tuv-iso-logo tuv-iso-27001-logo

Ε.Ε. Χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης: το επενδυτικό σχέδιο της ευρωπαϊκής πράσινης διαπραγμάτευσης

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε να καταστεί το πρώτο ουδέτερο κλίμα στον κόσμο μέχρι το 2050. Αυτό απαιτεί σημαντικές επενδύσεις τόσο από την ΕΕ όσο και από τον εθνικό δημόσιο τομέα, καθώς και από τον ιδιωτικό τομέα. Το επενδυτικό σχέδιο του Ευρωπαϊκού Πράσινου Έργου – το επενδυτικό σχέδιο για την αειφόρο ανάπτυξη της Ευρώπης – που παρουσιάστηκε στις 14/1/2020, θα κινητοποιήσει τις δημόσιες επενδύσεις και θα βοηθήσει στην απελευθέρωση των ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ, κυρίως της InvestEU, τα οποία θα οδηγήσουν σε τουλάχιστον 1 τρισεκατομμύριο ευρώ επενδύσεων.

Αν και όλα τα κράτη μέλη, οι περιφέρειες και οι τομείς θα πρέπει να συμβάλουν στη μετάβαση, η κλίμακα της πρόκλησης δεν είναι η ίδια. Ορισμένες περιοχές θα επηρεαστούν ιδιαίτερα και θα υποστούν βαθύτατο οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό. Ο μηχανισμός της μεταβατικής μεταχείρισης θα παρέχει εξατομικευμένη οικονομική και πρακτική υποστήριξη για να βοηθήσει τους εργαζόμενους και να δημιουργήσει τις απαραίτητες επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Ursula von der Leyen, δήλωσε: “Οι άνθρωποι βρίσκονται στο επίκεντρο της Πράσινης Πράξης της Ευρώπης, το όραμά μας να κάνουμε την Ευρώπη ουδέτερη προς το κλίμα έως το 2050. Η μεταστροφή που έχουμε μπροστά μας είναι άνευ προηγουμένου. Και θα λειτουργήσει μόνο αν είναι σωστό – και αν λειτουργεί για όλους. Θα υποστηρίξουμε τον λαό μας και τις περιφέρειές μας που πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες σε αυτή τη μεταστροφή, για να διασφαλίσουμε ότι δεν αφήνουμε κανέναν πίσω. Η Πράσινη Συμφωνία έρχεται με σημαντικές επενδυτικές ανάγκες, οι οποίες θα μετατραπούν σε επενδυτικές ευκαιρίες. Το σχέδιο που παρουσιάζουμε σήμερα, για να κινητοποιήσουμε τουλάχιστον 1 τρισεκατομμύριο ευρώ, θα δείξει την κατεύθυνση και θα απελευθερώσει ένα πράσινο επενδυτικό κύμα. ”

Ο κ. Frans Timmermans, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Διαθήκης, δήλωσε: “Η αναγκαία μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα θα βελτιώσει την ευημερία των πολιτών και θα καταστήσει την Ευρώπη πιο ανταγωνιστική. Ωστόσο, θα απαιτηθούν περισσότερες προσπάθειες από τους πολίτες, τους τομείς και τις περιφέρειες που βασίζονται περισσότερο στα ορυκτά καύσιμα από άλλα. Ο μηχανισμός της μεταβατικής μεταχείρισης θα συμβάλει στην υποστήριξη των πιο επηρεασμένων από την αύξηση της ελκυστικότητας των επενδύσεων και θα προτείνει ένα πακέτο χρηματοδοτικής και πρακτικής υποστήριξης αξίας τουλάχιστον 100 δισ. Ευρώ. Αυτή είναι η υπόσχεσή μας για αλληλεγγύη και δικαιοσύνη. ”

Ο κ. Valdis Dombrovskis, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για μια οικονομία που εργάζεται για τους ανθρώπους, πρόσθεσε: «Για να μπορέσει η Ευρώπη να περάσει σε μια οικονομία που δεν έχει σχέση με το κλίμα, χρειαζόμαστε πολιτική δέσμευση και μαζικές επενδύσεις. Η πράσινη διαπραγμάτευση δείχνει την αποφασιστικότητά μας να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, την οποία υποστηρίζουμε τώρα με ένα σχέδιο χρηματοδότησης. Πρώτον, θα χρησιμοποιήσουμε τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων για πράσινα έργα σε όλη την Ευρώπη και θα στηρίξουμε τις περιφέρειες και τους ανθρώπους που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση. Δεύτερον, θα δημιουργήσουμε τα σωστά ρυθμιστικά κίνητρα για την ευημερία των πράσινων επενδύσεων. Τέλος, θα βοηθήσουμε τις δημόσιες αρχές και τους παράγοντες της αγοράς να προσδιορίσουν και να αναπτύξουν τέτοια έργα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χτίστηκε σε μια μέρα. Μια πράσινη Ευρώπη δεν θα συμβεί εν μία νυκτί. Η βιωσιμότητα στο επίκεντρο του τρόπου με τον οποίο επενδύουμε απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας. Πραγματοποιήσαμε ένα σημαντικό βήμα προς την επίτευξη αυτού του στόχου σήμερα. ”

Το ευρωπαϊκό επενδυτικό σχέδιο πράσινης διαπραγμάτευσης

Το ευρωπαϊκό επενδυτικό σχέδιο για την πράσινη διαπραγμάτευση θα κινητοποιήσει τη χρηματοδότηση της ΕΕ και θα δημιουργήσει ένα ευνοϊκό πλαίσιο για τη διευκόλυνση και την τόνωση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων που απαιτούνται για τη μετάβαση σε μια οικονομία ουδέτερη προς το κλίμα, πράσινη, ανταγωνιστική και χωρίς αποκλεισμούς. Συμπληρώνοντας άλλες πρωτοβουλίες που ανακοινώθηκαν στο πλαίσιο της πράσινης συμφωνίας, το σχέδιο βασίζεται σε τρεις διαστάσεις:

Χρηματοδότηση: κινητοποίηση τουλάχιστον 1 τρισεκατομμυρίου € βιώσιμων επενδύσεων κατά την επόμενη δεκαετία. Ένα μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών για το κλίμα και την περιβαλλοντική δράση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ από ποτέ άλλοτε θα συγκεντρωθεί σε ιδιωτική χρηματοδότηση, με βασικό ρόλο την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Ενεργοποίηση: παροχή κινήτρων για την απελευθέρωση και ανακατεύθυνση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Η ΕΕ θα παράσχει εργαλεία για τους επενδυτές, θέτοντας βιώσιμη χρηματοδότηση στο επίκεντρο του χρηματοπιστωτικού συστήματος και θα διευκολύνει τις βιώσιμες επενδύσεις από τις δημόσιες αρχές, ενθαρρύνοντας τον πράσινο προϋπολογισμό και τις δημόσιες συμβάσεις και σχεδιάζοντας τρόπους για να διευκολύνουν τις διαδικασίες έγκρισης των κρατικών ενισχύσεων μόνο για τις περιφέρειες μετάβασης.
Πρακτική υποστήριξη: η Επιτροπή θα παράσχει στήριξη στις δημόσιες αρχές και τους φορείς υλοποίησης έργων στο σχεδιασμό, το σχεδιασμό και την εκτέλεση βιώσιμων έργων.

Ο μηχανισμός Just Transition

Ο μηχανισμός άμεσης μετάβασης (JTM) είναι ένα βασικό εργαλείο για να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση προς μια οικονομία ουδέτερη για το κλίμα θα συμβεί με δίκαιο τρόπο, αφήνοντας κανέναν πίσω. Παρόλο που όλες οι περιφέρειες θα απαιτήσουν χρηματοδότηση και το επενδυτικό σχέδιο για την πράσινη διαπραγμάτευση, το μηχανισμό παρέχει στοχοθετημένη υποστήριξη για την κινητοποίηση τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2021-2027 στις περιοχές που πλήττονται περισσότερο, για την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων η μετάβαση. Ο μηχανισμός θα δημιουργήσει τις απαραίτητες επενδύσεις για να βοηθήσει τους εργαζόμενους και τις κοινότητες που βασίζονται στην αλυσίδα αξίας των ορυκτών καυσίμων. Θα συμπληρωθεί με την ουσιαστική συμβολή του προϋπολογισμού της ΕΕ μέσω όλων των μέσων που σχετίζονται άμεσα με τη μετάβαση.

Ο μηχανισμός άμεσης μετάβασης θα αποτελείται από τρεις κύριες πηγές χρηματοδότησης:

1) Ταμείο ταχείας μεταβίβασης, το οποίο θα λάβει νέα κεφάλαια της ΕΕ ύψους 7,5 δισ. Ευρώ, προστίθεται στην πρόταση της Επιτροπής για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Για να αξιοποιήσουν το μερίδιό τους στο Ταμείο, τα κράτη μέλη, σε διάλογο με την Επιτροπή, θα πρέπει να προσδιορίσουν τα επιλέξιμα εδάφη μέσω ειδικών εδαφικών απλών μεταβατικών σχεδίων. Θα πρέπει επίσης να δεσμευτούν να ταιριάζουν κάθε ευρώ από το Ταμείο Μεταβατικής Μεταφοράς με χρήματα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus και να παρέχουν πρόσθετους εθνικούς πόρους. Από κοινού, αυτό θα παρέχει χρηματοδότηση ύψους 30 έως 50 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία θα κινητοποιήσει ακόμα περισσότερες επενδύσεις. Το Ταμείο θα παρέχει κατά κύριο λόγο επιχορηγήσεις στις περιφέρειες. Θα υποστηρίξει, για παράδειγμα, τους εργαζόμενους για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων για την αγορά εργασίας του μέλλοντος και θα βοηθήσει τις ΜΜΕ, τις νεοσύστατες επιχειρήσεις και τα εκκολαπτήρια να δημιουργήσουν νέες οικονομικές ευκαιρίες σε αυτές τις περιοχές. Θα υποστηρίξει επίσης τις επενδύσεις στη μετάβαση στην καθαρής ενέργειας, για παράδειγμα στην ενεργειακή απόδοση.

2) Ένα αποκλειστικό καθεστώς μεταβατικής μετάβασης στο πλαίσιο της InvestEU για την κινητοποίηση επενδύσεων έως 45 δισ. Ευρώ. Θα επιδιώξει να προσελκύσει ιδιωτικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της βιώσιμης ενέργειας και των μεταφορών, που ωφελούν τις περιφέρειες αυτές και βοηθούν τις οικονομίες τους να βρουν νέες πηγές ανάπτυξης.

3) Ένα δάνειο δημόσιου τομέα με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων που υποστηρίζεται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την κινητοποίηση επενδύσεων μεταξύ 25 και 30 δισ. Ευρώ. Θα χρησιμοποιηθεί για δάνεια προς το δημόσιο τομέα, για παράδειγμα για επενδύσεις σε δίκτυα τηλεθέρμανσης και ανακαίνιση κτιρίων. Η Επιτροπή θα υποβάλει νομοθετική πρόταση για τον καθορισμό αυτού το Μάρτιο του 2020.

Ο μηχανισμός της μεταβατικής μετακίνησης είναι κάτι παραπάνω από χρηματοδότηση: η Επιτροπή θα παρέχει τεχνική βοήθεια στα κράτη μέλη και στους επενδυτές και θα διασφαλίζει ότι εμπλέκονται οι πληγείσες κοινότητες, οι τοπικές αρχές, οι κοινωνικοί εταίροι και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις. Ο μηχανισμός της μεταβατικής μεταχείρισης θα περιλαμβάνει ένα ισχυρό πλαίσιο διακυβέρνησης που θα επικεντρώνεται σε εδαφικά απλά μεταβατικά σχέδια.

Ιστορικό

Στις 11 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή παρουσίασε την Πράσινη Πράξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη φιλοδοξία να καταστεί το πρώτο κλιματικά ουδέτερο μπλοκ στον κόσμο μέχρι το 2050. Η μετάβαση της Ευρώπης σε μια βιώσιμη οικονομία συνεπάγεται σημαντικές επενδυτικές προσπάθειες σε όλους τους τομείς: οι ενεργειακοί στόχοι θα απαιτήσουν πρόσθετες επενδύσεις ύψους 260 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2030.

Η επιτυχία του ευρωπαϊκού επενδυτικού σχεδίου για την πράσινη διαπραγμάτευση θα εξαρτηθεί από τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Είναι ζωτικής σημασίας τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να διατηρήσουν την υψηλή φιλοδοξία της πρότασης της Επιτροπής κατά τις διαπραγματεύσεις για το προσεχές δημοσιονομικό πλαίσιο. Η ταχεία έγκριση της πρότασης για κανονισμό για το Ταμείο Μεταβατικής Διακυβέρνησης θα έχει ζωτική σημασία.

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς και θα αξιολογεί την πρόοδο αυτής της πορείας μετάβασης. Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών, κάθε χρόνο η Επιτροπή θα διοργανώσει Σύνοδο Κορυφής για τις Αειφόρες Επενδύσεις, στο οποίο θα συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, και θα συνεχίσει να εργάζεται για την προώθηση και τη χρηματοδότηση της μετάβασης. Η Επιτροπή καλεί την επενδυτική κοινότητα να αξιοποιήσει πλήρως τις εξουσιοδοτικές ρυθμιστικές συνθήκες και τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες βιώσιμων επενδύσεων και οι αρχές να αναλάβουν ενεργό ρόλο στον εντοπισμό και την προώθηση αυτών των επενδύσεων.

 

For More Information

MEMO: The European Green Deal Investment Plan and the Just Transition Mechanism explained

Factsheets

Commission Communication on the Sustainable Europe Investment Plan

Proposal for a regulation establishing the Just Transition Fund

Amendments to the Common Provisions Regulation

The European Green Deal

Β