tuv-iso-logo tuv-iso-27001-logo
  • 24/04/2025

Σαν σήμερα, 24 Απριλίου 1915: Η Γενοκτονία των Αρμενίων

 Στη φωτογραφία Η Αρμενική κοινωνική ηγεσία της πόλης Χαρπούτ οδηγείται στη φυλακή, πριν ξεκινήσει η πορεία θανάτου, τον Μάιο του 1915. Πηγή: Ημερολόγιο Τζάκομπσεν, Χαρπούτ 1907-1919
Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/765

Η γενοκτονία των Αρμενίων έδειξε τον δρόμο στις γενοκτονίες του 20ου αιώνα, μεταξύ των οποίων, των Ελλήνων του Πόντου και των Εβραίων της Ευρώπης.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι Αρμένιοι, ένας πανάρχαιος χριστιανικός λαός της Εγγύς Ανατολής, μοιράζονταν μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία υφίσταντο παντός είδους διωγμούς, όπως και οι άλλοι χριστιανικοί λαοί της αυτοκρατορίας (Έλληνες, Ασσύριοι κλπ).

Η πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα, ήταν αυτή της συστηματικής εξόντωσης ενάμισυ εκατομμυρίου ανθρώπων (Αρμενίων) από τις Οθωμανικές αρχές την τριετία 1915-1918. Υπήρξε ο προάγγελος του Εβραϊκού Ολοκαυτώματος, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Α. Χίτλερ τη χρησιμοποίησε ως παράδειγμα για να δικαιολογήσει το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα. «Ποιος μιλάει σήμερα για τον αφανισμό των Αρμενίων;» διερωτήθηκε το 1939!

Κι όμως, οι λαοί δεν ξεχνούν!

Περιοχή Οθωμανική Αυτοκρατορία
Περίοδος 1915
Θύματα Αρμένιοι άμαχοι πολίτες
Είδος επίθεσης Γενοκτονία – Μαζική εξόντωση
Θάνατοι 1,5 εκατομμύριο
Δράστες – Αυτουργοί Επιτροπή Ένωσης και Προόδου

 

Η μακρά ιστορία των διωγμών των Αρμενίων

Ως γενοκτονία των Αρμενίων (αρμενικά: Հայոց Ցեղասպանություն, Χαγιότς τσεγκασπανουτιούν) αναφέρονται τα γεγονότα εξόντωσης Αρμενίων πολιτών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σφαγές Αρμενίων είχαν γίνει και ενωρίτερα επί Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ, το 1894-96, με τον αριθμό των νεκρών να εκτιμάται μεταξύ 80 και 300 χιλιάδων και τον αριθμό των ορφανών παιδιών σε 50.000.[1] Ωστόσο οι πλέον εκτεταμένες σφαγές Αρμενίων αποδίδονται στο κίνημα των Νεότουρκων (1908-18).[2] Ως έναρξη της Αρμενικής Γενοκτονίας συμβολικά θεωρείται η 24η Απριλίου του 1915,[3] όταν η ηγεσία της Αρμενικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης φυλακίστηκε και εκατοντάδες Αρμένιοι της Πόλης απαγχονίστηκαν. Θεωρείται μια από τις πρώτες σύγχρονες γενοκτονίες.[4]

Τουρκικές πηγές αναφέρουν ότι ο αριθμός των νεκρών Αρμενίων ήταν από 600.000 ως 800.000, ενώ Δυτικές και Αρμενικές πηγές ανεβάζουν τον αριθμό των σφαγιασθέντων στο 1.500.000.[5]

Η Τουρκία αρνείται την ύπαρξη «γενοκτονίας» και ισχυρίζεται ότι δεν υπήρχε εξόντωση αλλά εκτοπισμός του Αρμενικού πληθυσμού[6]. Το επίσημο τουρκικό κράτος υποστηρίζει πως οι Αρμένιοι αντάρτες υποστήριζαν τα ρωσικά στρατεύματα κατά την εισβολή τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.[7][8] Άλλοι αρνητές, υποστηρίζουν πως δεν υπήρξαν ενέργειες οι οποίες έχουν σκοπό την εξολόθρευση, άρα δεν είναι γενοκτονία.[9] Σύμφωνα με τον Μουσταφά Ακιόλ, η γενοκτονία (την αποκαλεί «εθνοκάθαρση») συνέβη εξ αιτίας της κατάρρευσης της «ανεκτικής» Οθωμανικής αυτοκρατορίας και της ανάδυσης του τουρκικού εθνικισμού. [10]

Η Γενοκτονία των Αρμενίων πραγματοποιήθηκε παράλληλα και με τον ίδιο τρόπο με γενοκτονίες σε βάρος και άλλων χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δηλ. των Ελλήνων και των Ασσυρίων (Νεστοριανών χριστιανών).[11] Ειδικά για τους Αρμενίους η ανάγκη εξολόθρευσης ήταν μεγαλύτερη διότι – σε αντίθεση με τους Έλληνες – δεν υπήρχε αρμενικό κράτος στους οποίους θα μπορούσαν να εκδιωχθούν. Αρχικά υπήρξε η σκέψη να εκδιωχθούν οι Αρμένιοι προς τη Ρωσία, αλλά υπήρχε ο φόβος ότι θα εντάσσονταν στον Ρωσικό Στρατό και θα επανέρχονταν. Έτσι αποφασίστηκε η εξόντωσή τους μέσα στην Ανατολία.[12]

Εκτός από τη δολοφονία ανθρώπων, η γενοκτονία περιλάμβανε και την απαγωγή γυναικών και παιδιών τα οποία εξισλαμίζονταν, άλλαζαν ονόματα και ενσωματώνονταν σε νοικοκυριά μουσουλμάνων (Τούρκων, Κούρδων, Αράβων κ.ά.) ως σύζυγοι ή σκλάβοι. Σύμφωνα με τα έθιμα των τοπικών φυλών, για να αποφεύγονται οι αποδράσεις, οι σκλάβοι μαρκάρονταν με τατουάζ στο πρόσωπο ή το λαιμό. Πόλεις όπως η Χαρπούτ (Δυτική Αρμενία) και η Μεζρέ (Αν. Τουρκία) είχαν γίνει κέντρα εμπορίας Αρμενίων, Ελλήνων και Ασσυρίων σκλάβων. Εκεί «οι πλέον επιθυμητές γυναίκες, κυρίως αυτές από πλούσιες οικογένειες, ζητούνταν από τοπικούς μουσουλμάνους και ελέγχονταν από γιατρούς για αρρώστιες κτλ.» Μετά το τέλος του Α’ Παγκ. Πολέμου, στα εδάφη της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που κατέλαβαν οι σύμμαχοι απελευθερώθηκαν πάνω από 90.000 ορφανά Αρμενίων από την Τουρκία, τη Συρία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Αρμενία και τη Γεωργία.[13]

Μαρτυρίες της εποχής

Ο Σεμιόν Ιβάνοβιτς Αράλοφ, πρώην στρατιωτικός, ήταν πρεσβευτής της Σοβιετικής Ένωσης στην Τουρκία από τον Ιανουάριο 1922 ως τον Απρίλιο 1923. Στο βιβλίο του «Απομνημονεύματα ενός σοβιετικού διπλωμάτη, 1922-1923» (1960) αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο η Σοβιετική Ένωση στήριξε πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά την Τουρκία μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, καθώς και σε ορισμένα περιστατικά από τις βιαιότητες των Τούρκων κατά Αρμενίων και Ελλήνων:

«Τα τουρκικά στρατεύματα, τα οποία διοικούσε ο αντιδραστικός στρατηγός Κιαζίμ Καραμπεκίρ πασάς, προέβαιναν σε ομαδικές σφαγές Αρμενίων, ύστερα από προγραφές. Σφάχτηκαν περισσότερο από 69.000 άνθρωποι.»[14]

Το μυθιστόρημα του Αυστριακού συγγραφέα Φραντς Βέρφελ Οι σαράντα μέρες του Μουζά Νταγκ (1933) θεωρείται μνημείο ιστορικής μνήμης των Αρμενίων καθώς περιλαμβάνει μαρτυρίες της εποχής και συνέβαλε στην αφύπνιση της διεθνούς κοινής γνώμης σχετικά με την ύπαρξη και τις αποδείξεις των διώξεων και της γενοκτονίας των Αρμενίων.[15]

 

Παραπομπές

 

  1. MAKSUDYAN Nazan, ‘Being Saved to Serve’ Armenian Orphans of 1894-1896 and Interested Relief in Missionary Orphanages. Turcica, 42 (2010), σ. 51, υποσημειώσεις[νεκρός σύνδεσμος]
  2. «Armenian massacres». Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online. 2009
  3. «Council of Europe Parliamentary Assembly Resolution». www.armenian-genocide.org. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2023.
  4. Niall Ferguson, The War of the World: Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West, New York: Penguin Press, 2006, 176-7
  5. «Cultural Cleansing: Who Remembers The Armenians». in Robert Bevan. The Destruction of Memory, Reaction Books, London. 2006, σσ. 25–60
  6. R. J. Rummel, The Holocaust in Comparative and Historical Perspective, A Journal Social Issues, 1 Απριλίου 1998 — τομ. 3, τευχ. 2
  7. «From Rep. of Turkey Ministry of Foreign Affairs». Republic of Turkey Ministry of Foreign Affairs. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2017.
  8. «Q&A: Armenian genocide dispute» (στα αγγλικά). BBC News. 2016-06-02. Ανακτήθηκε στις 2017-12-27.
  9. Soysal, Mumtaz (1985). The Orly Trial, 19 February – 2 March 1985, Statement and Evidence Presented at the Trial. Ankara University, Faculty of Political Sciences. But the third element is the most important: there has to be “an intent of destroying”, in part or in whole the said group. This key-description helps to differentiate between genocide and other forms of homicide, which are the consequences of other motives such as in the case of wars, uprisings etc. Homicide becomes genocide when the latent or apparent intention of physical destruction is directed at members of any one of the national, ethnic, racial or religious groups simply because they happen to be members of that group. The concept of numbers only becomes significant when it can be taken as a sign of such an intention against the group. That is why, as Sartre said in speaking of genocide on the occasion of the Russell Tribunal on the Vietnam War, that one must study the facts objectively in order to prove if this intention exists, even in an implicit manner.
  10. Mustafa Akyol (2015-04-09). «What was behind the ethnic cleansing of Armenians?» (στα αγγλικά). Al-Monitor. Ανακτήθηκε στις 2017-12-27.
  11. Schaller, Dominik J. and Zimmerer, Jürgen (2008) «Late Ottoman Genocides: The Dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish population and extermination policies.» Journal of Genocide Research, 10:1, σσ. 7–14.
  12. Taner Akcam, “The anatomy of religious cleansing”, στο βιβλίο John Eibner (ed.) The Future of Religious Minorities in the Middle East, 2018, σ. 8. Στο διαδίκτυο [1]
  13. [https://epress.lib.uts.edu.au/system/files_force/GenocidePerspectivesIV_Tatz.pdf?download=1 Panayiotis Diamadis, Children and Genocide, στο Colin Tatzm(ed.) “Genocide Perspectives IV. Essays on Holocaust and Genocide“, The Australian Institute for Holocaust & Genocide Studies, UTSePress, 2012, σ. 327.] Αρχειοθετήθηκε 2017-12-24 στο Wayback Machine. Παραπέμπει και στο Κοινωνία των Εθνών, “The Rescue of Deported Women and Children”.
  14. Παπουλίδης Κ. Κωνσταντίνος, Ο Ελληνικός κόσμος στα Απομνημονεύματα του Σοβιετικού πρεσβευτή στην Τουρκία, S.I. Aralov (1922-1923). Βαλκανικά σύμμεικτα, έκδοση Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, 1998, τ. 10, σελ. 190.
  15. . «getabstract.com/de/zusammenfassung/die-vierzig-tage-des-musa-dagh/».

 

 

Πηγές:

-SanSimera.gr

–el.wikipedia.org

 

 

 

Β

TAGS
Ψηφιακός Βοηθός Ε.Ε.Α.
Έναρξη συνομιλίας