Γ. Χατζηθεοδοσίου στη “Δημοκρατία”: Να αντιδράσει η Ευρώπη

Άρθρο του Γιάννη Χατζηθεοδοσίου, Προέδρου του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και Επίτιμου Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πειραιά, στην εφημερίδα “Δημοκρατία” (24/01/2023).

---

Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, τα σύννεφα στις οικονομικές σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ πυκνώνουν. Το μέτωπο όσον αφορά τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας ήταν από την αρχή κοινό, ωστόσο στην πορεία έγινε εμφανές ότι τα συμφέροντα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού ταυτίζονται. Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη φαίνεται να βγαίνει χαμένη σε όλα τα επίπεδα, πληρώνοντας μόνη της το ενεργειακό, γεωπολιτικό και οικονομικό κόστος του πολέμου. Αντίθετα, η Αμερική κερδίζει.

Οι ΗΠΑ επωφελούνται μέχρι τώρα από την «αγωνία» της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ενεργειακή ασφάλεια, πωλώντας ακριβά το δικό τους φυσικό αέριο. Ουσιαστικά, οι εξαγωγείς ενέργειας των ΗΠΑ συσσωρεύουν κέρδη, την ώρα που οι υψηλές τιμές του αμερικανικού φυσικού αερίου οδηγούν τον ευρωπαϊκό πληθωρισμό στα ύψη, πιέζουν ασφυκτικά το εισόδημα των καταναλωτών, την επιχειρηματική δραστηριότητα, τους κρατικούς προϋπολογισμούς και το εμπορικό ισοζύγιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

Η απόφαση της κυβέρνησης των ΗΠΑ να επιδοτήσει την αμερικανική βιομηχανία με 369 δισ. δολάρια, μέσω του Inflation Reduction Act, κλιμακώνει τις πιέσεις και τις απειλές για την ευρωπαϊκή οικονομία. Πρόκειται για κίνηση που παραβιάζει τους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου, πλήττοντας ευθέως τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Ο κίνδυνος μαζικής φυγής παραγωγικών δραστηριοτήτων προς τις ΗΠΑ, σε αναζήτηση φθηνότερης ενέργειας και ενισχύσεων, είναι άμεσα ορατός, με συνέπειες για το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας, για την απασχόληση και τα εισοδήματα.

Η απάντηση της Ευρώπης σε αυτές τις προκλήσεις δεν μπορεί παρά να είναι κοινή. Καθώς οι μέχρι τώρα προσπάθειες για διαπραγμάτευση δεν φαίνεται να έχουν αποτέλεσμα, είναι άμεση ανάγκη να υπάρξει άμεση και συντονισμένη αντίδραση από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αντίδραση αυτή περιλαμβάνει αναπόφευκτα την προσαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε οι χώρες – μέλη να μπορέσουν να στηρίξουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών τους. Ωστόσο, από μόνη της μια τέτοια μεταρρύθμιση, κινδυνεύει να προκαλέσει σοβαρές εσωτερικές στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό σε βάρος των ασθενέστερων οικονομικά χωρών της Ε.Ε., διευρύνοντας τις ανισότητες και δημιουργώντας το έδαφος για μια νέα κρίση. Είναι επιβεβλημένο, επομένως, να συνδυαστεί από τη διάθεση περισσότερων χρηματοδοτικών πόρων και την ανάπτυξη νέων, κοινών εργαλείων, τα οποία θα βοηθήσουν το σύνολο των κρατών – μελών να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης και του αμερικανικού προστατευτισμού.

Πρόσφατα, οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας παρουσίασαν προτάσεις για την αναζωογόνηση της παραγωγικής βάσης της Ευρώπης, οι οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν και τη δημιουργία ενός νέου, κοινού Ταμείου εντός του 2023. Το γεγονός ότι οι δύο ισχυρότερες οικονομίες της Ευρώπης φαίνεται να συγκλίνουν σε αυτή την κατεύθυνση δημιουργεί θετικές προσδοκίες. Ωστόσο, οι χώρες του Νότου δεν θα πρέπει να παραμείνουν θεατές, αλλά να διαπραγματευθούν αποτελεσματικά, ώστε να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξει αλλαγή κανόνων, χωρίς νέο μηχανισμό χρηματοδότησης και ότι το νέο σχέδιο θα υπηρετεί στην πράξη την ευρωπαϊκή συνοχή.

Η διατλαντική ενότητα παραμένει απαραίτητη, ενάντια στην επιθετικότητα της Ρωσίας. Ωστόσο, για την Ευρώπη είναι ώρα αφύπνισης, ώστε να μη μετατραπεί σε παράπλευρο θύμα του πολέμου στην Ουκρανία. Θα πρέπει τώρα να επιταχύνει τις κινήσεις της με στόχο την ενεργειακή της ανεξαρτησία και να αξιοποιήσει κάθε δυνατό μέσο, για ισχυροποιήσει τη θέση της απέναντι στον αμερικανικό και παγκόσμιο ανταγωνισμό.