Γράφει η

Αιμιλία Λυμπεράκη – Besson (*)

 

1. Το πρόβλημα

 

Η γνωστοποίηση από το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθήνας (Ε.Ε.Α.), το μεγαλύτερο επιμελητήριο της χώρας,  ότι επιχειρεί την εφαρμογή της εξ αποστάσεως (e-learning)  Επαγγελματική Εκπαίδευση – Κατάρτιση (Ε.Ε.Κ.) για επαγγελματίες και εργαζόμενους, με πρώτους τους επαγγελματίες της ασφαλιστικής διαμεσολάβησης, επαναφέρει με ένταση για την Πολιτεία το πρόβλημα που απασχολεί διαχρονικά τον τομέα της Παιδείας, τους εργαζόμενους και τον επιχειρηματικό κόσμο, δηλ. τη θεσμοθέτηση της επίσημης και πιστοποιημένης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης – κατάρτισης.

 

Η ιδέα εξετάζονταν από τη δεκαετία του ’90, ιδίως από τον Ο.Ε.Ε.Κ., ως καινοτομική εφαρμογή. Είκοσι (20) χρόνια μετά δεν εφαρμόζεται επισήμως. Θα ήταν ενδιαφέρον να γινόταν μια κοστολόγηση των απωλειών της Χώρας από αυτή την καθυστέρηση.

 

Το ότι ένας έγκυρος επιχειρηματικός φορέας αναλαμβάνει να σπάσει τα  ποικίλα εμπόδια και να προχωρήσει σε πιστοποιημένη κατάρτιση, προκαλεί σκεπτικισμό. Από τη μια, επιτέλους «κάτι κινείται» σε προοδευτική εφαρμοστική κατεύθυνση με ιδιωτική πρωτοβουλία και από την άλλη, το Δημόσιο έρχεται για μια ακόμη φορά πίσω από τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας.

 

2. Οι διαπιστώσεις

 

Αποτελεί αξίωμα ότι «Σε κάθε επίπεδο ανάπτυξης της κοινωνίας και της οικονομίας απαιτείται και ένα αντίστοιχο επίπεδο ανάπτυξης της Παιδείας και της Δημόσιας Διοίκησης»¹.

 

Αυτή η αναλογική αρχή δυστυχώς απέχει από την πραγματικότητα στη Χώρα μας. Το να διακηρύσσει η κάθε κυβέρνηση ότι εισάγει την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στη Δημόσια Διοίκηση και να μένει στην αχρηστία ένα αναπόσπαστο μέρος της, όπως η εξ αποστάσεως εκπαίδευση – κατάρτιση, αποτελεί αντίφαση που πρέπει να λυθεί άμεσα. Τώρα είναι η ώρα των εφαρμογών!

 

Η χώρα μας υστερεί ως προς την Ε.Ε., όχι μόνο στη διάδοση της δια βίου επαγγελματικής εκπαίδευσης – κατάρτισης στον ενεργό πληθυσμό, αλλά και σε μέσα εκπαίδευσης, ιδίως στην εισαγωγή νέων μεθόδων και τεχνολογιών.

 

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση ή «τηλε-μάθηση» (e-learning) είναι η μέθοδος κατά την οποία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά ηλεκτρονικά μέσα εκπαίδευσης, διαδραστικής λογικής και είναι  εναλλακτική της συμβατικής – κλασικής μεθόδου.

 

Η σύγχρονη και η ασύγχρονη τηλε-μάθηση πρέπει να υλοποιείται μέσω ενός ολοκληρωμένου συστήματος τηλε-κατάρτισης (Ο.Σ.Τ.Κ.), το οποίο θα πρέπει να αποτελείται απαραίτητα από Εφαρμογή Διαχείρισης της Εκπαίδευσης – Learning Management System (LMS) ⁽²⁾ .

 

Δυστυχώς, μέχρι στιγμής η χώρα μας δεν διαθέτει ένα αναγνωρισμένο, διεθνών προδιαγραφών, δημόσιο, πρότυπο θεσμό εφαρμογής της εξ αποστάσεως Επαγγελματικής Εκπαίδευσης – Κατάρτισης, ώστε να μπορεί να το αξιοποιεί ο κάθε ενδιαφερόμενος. Μια υστέρηση που κοστίζει ακριβά!

 

3. Τα τεχνικά πλεονεκτήματα της εξ αποστάσεως Ε.Ε.Κ.

 

Με αφορμή τις δυσκολίες εισαγωγής και καθιέρωσης της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, σε μια εποχή που η κρίση επιβάλλει αυστηρές οικονομίες και κυρίως εισαγωγή καινοτομιών, ώστε ν’ αυξηθεί η αποδοτικότητα της εκπαίδευσης με ταυτόχρονη πτώση του κόστους της, θα ήταν χρήσιμο να επισημάνουμε, συνοπτικά, ορισμένα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου κατάρτισης:

 

1. Με ένα «κλικ» εκατοντάδες ή χιλιάδες καταρτιζόμενοι μπορούν την ίδια ώρα από οποιοδήποτε μέρος, όπως σπίτι, γραφείο ή οποιοδήποτε άλλο χώρο, να καταρτίζονται και να παρακολουθούν σεμινάρια και διαλέξεις επαγγελματικού χαρακτήρα.

2. Για όσους δεν έχουν δυνατότητα σταθερού ωραρίου παρακολούθησης, η ηλεκτρονική μνήμη δίνει τη δυνατότητα παρακολούθησης σε ώρα επιλογής τους οποιαδήποτε μέρα εντός των ορίων του σεμιναρίου.

3. Ηλεκτρονικά αρχεία ανοικτά ανά πάσα στιγμή.

4. Δυνατότητα on line διαδραστικής διαδικασίας διαλόγου μέσω κάμερας ή μέσω ηλεκτρονικής υποβολής (chat)  ερωτημάτων.

5. Ηλεκτρονική αποθήκευση στοιχείων που ενδιαφέρουν ειδικά τους καταρτιζόμενους.

6. Ηλεκτρονική καταγραφή πρακτικών όλων των ατομικών και γενικών διαδικασιών για τη διασφάλιση δικαίας κρίσης και της διαφάνειας.

7. Παροχή μεγάλης βιβλιογραφίας για τεκμηρίωση, ενημέρωση, μελέτη αντικειμένων, συναφή με το αντικείμενο κατάρτισης.

8. Εύκολη επανάληψη της κατάρτισης, ανάλογα με τον βαθμό απαξίωσης των παλιών και της εισαγωγής νέων γνώσεων.

9. Οι νέες τεχνολογίες δίνουν τη δυνατότητα πιστοποίησης – ταυτοποίησης των καταρτιζομένων. Επίσης, δίνουν τη δυνατότητα απολύτου ελέγχου της προσωπικής συμμετοχής.

10. Εξετάσεις πιστοποίησης χωρίς μετακίνηση καταρτιζομένων. Σε πολύ κρίσιμες εξετάσεις, η διεξαγωγή τους στο κοντινότερο προς την κατοικία τους δημόσιο ή πιστοποιημένο χώρο εξετάσεων.

 

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το 2014, εννέα στις 10 επιχειρήσεις (89,09%) χρησιμοποιούσαν Η/Υ⁽³⁾ και σχεδόν επτά στα 10 νοικοκυριά (65,6%) διέθεταν ευρυζωνική σύνδεση⁽⁴⁾.  

 

Συνεπώς, από τεχνική άποψη δεν υπάρχει, για τη συντριπτική πλειοψηφία των ενδιαφερομένων, αυτό το παλιό πρόβλημα της πρόσβασης στο διαδίκτυο για εξ αποστάσεως Ε.Ε.Κ.

 

 

4. Τα οικονομικά πλεονεκτήματα

 

α) Άμεσα και ορατά οφέλη

 

Στα άμεσα οφέλη, αρχικά μπορούμε να κατατάξουμε τις τεράστιες οικονομίες κλίμακας που επιτυγχάνουν κατακόρυφη μείωση του κόστους Ε.Ε.Κ.

 

Μπορούμε να πετύχουμε μειώσεις κόστους που προέρχονται από τις μετακινήσεις, τις διανυκτερεύσεις, τους πολλούς εκπαιδευτές, το εποπτικό υλικό, τους χώρους εκπαίδευσης κ.α., έως τα εκατομμύρια κερδισμένες  εργατοώρες που χάνονταν στις διαδικασίες της κλασσικής εκπαίδευσης. Στις οικονομίες περιλαμβάνεται και η αντικατάσταση όλων των εποπτικών και αναλωσίμων υλικών με ηλεκτρονικά αρχεία.

 

Εκτός αυτών, επιλύεται σειρά άλλων ανθρωποκεντρικών προβλημάτων, όπως της πρόσβασης των αποκλεισμένων ατόμων που αδυνατούν να μετακινηθούν (νοικοκυρές, μητέρες, ανάπηροι, εργασιακές δεσμεύσεις κ.α.), περιοχές και νησιά απομονωμένα, ασταθή ωράρια εργασίας κ.α.

 

Συγκριτικά, με την πολύ προηγμένη, αλλά και πολύ μικρού κόστους εξ αποστάσεως κατάρτιση και το ταυτόχρονο πλεονέκτημα της πρόσβασης σε τεράστιο όγκο αποθηκευμένων γνώσεων και πληροφοριών, η κλασσική μέθοδος Ε.Ε.Κ. είναι «πολύ ακριβή» για ν’ ανταποκριθεί μαζικά και γρήγορα για χιλιάδες ενδιαφερόμενους. Το αποτέλεσμα για όσους έχουν δυσκολίες με την κλασσική μέθοδο είναι γνωστό: Δεν πηγαίνουν καθόλου! Αυτό όμως έχει τις ακριβώς αντίστροφες συνέπειες από τα πλεονεκτήματα που περιγράψαμε παραπάνω για την εξ αποστάσεως ΕΕΚ, τόσο για άτομα και επιχειρήσεις, όσο και για την οικονομία.

 

β) Έμμεσα και μακροπρόθεσμα οφέλη 

 

Η αποτίμηση των οικονομικών ωφελειών της εξ αποστάσεως κατάρτισης, δεν είναι τόσο εύκολη, κυρίως όσον αφορά τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα και τις παράπλευρες άμεσες και μακροπρόθεσμες ωφέλειες.

 

Δεν μπορεί, για παράδειγμα, ν’ αποτιμηθεί η απόκτηση εμπειρίας (συνήθειας) για εξ αποστάσεως κατάρτιση, όσον αφορά την συνέχεια στο μέλλον. Επίσης, δεν μπορεί ν’ αποτιμηθεί εύκολα το άνοιγμα του δρόμου για όλο και μεγαλύτερα πεδία δια βίου μάθησης και αυτομόρφωσης με έρευνα και επιλογή προγραμμάτων από επιχειρηματίες και εργαζόμενους, ανεξαρτήτως άμεσων αναγκών ή υποχρεώσεων.

 

Ομοίως, αποκτάται το πλεονέκτημα της χωρίς όριο απόκτησης ποιοτικών γνώσεων. Δεν είναι εύκολο ν’ αποτιμηθεί η ωφέλεια εισόδου χιλιάδων εκπαιδευόμενων σ’ ένα χώρο εκπαίδευσης που μπορεί να τους προσφέρει εύκολα και γρήγορα πρόσβαση σε πολύ υψηλά επίπεδα γνώσεων, πράγμα που με τους κλασσικούς τρόπους είναι αδύνατο να πλησιάσουν.

 

Τέλος, οι μακροπρόθεσμες θετικές συνέπειες στην παραγωγικότητα/ ανταγωνιστικότητα  της εθνικής οικονομίας, μέσω της γενικής ανόδου του επιπέδου εκπαίδευσης – κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού, δεν είναι εύκολο να αποτιμηθούν για κάθε επιμέρους σεμινάριο. Αποτιμώνται μόνο απολογιστικά και συνολικά.

 

 

5. Προβλήματα στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση – κατάρτιση.

 

Ο αρχικός αφανής ανταγωνισμός μεταξύ κλασσικής μορφής εκπαίδευσης και νέων μορφών, όπως η εξ αποστάσεως, σταδιακά παραδίδει τη θέση του στους προβληματισμούς για την ποιότητα, την απόδοση και στην πιστότητα των νέων μορφών.

 

Η Πολιτεία οφείλει να επιλύσει όλα τα τεχνικά προβλήματα εφαρμογής του συστήματος.  Παράλληλα, πρέπει να διασφαλίσει με εφαρμογή προδιαγραφών διεθνών προτύπων, το επίπεδο πιστότητας και ασφαλείας του συστήματος.

 

Επίσης, πρέπει να άρει με συγκεκριμένες ρυθμίσεις τα εμπόδια ισοτίμησης των μορφών αυτών με την κλασσική Ε.Ε.Κ., με παράλληλη διασφάλιση ισοδύναμων όρων εκτέλεσης.

 

Με αυτή την έννοια, θα ήταν μια πραγματική ευκαιρία για τα συναρμόδια Υπουργεία (Εργασίας, Παιδείας κ.α.) να αξιοποιήσουν δημιουργικά την απόφαση του μεγαλύτερου επιχειρηματικού φορέα της Χώρας, να εφαρμόσει την εξ αποστάσεως κατάρτιση στους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές παρέχοντας και  το σχετικό πιστοποιητικό.

 

Παρόμοιες πρωτοβουλίες δεν πρέπει να αφήνονται στην τύχη τους, αλλά η Πολιτεία πρέπει να προστρέχει πρώτη, δεδομένου ότι μόνο να ωφεληθεί και να «μάθει» έχει.

 

Πρώτα εγχειρήματα στη θεσμοθέτηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, μπορεί να είναι, τα εκ του νόμου υποχρεωτικά σεμινάρια, για Τεχνικούς Ασφαλείας που αφορά όλες τις επιχειρήσεις που απασχολούν προσωπικό (243.685 ⁽⁵⁾), τα σεμινάρια ΕΦΕΤ για το ανθρώπινο δυναμικό στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (εστίασης, αναψυχής) που αριθμεί περί τις 121.654 επιχειρήσεις⁽⁶⁾, διασκορπισμένες σε όλη τη χώρα, τα σεμινάρια για Υπευθύνους Πρατηρίων Καυσίμων, για μεσίτες, για ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές κ.α.. Η πρόκληση είναι μεγάλη!

 

Το ποια μέτρα θα καθιερωθούν για τη διασφάλιση της πιστότητας των συστημάτων και της εκπαίδευσης, τον έλεγχο της ταυτότητας των καταρτιζομένων, το τι νομική ισχύ θα έχουν οι βεβαιώσεις μέχρι και ποιος θα διεξάγει τις εξετάσεις πιστοποίησης κ.λ.π., είναι ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν με αξιοποίηση της εμπειρίας των ευρωπαϊκών κρατών.

 

Το ζητούμενο εδώ είναι ένα. Να ξεκινήσει μια αξιόπιστη πρότυπη εφαρμογή, ώστε να ανοίξει ο δρόμος της καθιέρωσης της εξ αποστάσεως επαγγελματικής εκπαίδευσης κατάρτισης.

 

7. Συμπέρασμα

 

Οι σύγχρονες ανάγκες οικονομικής ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την ταχύτητα εισροής νέων εργασιακών γνώσεων και την απαξίωση των παλιών, επιβάλλουν την αξιοποίηση νέων μοντέλων Ε.Ε.Κ.. Βασικός μοχλός αυτής της εξέλιξης είναι οι νέες τεχνολογίες και η τηλεματική (εξ αποστάσεως Ε.Ε.Κ.) που προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες, μειώνοντας το κόστος και τον χρόνο παροχής και πρόσληψης της εκπαίδευσης.

 

Η χώρα μας, βυθισμένη στην οικονομική κρίση, δεν έχει καμία δυνατότητα βιώσιμης και ανταγωνιστικής οικονομικής ανάπτυξης, χωρίς την αναβάθμιση των προσόντων και ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, σε συνδυασμό βέβαια με νέες επενδύσεις και τη χρήση νέων τεχνολογιών. Αυτή η πρόκληση είναι πραγματική ευκαιρία και δεν πρέπει να χαθεί!

 

 

 

Παραπομπές:

 

1. Αιμιλία Λυμπεράκη «Η αρχή της αξιολόγησης στο Δημόσιο και στον Ιδιωτικό Τομέα»

http://www.eea.gr/gr/el/articles/arthro-i-arxi-tis-aksiologisis-sto-dimosio-kai-ston-idiotiko-tomea

2. ΥΠΟΜΝΗΜΑ Ε.Ε.Α. προς Υπ. Εργασίας, 5/3/2015.

Θέμα: «Τροποποίηση των όρων υλοποίησης  των προγραμμάτων  κατάρτισης εργοδοτών Γ΄ Κατηγορίας σε καθήκοντα Τεχνικού Ασφάλειας  στην Επιχείρησή τους».

3. Η Καθημερινή 19/12/2014 «Μία στις δέκα επιχειρήσεις στην Ελλάδα δεν χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή».

4. Δελτίο Τύπου ΕΛΣΤΑΤ 5/11/2014 – ΕΡΕΥΝΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ, 2014.

5.  ΙΚΑ «ΜΗΝΙΑΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ: ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014»  Δελτίο  ΙΚΑ 26/5/2015.

6. Μαυροκώστας Εμμανουήλ, Διπλωματική Εργασία: ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΛΑΔΟ, σελ. 16 (σύμφωνα με στοιχεία του Υπ. Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για το 2009) – Πτυχιούχος Τμ.  Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΤΜΗΜΑ  ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ  & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ  ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. ΜΠΣ ΔΕ MBA TOURISM MANAGEMENT

 

 

 (*) Η  κ. Αιμιλία Λυμπεράκη – Besson  είναι:

 

–  Πτυχιούχος Γαλλικής Φιλολογίας,

–  ΠΕ-Διοικητικός Οικονομικός στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων,

– Υπότροφος σε Διεθνή Κύκλο Σπουδών “management” και Διαχείρισης Ανθρώπινου  Δυναμικού στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης της Γαλλίας (ΕΝΑ – Paris),

– Εμπειρογνώμονας, ενταγμένη στο Μητρώο Εκπαιδευτών του Ε.Κ.Δ.Δ.Α. με θεματικές  ενότητες διδασκαλίας «Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού-management» & Εκπαιδευτική πολιτική – Ευρωπαϊκή διάσταση στην Εκπαίδευση & Μηχανισμοί παρακολούθησης και αξιολόγησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στους τομείς Απασχόλησης, Κοινωνικής Ένταξης και Εκπαίδευσης»,

–  Εμπειρογνώμονας του ευρωπαϊκού προγράμματος Erasmus Plus / IKY 

–  Πρώην μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης (ΕΚΕΠΙΣ)- ΕΟΠΠΕΠ

– 15 χρόνια απασχόλησης στον Ιδιωτικό Τομέα της οικονομίας

  – Πρώην υπεύθυνη του Τομέα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και Διεθνών Σχέσεων της Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε.