Έξοδος εταίρου από Ο.Ε., δικαστικός προσδιορισμός μερίδας συμμετοχής

Tου Κωνσταντίνου Λάιου, Νομικού συνεργάτη του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών
 

Η σχετική δήλωση του εταίρου έχει διαπλαστικό χαρακτήρα  και δεν απαιτείται να επικυρωθεί από το δικαστήριο, επιφέρει δε αμέσως τα αποτελέσματά της, ήτοι την έξοδό του από την εταιρεία και τη συνέχιση της λειτουργίας της με τους λοιπούς εταίρους, από τη στιγμή που η δήλωση αυτή θα περιέλθει στην εταιρεία και τους  εταίρους.

 

 

Αρμοδιότητα μονομελούς πρωτοδικείου που δικάζει με τη διαδικασία εκούσιας δικαιοδοσίας.

 

Σύμφωνα με το άρθρο 261 του ν. 4072/2012, ο εταίρος μπορεί με δήλωσή  του προς την εταιρεία και τους λοιπούς εταίρους, να εξέλθει εκουσίως από την εταιρεία. Ειδικότερα, στον εταίρο που δεν επιθυμεί να συνεχίσει  τη συμμετοχή του στην εταιρεία, παρέχεται η δυνατότητα, να εξέλθει εκουσίως από αυτή με μονομερή δήλωση απευθυντέα στους υπόλοιπους  εταίρους και την εταιρεία. Έχει δηλαδή το δικαίωμα να καταγγείλει την εταιρική του συμμετοχή,  χωρίς να πρέπει να αναμένει την κρίση του δικαστηρίου,  όπως γινόταν στο προγενέστερο  δίκαιο όπου η καταγγελία της εταιρίας επέφερε  τη λύση της και ως εκ τούτου  την έξοδο του εταίρου από αυτήν.  Η εν λόγω καταγγελία της εταιρικής του συμμετοχής,  που γίνεται όπως αναφέρθηκε με μονομερή (απευθυντέα προς τους λοιπούς εταίρους και την εταιρεία) του δήλωση, έχει διαπλαστικό χαρακτήρα και δεν απαιτείται να επικυρωθεί από το δικαστήριο, καθώς επιφέρει αμέσως τα αποτελέσματά της, ήτοι την έξοδό του από την εταιρία και τη συνέχιση  της λειτουργίας της με τους λοιπούς εταίρους, από τη στιγμή που η δήλωση αυτή θα περιέλθει στην εταιρεία και τους εταίρους. Ο εξερχόμενος εταίρος (όπως και ο αποκλειόμενος) σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 264 § 2 του ν.4072/2012, έχει αξίωση κατά της εταιρείας για καταβολή της πλήρους αξίας της συμμετοχής του. Σε αυτή την περίπτωση εάν μεν η εταιρεία είναι αορίστου χρόνου, η αξία της συμμετοχής του εξερχόμενου εταίρου καταβάλλεται σε εκείνο στο τέλος της εταιρικής χρήσης (άρθρο 261 παρ. 2) ενώ σε περίπτωση διαφωνίας ως προς το ύψος της, αυτό καθορίζεται από το Μονομελές Δικαστήριο, που δικάζει κατά τη διαδικασία  της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρο 264 § 2 του ν. 4072/2012).  Η συνδρομή σπουδαίου λόγου για την αποχώρηση  του εξερχόμενου εταίρου είναι αδιάφορη όσον αφορά τις εταιρείες αορίστου χρόνου.

Η συνδρομή του είναι ουσιώδης  στις εταιρείες ορισμένου χρόνου, διότι η διάταξη του άρθρου 261 § 3, εξαρτά την καταβολή ή μη της αξίας συμμετοχής του εξερχομένου από την ύπαρξη σπουδαίου λόγου που να δικαιολογεί  την έξοδό του από την εταιρεία. Συνεπώς, στις εταιρείες αορίστου χρόνου, ο εξερχόμενος (όπως και ο αποκλειόμενος) εταίρος, ανεξάρτητα  από το αν υφίσταται σπουδαίος λόγος ή όχι που να δικαιολογεί την έξοδό του από την εταιρεία, εφόσον καταγγείλει την εταιρική του συμμετοχή, δικαιούται να αξιώσει από την εταιρεία την καταβολή της πλήρους αξίας αυτής (εταιρικής συμμετοχής), ενώ επιπλέον από τη διάταξη της § 3 του άρθρου 264 του ν. 4072/2012 ορίζεται ότι αν η εταιρική περιουσία  δεν επαρκεί για την κάλυψη των χρεών της εταιρείας, ο εξερχόμενος ή αποκλειόμενος εταίρος υποχρεούται να τα καλύψει  κατά το λόγο της συμμετοχής του στις ζημίες. Περαιτέρω, πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως προαναφέρθηκε,  σύμφωνα  με τη διάταξη του άρθρου 264 § 2 του ανωτέρω νόμου, σε περίπτωση μη συμφωνίας  των εταίρων ως προς την αξία συμμετοχής, η αξία που καταβάλλεται ορίζεται από το δικαστήριο το οποίο αναφέρεται στην § 2 του άρθρου 259, ήτοι το μονομελές πρωτοδικείο της έδρας της εταιρίας, με τη διαδικασία  της εκούσιας  δικαιοδοσίας.  Για τον καθορισμό της αξίας της μερίδας συμμετοχής κρίσιμη είναι η αξία που θα μπορούσε να επιτευχθεί για τη μεταβίβασή της στην αγορά κατά τον χρόνο αποχώρησης του εταίρου. Για τον σχηματισμό  δικαστικής κρίσης θα πρέπει συνεκτιμάται η όλη περιουσιακή  κατάσταση της εταιρείας, δηλαδή το ενεργητικό αυτής τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και ειδικότερα τα περιουσιακά  της στοιχεία (και το υφιστάμενο κεφάλαιό της, το οποίο δεν μειώνεται με την έξοδο ή τον αποκλεισμό εταίρου) συμπεριλαμβανομένων σ' αυτά και των αξιώσεών  της έναντι τρίτων και της αποτιμητέας  σε χρήμα αξίας των άυλων αγαθών που απέκτησε  (φήμη, πελατεία,  αξία διακριτικών γνωρισμάτων κ.λπ.) από τη μέχρι τότε λειτουργία  της καθώς  και το παθητικό της, δηλαδή τα χρέη της προς τρίτους, ενώ θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η οικονομική απόδοση  της εταιρικής επιχειρήσεως, τρέχουσα και προσδοκώμενη. Θα συνεκτιμάται επίσης η καταβολή της εισφοράς  από τον απελθόντα  ή ειδικές περιστάσεις που αφορούν την προβλεπόμενη από την εταιρική σύμβαση συμμετοχή του στις εταιρικές υποθέσεις. Η αξίωση του αποχωρούντος εταίρου για την καταβολή της αξίας της εταιρικής του συμμετοχής απορρέει  από την εταιρική σχέση (βλ. Ν. Ρόκα, Εταιρίες, σ. 45-46, 77, Αντωνόπουλου,  Δίκαιο εμπορικών εταιριών Ι, Προσωπικές εταιρίες, 1997, σ. 145-149). Οι απαιτήσεις δε των εταίρων από την εταιρική σχέση ικανοποιούνται μόνον από την εταιρική περιουσία,  δεν ευθύνονται δηλαδή για τις απαιτήσεις αυτές οι λοιποί εταίροι με την προσωπική (εξωεταιρική) τους περιουσία  (βλ. Ν. Ρόκα, Εμπορικές εταιρίες, έκδ. 7η, § 12 αριθ. 4 σ. 89, Παπαγιάννη, Αρμ 2000. 19, Μπεχλιβάνη, ΕπισκΕΔ 2000. 639, 643, 644, 653, 654). Έτσι, η αξία της εταιρικής συμμετοχής  του αποχωρούντος  εταίρου συνιστά αντικείμενο ενοχικής αξίωσης  τούτου κατά της εταιρίας (βλ. Ν. Ρόκα, ό.π. § 13 αριθ. 10 σ. 99), η οποία και νομιμοποιείται παθητικά προς τούτο στη δίκη επί της σχετικής αγωγής του εν λόγω εταίρου (σχετ. βλ. ΕφΛαρ 58/2011). Επιπλέον,  με το νέο νόμο 4012/2012 σαν αρμόδιο δικαστήριο για την εκδίκαση των αιτήσεων που προβλέπονται με όλες τις παραπάνω ρυθμίσεις  του και ειδικότερα των αιτήσεων αποκλεισμού εταίρου, δικαστικής λύσης της εταιρείας, καθορισμού  της αξίας της συμμετοχής  αποχωρούντος ή αποκλειομένου  εταίρου, αναγνώρισης  της συνδρομής σπουδαίου  λόγου για εκούσια έξοδο από εταιρεία ορισμένου χρόνου και αναγκαστικής εξόδου εταίρου με πρωτοβουλία  δανειστή καθορίζεται το μονομελές πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας, το οποίο δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Συνεπώς  και ως προς την  άσκηση  της  αξίωσης  για έγκαιρη  καταβολή  της πλήρους αξίας της συμμετοχής του εξερχόμενου εταίρου, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι αρμόδιο καθ' ύλην και κατά τόπο δικαστήριο  είναι το μονομελές πρωτοδικείο της έδρας της εταιρίας, με τη διαδικασία  της εκούσιας δικαιοδοσίας.

ΜΕφΘεσ 570/2017