Γ. Χατζηθεοδοσίου στην “Εφημερίδα των Συντακτών”: Δεξιότητες, εργατικό δυναμικό και αναπτυξιακά στοιχήματα

Άρθρο του Προέδρου του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και Επίτιμου Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πειραιά και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννη Χατζηθεοδοσίου, στην “Εφημερίδα των Συντακτών” (22/03/2025).

---

Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογική επανάσταση, αλλά και ο πράσινος μετασχηματισμός της οικονομίας, αλλάζουν ραγδαία τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Η δυνατότητα των επιχειρήσεων να προσελκύσουν ανθρώπινο δυναμικό με κατάλληλες δεξιότητες, θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξή τους στο μέλλον. Σήμερα, ωστόσο, πανευρωπαϊκά και στη χώρα μας, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων γίνονται όλο και πιο έντονες.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη ετήσια έρευνα της Manpower για το 2025, το 80% των εργοδοτών δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν δυσκολία στην κάλυψη θέσεων εργασίας. Το πρόβλημα είναι εντονότερο στις μικρές επιχειρήσεις, με το 84% να δηλώνει δυσκολία. Οι μεγαλύτερες ελλείψεις αναφέρονται σε δεξιότητες πληροφορικής και δεδομένων, αφού σχεδόν 3 στους 10 εργοδότες αναφέρουν δυσκολία εύρεσης προσωπικού, με τα συγκεκριμένα προσόντα. Εξίσου σημαντική είναι η έλλειψη προσωπικού σε τεχνικά επαγγέλματα – όπως είναι οι υπάλληλοι εργαστηρίων, ηλεκτρολόγοι, τεχνολόγοι, χειριστές εξοπλισμού και μηχανημάτων κ.ά. – που απασχολεί κυρίως τις μικρομεσαίες μεταποιητικές επιχειρήσεις της χώρας.

Η χώρα μας καταλαμβάνει την 29η θέση μεταξύ 31 χωρών στον Ευρωπαϊκό Δείκτη Δεξιοτήτων του CEDEFOP για το 2024. Κατατάσσεται μάλιστα ακόμη πιο χαμηλά, στην 30η θέση, στον επιμέρους δείκτη που αφορά την αντιστοίχιση των δεξιοτήτων με την αγορά εργασίας. Παρουσιάζει, επίσης, τις χειρότερες επιδόσεις ως προς το ποσοστό υπερεκπαίδευσης και το ποσοστό των πρόσφατων πτυχιούχων στην απασχόληση.

Το έλλειμμα διασύνδεσης μεταξύ της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της αγοράς εργασίας στη χώρα μας αναδεικνύεται σε πραγματική απειλή: για την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και της εθνικής οικονομίας, για την απασχόληση και για τα εισοδήματα των εργαζομένων.

Οι αδυναμίες που βρίσκονται στη ρίζα του προβλήματος είναι γνωστές. Υπάρχει, αφενός, η δυσκολία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να συμβαδίσει με τις αλλαγές και τις ανάγκες της αγοράς σε δεξιότητες. Για παράδειγμα, ενώ γνωρίζουμε ότι οι ανάγκες για στελέχη πληροφορικής αυξάνονται και θα αυξηθούν ακόμη ταχύτερα στα επόμενα χρόνια, ο αριθμός των εισακτέων στις διάφορές σχολές με αντικείμενο την πληροφορική παραμένει σταθερός – στα ίδια επίπεδα με τον αριθμό των θέσεων που ορίζονται για επιστήμες με υψηλό ποσοστό ανεργίας και ετεροαπασχόλησης.

Προβληματική, σε μεγάλο βαθμό είναι και η λειτουργία της επαγγελματικής εκπαίδευσης, η οποία έχει μείνει απελπιστικά πίσω στη χώρα μας. Έχει απαξιωθεί από τη νέα γενιά, καθώς με τα χρόνια καλλιεργήθηκε η αντίληψη ότι προορίζεται για μαθητές που δεν είναι αρκετά «καλοί» για να προχωρήσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Όσον αφορά δε τη συνεχιζόμενη κατάρτιση, παρά το γεγονός ότι έχουν εισρεύσει τις τελευταίες δεκαετίες μεγάλα ποσά στο σύστημα, τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά. Η γραφειοκρατία, το δαιδαλώδες σύστημα φορέων κατάρτισης, η ελλιπής εποπτεία και ο περιορισμένος ρόλος των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό και στη λειτουργία του συστήματος είναι προβλήματα, που παρέμειναν για πολλά χρόνια άλυτα. Γι’ αυτό και η Ελλάδα είναι ουραγός πανευρωπαϊκά στο ποσοστό συμμετοχής εργαζομένων και επιχειρήσεων σε προγράμματα κατάρτισης.

Η αντιμετώπιση αυτών των αδυναμιών είναι υπαρξιακή ανάγκη, για την οικονομία, για τις επιχειρήσεις και για την κοινωνία. Είναι μονόδρομος, για να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και – ταυτόχρονα – να δημιουργηθεί μια συμπεριληπτική αγορά εργασίας, με περισσότερες και καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης για όλους τους εργαζόμενους.

Χρειάζεται να διαμορφώσουμε μια στοχευμένη και αποτελεσματική πολιτική δεξιοτήτων – η οποία θα υποστηρίζεται από επαρκή εθνική και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Χρειάζεται να συνεργαστούμε, για να επικαιροποιήσουμε το περιεχόμενο, τόσο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης όσο και της επαγγελματικής εκπαίδευσης και της συνεχιζόμενης κατάρτισης, με έμφαση σε ειδικότητες και αντικείμενα, που παρουσιάζουν υψηλή ζήτηση. Χρειάζεται να εφαρμόσουμε επιτυχημένες πρακτικές χωρών – όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Ελβετία – όπου η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση περιλαμβάνει πρακτική άσκηση σε επιχειρήσεις με αμοιβή. Πρόκειται για ένα μοντέλο που εφαρμόζεται με επιτυχία σε χώρες όπως η Αυστρία, η Γερμανία και η Ελβετία, προσελκύοντας μεγάλα ποσοστά μαθητών.

Εξίσου απαραίτητη είναι η αναβάθμιση του συστήματος πιστοποίησης, με βάση τις ευρωπαϊκές πρακτικές και εξειδίκευση προτύπων ανά κλάδο, καθώς και η ανάπτυξη ενός αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης των φορέων παροχής επαγγελματικής κατάρτισης.

Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στις ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με ειδικά προγράμματα αναβάθμισης των δεξιοτήτων των εργαζομένων που απασχολούνται στην επιχειρηματικότητα μικρής κλίμακας, ιδιαίτερα σε τεχνικές ειδικότητες

Κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία της όλης προσπάθειας είναι η ενεργός και θετική εμπλοκή όλων των ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων των εκπροσώπων εργοδοτών και εργαζομένων, αλλά και συλλογικών φορέων όπως τα Επιμελητήρια, που διαθέτουν άμεση γνώση των αναγκών της αγοράς και κάθε οικοσυστήματος ξεχωριστά. Μέσω της συνεργασίας, μπορούν να διαμορφωθούν ειδικά σχέδια δράσης σε επίπεδο κλάδων και επαγγελμάτων, αλλά και σε επίπεδο Περιφερειών στο πλαίσιο των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης.

Στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών κινούμαστε ήδη σε αυτή την κατεύθυνση, έχοντας ήδη αναπτύξει – μεταξύ άλλων – συστηματική συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πάντειο, για την προώθηση κοινών δράσεων.

Η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό είναι ζωτικής σημασίας παράγοντας για να διασφαλίσουμε όρους βιωσιμότητας και ανάπτυξης για τις ελληνικές επιχειρήσεις, για να οικοδομήσουμε μια οικονομία που προοδεύει, χωρίς να αφήνει κανέναν πίσω.