Καθυστερούν τα ΕΣΠΑ.Αναπτυξιακός νόμος που αγνοείται

Σημείωμα από τον Νίκο Υποφάντη 

Σε πλήρη καθίζηση βρίσκονται όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία που είναι ζωτικής σημασίας για την αναθέρμανση της αγοράς και της οικονομίας. Ο αναπτυξιακός νόμος δεν έχει ακόμη κατατεθεί, αφού πιθανότατα οι ρυθμίσεις του δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί. Το πακέτο Γιουνκέρ -αν πιστέψουμε τους αρμόδιους υπουργούς- βρίσκεται ακόμη σε φάση σχεδιασμού και προτάσεων, ενώ τα χρονοδιαγράμματά του είναι εξαιρετικά σφιχτά, αφού λήγει στο τέλος του 2017. Επίσης, εκτιμάται ότι πάνω από 400 εκατ. ευρώ από τα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ε.Ε. (JESSICA, JEREMIE κ.λπ.) είναι στα αζήτητα. Ακόμα και το ΕΣΠΑ αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Μπορεί η κυβέρνηση να πανηγυρίζει τόσο για την πρωτιά στην απορρόφηση του προηγούμενου ΕΣΠΑ όσο και για τους ρυθμούς που αναπτύσσει το νέο ΕΣΠΑ 2014-2020, αλλά υπάρχουν τα ακόλουθα δύο δεδομένα:

Πρώτον, η απορρόφηση του προηγούμενου ΕΣΠΑ επιτεύχθηκε με συγκεκριμένες τεχνικές ενέσεις, στις οποίες συναίνεσαν -αν δεν εφηύραν- οι Ευρωπαίοι. Ομως, στις 31 Μαρτίου 2017 θα πρέπει να έχουν καλυφθεί όλες οι υποχρεώσεις της χώρας.

Δεύτερον, τα πρώτα δείγματα γραφής των τεσσάρων προκηρύξεων του ΕΠΑΝΕΚ του νέου ΕΣΠΑ 2014-2020 για τους ανέργους και τις επιχειρήσεις δεν είναι θετικά. Διότι μπορεί όλοι στις δηλώσεις τους να υπερθεματίζουν για τη σημασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον παραγωγικό ιστό της ελληνικής οικονομίας, όμως ο σχεδιασμός για την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων στη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020 δείχνει να είναι προβληματικός. Ισχυρή ένδειξη γι' αυτό είναι η επανάληψη των λαθών του παρελθόντος, τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού όσο και σε επίπεδο στόχων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις έναν μήνα από την προκήρυξη των προγραμμάτων υπήρξαν τροποποιήσεις σε όρους και προϋποθέσεις συμμετοχής των ενδιαφερόμενων ανέργων και επιχειρήσεων. Μάλιστα -όπως σημειώνουν παράγοντες με γνώση των διαδικασιών του ΕΣΠΑ- ορισμένες από αυτές τις τροποποιήσεις -συγκεκριμένα για τον τουρισμό και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις- έγιναν την επομένη της ημερομηνίας έναρξης της υποβολής των προτάσεων στο Πληροφοριακό Σύστημα της ΜΟΔ Α.Ε.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Οικονομίας, Γιώργος Σταθάκης, προχώρησε σε δεύτερη τροποποίηση του οδηγού του προγράμματος για την ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης των αποφοίτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, και μάλιστα πριν την εκπνοή της προθεσμίας υποβολής των προτάσεων, ενώ ταυτόχρονα έδωσε παράταση μέχρι τις 10 Μαΐου. Η κίνηση αυτή προκάλεσε εκνευρισμό και έντονες αντιδράσεις στον χώρο των συμβούλων, αλλά και σε ανέργους που ήδη υπέβαλαν την πρότασή τους. Καθημερινές είναι οι διαμαρτυρίες προς τα γραφεία της αρμόδιας διαχειριστικής Αρχής, που έχει την ευθύνη ενημέρωσης, όπως και στα γραφεία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης, καθώς ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες για την ανάληψη διαχείρισης των προγραμμάτων από τον αρμόδιο φορέα διαχείρισης, που επελέγη κατόπιν διεξαγωγής του σχετικού διαγωνισμού.

 

Αλλαγές που δημιουργούν έντονη δυσαρέσκεια

Η απαγόρευση δύο ανέργων μέχρι και δευτέρου βαθμού συγγένειας να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση, η εκ των υστέρων απαίτηση σε όσους είναι άνεργοι ή αυτοαπασχολούμενοι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να μην ήταν μέτοχοι σε επιχειρήσεις την ημερομηνία προδημοσίευσης του προγράμματος στις 11 Οκτωβρίου 2015, η απαίτηση στο πρόγραμμα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας ο αυτοαπασχολούμενος να δημιουργήσει τη δική του επιχείρηση μέχρι την ημερομηνία ένταξής του σε δραστηριότητα άλλη από αυτήν που είχε (για παράδειγμα, ένας μηχανικός να γίνει επιπλοποιός), η υποχρέωση των επιχειρήσεων να έχουν στην ολοκλήρωση του έργου τους έπειτα από δύο χρόνια τουλάχιστον τον αριθμό των εργαζομένων που είχαν το 2015, ειδάλλως θα απενταχθούν, είναι μόνο ορισμένες από τις νέες τροποποιήσεις που έχουν επιφέρει αναστάτωση στους υποψήφιους επενδυτές.

Επίσης, η υιοθέτηση κοινωνικών κριτηρίων αξιολόγησης στο πρόγραμμα, που ενισχύει άνεργους πτυχιούχους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης -εάν είσαι άνεργος μετά το 2012 λαμβάνεις μεγαλύτερο βαθμό από αυτόν που λαμβάνεις εάν είσαι άνεργος πριν το 2012-, ενώ όσο μικρότερο εισόδημα έχεις τόσο υψηλότερα βαθμολογείσαι, έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις των επιστημονικών φορέων, όπως το ΤΕΕ. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελκυστικότητα των κοινοτικών κονδυλίων, το ποσοστό 100% της επιχορήγησης, αλλά και η ανάγκη να μπουν φίλτρα προκειμένου να μην υπάρχει τεράστια απόκλιση ανάμεσα στον αριθμό των ανέργων που θα υποβάλουν προτάσεις και αυτών που τελικώς θα επιχορηγηθούν οδήγησε το υπουργείο να προβεί στις αλλαγές.

Ως φαίνεται, για ακόμα μία φορά, όπως έχει συμβεί κατ' επανάληψη στο παρελθόν, ο σχεδιασμός έγινε πρόχειρα.

Αλλωστε, οι αλλαγές που γίνονται θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί, καθώς αποτελούν συχνές ερωτήσεις των ενδιαφερομένων στις εκδηλώσεις προβολής των προγραμμάτων, που συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Για πολλούς, πάντως, είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει και άλλη τροποποίηση, καθώς ο ελλιπής σχεδιασμός και η έλλειψη επαρκούς γνώσης των επιχειρηματικών αναγκών της αγοράς, της νέας γενιάς και της τρέχουσας οικονομικής φάσης είναι εμφανής. Τα στοιχήματα δίνουν και παίρνουν.

Το δις εξαμαρτείν…

Αντίστοιχα ευτράπελα με αυτά που παρατηρούνται τώρα είχαν συμβεί και με το πρόγραμμα της ενίσχυσης των ΜΜΕ στο προηγούμενο ΕΣΠΑ, όπου μέχρι σήμερα ο οδηγός του προγράμματος τροποποιήθηκε 10 φορές, με τις περισσότερες να αφορούν την παράταση υλοποίησης των έργων προκειμένου να υπάρξει υψηλός βαθμός απορρόφησης και να μην απενταχθεί τεράστιος αριθμός από τα 21.000 έργα που τελικώς εντάχθηκαν στο πρόγραμμα.