστό γυναικών στην επιχειρηματικότητα, η έρευνα δείχνει ότι οι ψηφιακές νεοσύστατες επιχειρήσεις που ανήκουν στις γυναίκες είναι 63% πιο επιτυχημένες από τις ανδρικές.

Οι νεοσύστατες επιχειρήσεις με 100% γυναίκες- ιδρυτές απέκτησαν μόνο το 4,9% όλων των παγκόσμιων συμφωνιών επιχειρηματικού κεφαλαίου το 2016.

Τα στερεότυπα παραμένουν! Σε σχετικό πείραμα με ίδιο ακριβώς μήνυμα, το 68,3% των επενδυτών προτίμησαν να επενδύσουν στο έργο με την ανδρική φωνή!

Η εργασία στον τομέα των νέων τεχνολογιών

Το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών εντοπίζεται ως ιδιαίτερα σημαντικό τόσο στην εκπαίδευση, όσο και στην αγορά εργασίας στον τομέα των νέων τεχνολογιών (Science, Technology, Engineering, Mathematics – STEM), ο οποίος προσφέρει εργασία σε 7 εκ. ανθρώπους. Εδώ οι γυναίκες συμμετέχουν μόνο κατά 30%.

Στην Ευρώπη, στις 1.000 γυναίκες πτυχιούχους, μόνο 29 κατέχουν πτυχίο πληροφορικής και μόνο 4 θα απασχοληθούν τελικά στον τομέα των Τεχνολογιών Πληροφορικής («Ψηφιακή συμμαχία για τη γυναικεία απασχόληση», 2014).

Γυναίκες και ψηφιακή εκπαίδευση

Ελλάδα – Ε.Ε.: Ένα χάσμα που πρέπει να γεφυρωθεί

Γυναίκες με ειδίκευση στις – το 2019

Παιδεία και  ψηφιακό χάσμα

Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ο κύριος τομέας πολιτικής για την αντιμετώπιση του ψηφιακού χάσματος.

Η βελτίωση της ψηφιακής παιδείας και των δεξιοτήτων των γυναικών σε όλα τα επίπεδα είναι απολύτως απαραίτητη για να μπορέσουν να συμμετάσχουν ενεργά στην ανάπτυξη της κοινωνίας και να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που προκύπτουν από την ψηφιοποίηση.

Παρόλα αυτά, το 2018 παρατηρήθηκε μείωση της συμμετοχής των γυναικών σε κλάδους ΚτΠ (Κοινωνίας της Πληροφορίας) στα ΑΕΙ , σε σύγκριση με το 2011.

Στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια διεπιστημονική εκπαίδευση, οι γυναίκες παρακολουθούν λιγότερα μαθήματα στους κλάδους Επιστημών, Τεχνολογίας,  Μηχανικής, Μαθηματικών (ΕΤΜΜ) από τους άνδρες. Λιγότεροι από 1 στους 5 απόφοιτους σχολών πληροφορικής είναι γυναίκες.

Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας
στην Ε.Ε. το 2019

Νοικοκυριά με σταθερή ευρυζωνική συνδρομή τουλάχιστον 100 Mbps (% των νοικοκυριών), 2019

 

Χρήση Διαδικτύου

Δεξιότητες χρηστών του Διαδικτύου Ελλάδα – Ε.Ε.

 

Ειδικές δεξιότητες και απασχόληση

 

Ψηφιακή αναβάθμιση της Ελλάδας

Η Ελλάδα, σύμφωνα με την κυβέρνηση, βρίσκεται σε διαδικασία επικαιροποίησης του Εθνικού Σχεδίου Ευρυζωνικής Πρόσβασης που είχε εισάγει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και σε οριστικοποίηση της «Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού».

Μείζον έργο υποδομών ευρυζωνικών επικοινωνιών και βασική προτεραιότητα της Ελλάδας είναι η δράση «Υποδομές Υπερυψηλής Ευρυζωνικότητας: Ultra-Fast Broadband» (UFBB)».

Η δράση αυτή στοχεύει να καλύψει τα κενά στον τομέα της συνδεσιμότητας πολύ υψηλής ταχύτητας και να επιτύχει τους στόχους της, όσον αφορά την «κοινωνία των Gigabit».

Πανδημία covid-19 και ψηφιοποίηση

Η Ελλάδα ανέλαβε σειρά ψηφιακών πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19.

-Επιταχύνθηκε σε μεγάλο βαθμό ο ρυθμός του ψηφιακού μετασχηματισμού.

-Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, λόγω αδυναμίας των δικτύων,  προσέφυγε  σε εικονικό ιδιωτικό δίκτυο (VPN) για την τηλεργασία στο πλαίσιο κρίσιμων δημόσιων υπηρεσιών (μεγέθους έως 10.000 εργαζομένων).

-Παρείχε στους δημόσιους φορείς πλατφόρμες για την διεξαγωγή τηλεδιασκέψεων.

-Εφάρμοσε την ΕξΑΕ με ψηφιακή πλατφόρμα για τη ζωντανή διδασκαλία και την εργασία mathainoumestospiti.gov.gr., με σημαντικά όμως προβλήματα.

-Ψηφιοποίησε την παροχή εκατοντάδων υπηρεσιών προς τους πολίτες.

Ο δρόμος για την μετάβαση στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση

Ο δρόμος είναι μακρύς και προϋποθέτει επενδύσεις σε τεχνολογία, αναβάθμιση δεξιοτήτων, δημιουργία νέων εθνικών υποδομών και το κατάλληλο ρυθμιστικό περιβάλλον. Ειδικότερα, στο ρυθμιστικό περιβάλλον της Δ.Δ., τα βήματα προόδου αντανακλώνται στην σταδιακή βελτίωση της ψηφιακής ωριμότητας κατά 4 θέσεις, ήτοι 24η από 28η. Το πρόβλημα πάντα είναι συγκριτικό με την Ευρώπη και προέρχεται από την ταχύτητα πραγματικής εφαρμογής.

Η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη

Ο σχεδιασμός των πολιτικών πρέπει να είναι τέτοιος που να μειώνει την υποκειμενικότητα και να μην επιτρέπει να υπεισέλθει μια εθιμική ή πολιτισμική προκατάληψη στην απόκτηση γνώσεων, προσόντων και απασχόλησης.

Η συμμετοχή των γυναικών στον σχεδιασμό πολιτικών εισαγωγής και αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών είναι όρος για να εισάγεται η κοινωνική διάσταση της λειτουργίας τους.

Όσο αυτό δεν συμβαίνει, τότε θα αναπαράγεται το ίδιο είδος διακρίσεων σε μόνιμη βάση και οι νέες τεχνολογίες δεν θα μπορούν από μόνες τους να εξαλείψουν τις συνέπειες των ανισοτήτων.

Η ενσυναίσθηση των γυναικών

Απέναντι στις νέες τεχνολογίες, το ανθρώπινο εργατικό δυναμικό γίνεται αναντικατάστατο μόνον εάν λειτουργεί με βάση πραγματικές ανθρώπινες δεξιότητες προσαρμογής.

Το κύριο χαρακτηριστικό της ψηφιακής εποχής, της τεχνητής νοημοσύνης και του διαδικτύου είναι ότι οι μηχανές καθίστανται διαρκώς και πιο ευαίσθητες και πιο «έξυπνες».

Η διαχείρισή τους απαιτεί ενσυναίσθηση, δημιουργικότητα, και επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων με κοινωνική διάσταση, δεξιότητες που αναπτύσσονται περισσότερο από γυναίκες. Αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί μελλοντικά μόνο σε ισότητα δικαιωμάτων.

Η κοινωνική διάσταση

Βασικό στοιχείο στη μείωση των ανισοτήτων αποτελεί η κινητοποίηση των συνδικάτων.

Ειδικότερα, ο ρόλος των συλλογικών διαπραγματεύσεων είναι ζωτικής σημασίας για την Δια Βίου Μάθηση και την αγορά εργασίας, δεδομένου ότι:

-Προωθείται ο ρόλος των γυναικών στην διαδικασία λήψης αποφάσεων και σε διάφορα όργανα.

-Υποστηρίζεται η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και αντιμετωπίζεται το μισθολογικό και το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων.

Χρειαζόμαστε όμως μαχητικά συνδικάτα!

Οι γυναίκες με αναπηρία  και η ψηφιακή εκπαίδευση

Οι γυναίκες με αναπηρία θα πρέπει να έχουν δικαίωμα σε εκπαίδευση υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς. Η θέση τους είναι σαφώς χειρότερη από των γυναικών χωρίς αναπηρία και πολύ περισσότερο από αυτήν των ανδρών.

Η ψηφιακή τεχνολογία παρέχει ορισμένες δυνατότητες «ίσης εκκίνησης και πρόσβασης» σε εργασίες που πριν ήταν απαγορευτικές.

Είναι σημαντικό να διασφαλίζεται η ίση πρόσβαση στην εκπαίδευση πληροφορικής και επικοινωνιών για την αξιοποίηση αυτής της δυνατότητας.

Επιχειρηματική εκπαίδευση και κατάρτιση

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να προωθήσουν μια επιχειρηματική κουλτούρα στην εκπαίδευση και την κατάρτιση σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της Δια Βίου Μάθησης, για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της νέας επιχειρηματικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων των ΤΠΕ.

Το Ε.Κ. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη-μέλη να παράσχουν κίνητρα για να εξασφαλίσουν μια πιο ισορροπημένη εκπροσώπηση γυναικών και ανδρών στον επιχειρηματικό τομέα.

Πρωτοβουλίες εκπαίδευσης

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλεί τα σχολεία και τα πανεπιστήμια να ενθαρρύνουν τα κορίτσια και τις γυναίκες να αναλάβουν μαθήματα που οδηγούν σε σταδιοδρομία στους τομείς της επιστήμης, της χρηματοδότησης και των επικερδών τομέων υψηλής ανάπτυξης, όπως οι νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της πράσινης τεχνολογίας, των ψηφιακών περιβαλλόντων και της πληροφορικής.

Ο ρόλος του συσχετισμού  δυνάμεων

Η άνιση θέση των γυναικών είναι μέρος ενός συστήματος το οποίο δομείται από άπειρες μόνιμες και πρόσκαιρες ανισότητες, ανισορροπίες και μικρές και μεγάλες αντιθέσεις.

Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών διαταράσσουν τις ισορροπίες στο εσωτερικό των σχέσεων παραγωγής, με αποτέλεσμα νέες ανισορροπίες και νέες μάχες μεταξύ των δυνάμεων που τις συνθέτουν. Το ποιος χάνει και κερδίζει, μόνο τα κοινωνικά κινήματα μπορούν να το καταγράψουν με τους αγώνες τους.

Το ψηφιακό χάσμα δεν είναι μεμονωμένη ανισότητα

Η γυναίκα για να καλύψει το ψηφιακό και τεχνολογικό χάσμα πρέπει να δώσει μάχη τόσο για την μάθηση, κατάρτιση και ειδίκευση, όσο και κατά του συνόλου των ανισοτήτων που τη βαραίνουν, δεδομένου ότι δεν πρόκειται για μια μεμονωμένη, αυτοτελή, ανισότητα.

Όσες προσπάθειες και αν κάνει στις δεξιότητες στον τεχνολογικό τομέα η γυναίκα, αν δεν ανατραπούν οι συσχετισμοί δυνάμεων που τη διατηρούν σε ανισότιμη θέση και σχέση, θα πετύχει μεν την ενσωμάτωση στις νέες τεχνολογίες ως παραγωγικό δυναμικό, αλλά θα αναπαραχθούν οι ίδιες ανισότητες σε βάρος της, στο νέο επίπεδο.

Η ιστορία διδάσκει

Να μη ξεχνάμε παλιότερες εκδοχές εισαγωγής νέων τεχνολογιών και εργασιών, όπως της γραμματέως με τη γραφομηχανή ή με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή που δήθεν θα την απελευθέρωναν από την σκλαβιά βαριών εργασιών ή υποβαθμισμένης θέσης ενώ στην ουσία αναπαρήγαγαν σε νέο επίπεδο τις ανισότητες.

Οι μικρές βελτιώσεις που επήλθαν από τότε στη θέση της γυναίκας, δεν είναι  έργο των μέσων παραγωγής και της τεχνολογίας, αλλά αποτέλεσμα των αγώνων των γυναικών και των εργαζομένων για ίσα δικαιώματα σε όλους τους τομείς.

Πολιτικές οπισθοδρόμησης

Σήμερα, με την αντεπίθεση του νεοφιλελευθερισμού και την επίκληση της οικονομικής κρίσης, της ανεργίας και της πανδημίας του Covid-19, βλέπουμε μια ραγδαία οπισθοδρόμηση και μαζική αφαίρεση ή παραβίαση δικαιωμάτων και φυσικά πολύ περισσότερο από τη γυναίκα.

Το διαδίκτυο, η τηλεργασία, το ατελείωτο ωράριο, οι «ευέλικτες» σχέσεις, ο έλεγχος της προσωπικότητας, η ψηφιοποίηση των πάντων μετατρέπονται σε αόρατες αλυσίδες.

Τίποτα δεν θα κερδηθεί χωρίς αγώνα από τη γυναίκα και την κοινωνία

Οι νέες τεχνολογίες, ο αυτοματισμός, η ψηφιακή οικονομία είναι μέσα παραγωγής αξιών, οι οποίες δημιουργούνται μόνο με την εργασία των εργαζομένων σε αυτές.

Υπόκεινται στις ίδιες σχέσεις παραγωγής μεταξύ των ανθρώπων, όπως με κάθε μέσο παραγωγής του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας.

Από μόνα τους ποτέ δεν θα αποτελέσουν όπλα στα χέρια των γυναικών για την επίτευξη ισότητας.

Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τους κοινωνικοπολιτικούς αγώνες. Τίποτα δεν θα κερδηθεί, ούτε θα χαρισθεί, χωρίς μάχες και αγώνα!

Το μικρό και το μεγάλο βήμα της ανθρωπότητας

Κάθε μικρό βήμα στην εξάλειψη των ανισοτήτων είναι ένα μεγάλο βήμα της ανθρωπότητας προς ένα μέλλον ισοτιμίας, αλληλεγγύης και απαλλαγής των ανθρώπων από το σύστημα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Επιβεβλημένη η αλλαγή κουλτούρας

Δικαίωμα και καθήκον αποτελούν:

-Η εξάλειψη των ανισοτήτων που ζει η γυναίκα ως υποχρέωση όλης της κοινωνίας τόσο των γυναικών, όσο και των ανδρών.

-Η αλλαγή στερεοτύπων, αρνητικών εθιμικών δικαίων, μικρών ανδρικών εξουσιών, οπισθοδρομικών αντιλήψεων, ιδιοτελών πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων.

-Η επιβολή, πάνω απ΄ όλα, όμως, αλλαγής κουλτούρας της κοινωνίας για να επικρατήσουν ευνοϊκοί συσχετισμοί δυνάμεων εξάλειψης των ανισοτήτων.

Η μάχη για άρση των ανισοτήτων

Η κατάκτηση θέσεων και δικαιωμάτων της γυναίκας  εντός του συστήματος, είναι υπαρκτή δυνατότητα, συνυφασμένη με τον καθημερινό αγώνα των γυναικών, των κινημάτων, των εργαζομένων και του λαού.

Επένδυση σε κοινές λύσεις

Η επιδημία έδειξε την υψηλή διασυνδεσιμότητα του πλανήτη, αλλά και τη δημόσια ευθύνη σε εθνικό επίπεδο.

Η ασφάλεια του καθενός εξαρτάται από την ασφάλεια των άλλων. Το δημόσιο συμφέρον προς όφελος της ατομικής ευθύνης. Αυτό το αίσθημα αδυναμίας του ατόμου, η επίκληση του κράτους πρέπει να αποτυπωθεί σε μια νέα αντίληψη «κοινωνικού συμβολαίου».

Η λύση

Οι κοινωνικοί, συνδικαλιστικοί και πολιτικοί αγώνες για την απελευθέρωση από εκμετάλλευση και ανισότητες είναι καθήκον κάθε ανθρώπου που θέλει να λέγεται άνθρωπος.

Το Μισό του Ουρανού πρώτα πρέπει να λέγεται Άνθρωπος.

«Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

δε θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι

για την ειρήνη και για το δίκιο.

Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις,

τα χείλια σου θα ματώσουν απ’ τις φωνές

το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες μα ούτε βήμα πίσω…»

Τάσος Λειβαδίτης

 

Μια μικρή φράση – μια μεγάλη αλήθεια

Θα λέγαμε συμπερασματικά την απλή, αλλά ιστορικά βεβαιωμένη φράση:

«Από μας εξαρτάται»!

 

ΔΕΙΤΕ ΤΟ POWER POINT

Β

(*) Αιμιλία Λυμπεράκη – Besson

Δημόσιος λειτουργός στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων,

– Πτυχιούχος Γαλλικής Φιλολογίας,

– M.Sc.  «Στρατηγικές Επικοινωνίας»

– Εμπειρογνώμονας νέου management HR & Ευρωπαϊκών Πολιτικών, ενταγμένη στο Μητρώο Εκπαιδευτών του Ε.Κ.Δ.Δ.Α.

  • Εμπειρογνώμονας του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ERASMUS+, IKY

– Πρώην υπεύθυνη του τομέα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Δημοσίων και Διεθνών Σχέσεων της Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε.

 Πρώην μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης (ΕΚΕΠΙΣ)- ΕΟΠΠΕΠ

– Συγγραφέας του Bιβλίου «Εκπαίδευση με Όραμα την Ανάπτυξη»