- 29/12/2022
Γ. Χατζηθεοδοσίου στo real.gr: Μεταναστευτικό: μια πρόκληση που εντείνεται
Άρθρο του Γιάννη Χατζηθεοδοσίου, Προέδρου του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και Επίτιμου Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πειραιά, στο real.gr (28/12/2022).
Το μεταναστευτικό είναι μια παγκόσμια πρόκληση που στα επόμενα χρόνια θα εντείνεται όλο και περισσότερο, εξαιτίας παραγόντων όπως η κλιματική κρίση, η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού στην Αφρική, τα οικονομικά χάσματα μεταξύ Βορρά και Νότου.
Οι περιβαλλοντικές συνθήκες υπήρξαν πάντα σημαντικές αιτίες μεγάλων πληθυσμιακών μετακινήσεων. Στις δεκαετίες που έρχονται μια σειρά από προβλήματα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, όπως η λειψυδρία, η μείωση της παραγωγικότητας στον αγροτικό τομέα, η αύξηση της στάθμης της θάλασσας και η συχνότερη εμφάνιση ακραίων φαινομένων όπως οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές και οι καύσωνες, ενδέχεται να οδηγήσουν εκατομμύρια ανθρώπους στη μετανάστευση. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών και Ειρήνης (IEP), πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν τις χώρες τους λόγω της κλιματικής αλλαγής τα επόμενα 30 χρόνια.
Οι παγκόσμιες δημογραφικές τάσεις, αποτελούν μια ακόμη σοβαρή διάσταση του ζητήματος. Μέχρι το 2050 ο πληθυσμός της γης θα αγγίξει τα 9,5 δισεκατομμύρια. Ενώ οι πληθυσμοί στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερική και την Ανατολική Ασία εκτιμάται ότι θα παραμείνουν σταθεροί, σε άλλες περιοχές του κόσμου η αύξηση θα είναι εκρηκτική. Η Αφρική, η ήπειρος που πλήττεται περισσότερο από επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και των πολεμικών συγκρούσεων και της οικονομικής ανισότητας, παρουσιάζει σήμερα το υψηλότερο επίπεδο γονιμότητας που έχει καταγραφεί ποτέ. Σύμφωνα με στοιχεία έκθεσης του ΔΝΤ, ο πληθυσμός της υποσαχάριας Αφρικής έχει σχεδόν διπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1990 και θα συνεχίσει να αυξάνεται ραγδαία. Ακόμη πιο γρήγορα θα αυξηθεί το μέγεθος του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας – μιας ομάδας της οποίας η αύξηση προκαλεί μεταναστευτικές ροές.
Απέναντι σε αυτή την πρόκληση, η Ευρώπη παραμένει μέχρι σήμερα σε μεγάλο βαθμό απροετοίμαστη. Η μεταναστευτική κρίση του 2015 – χρονιά κατά την οποία 1,25 άνθρωποι ζήτησαν άσυλο στην Ε.Ε. – ανέδειξε σημαντικές αδυναμίες στην ευρωπαϊκή πολιτική για το άσυλο, τα εξωτερικά σύνορα και τη μετανάστευση.
Σήμερα, το σύνθετο απαιτεί μια σοβαρή, ανοιχτή συζήτηση, η οποία οφείλει να οδηγήσει σε μια νέα, συνεκτική και βιώσιμη πολιτική. Μια πολιτική που θα προστατεύει την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων που φθάνουν στην Ευρώπη, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις ικανότητες ανταπόκρισης των οικονομιών και των τοπικών κοινωνιών στις χώρες υποδοχής.
Στο πλαίσιο αυτό, χρειάζεται να συμφωνηθούν ενιαίες ρυθμίσεις για το άσυλο, αποτελεσματικότερες συνοριακές διαδικασίες, αλλά και δικαιότερη κατανομή ευθύνης και αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών – μελών. Το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει ουσιαστική μεταρρύθμιση στο μηχανισμό του Δουβλίνου, ώστε να πάψουν οι χώρες των εξωτερικών συνόρων να επωμίζονται ένα δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο της ευθύνης. Χρειάζονται, παράλληλα, αποτελεσματικοί μηχανισμοί ένταξης, οι οποίοι ανταποκρίνονται στις ανάγκες, αλλά και στις δυνατότητες που προκύπτουν από τη μετανάστευση.
Το μεταναστευτικό είναι ένα από τα πιο σημαντικά και σύνθετα ζητήματα πολιτικής για την Ευρώπη και βεβαίως για την Ελλάδα. Η αντιμετώπισή του δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική, χωρίς ευρωπαϊκή συνεννόηση, συντονισμό και αλληλεγγύη. Όσο αυτή η διαχείριση αναβάλλεται, οι πιέσεις θα εντείνονται και ταυτόχρονα θα ανοίγει χώρος σε δυνάμεις που εκμεταλλεύονται την ανασφάλεια των πολιτών, για να προωθήσουν ακραίες πολιτικές και ατζέντες.
