Γιατί ο κόσμος μας θα είναι διαφορετικός, μετά τον κορονοϊό

Του Γιώργου Φλωρά

Συμβούλου επιχειρήσεων

Η παρούσα Κρίση θα επηρεάσει σημαντικά την καθημερινότητά μας και αυτή η αλλαγή θα επηρεάσει σημαντικά το σύνολο της Οικονομίας. Διαβάζοντας την ανάλυση του Board of Innovation με τίτλο Shifts in the Low Touch Economy θα δούμε ορισμένα στοιχεία αυτών των αλλαγών. Ο κόσμος μας θα είναι διαφορετικός. Το γιατί το κατανοούμε όλοι: περιορισμός συγκεντρώσεων κάθε τύπου, περιορισμοί στα ταξίδια εντός και εκτός χώρας, αυξημένες απαιτήσεις υγιεινής και ασφάλειας, προστασία ευαίσθητων ομάδων του πληθυσμού. Νέες συμπεριφορές θα αναπτυχθούν όπως τηλεργασία, ηλεκτρονικό εμπόριο, e-υγεία.

Αυτήν την στιγμή ήδη διεθνώς γίνονται πολλά πειράματα στις αλλαγές της καθημερινότητας. Όλοι παρακολουθούν όλους ώστε να υιοθετήσουν έγκαιρα τις καλές πρακτικές της επόμενης ημέρας. Οι επερχόμενες αλλαγές τρομάζουν πολλούς ενώ ταυτόχρονα όλοι αναζητούν το περπάτημά τους στο νέο, υπό διαμόρφωση περιβάλλον. Αυτό που βλέπουμε όλοι είναι σίγουρη ύφεση, αυξημένη ανεργία, πτωχεύσεις επιχειρήσεων (μικρών και μεγάλων), κλειστά σύνορα και πολιτικές αναταράξεις.

Ας δούμε ορισμένα σημεία που χρίζουν προσοχής στο άμεσο μέλλον.

1. Περισσότερο άγχος, μοναξιά και κατάθλιψη

Πολλοί άνθρωποι θα αισθανθούν πιο απομονωμένοι, θα χάσουν τη δουλειά τους, θα βρεθούν αντιμέτωποι με ασθένειες, θα έχουν προβλήματα στην σχέση τους. Πιθανόν και όλα αυτά ταυτόχρονα. Συνέπεια αυτού θα είναι να υπάρξει τεράστια ανάγκη για (απομακρυσμένη) θεραπεία και καθοδήγηση. Θα αυξηθεί η ζήτηση για ζώα συντροφιάς, διαδικτυακά εργαλεία κοινωνικών σχέσεων, ψυχολογική τηλευποστήριξη κλπ

2. Αμφιβολία και έλλειψη εμπιστοσύνης για την υγιεινή ανθρώπων και προϊόντων

Η φύση του COVID-19 οδηγεί τους καταναλωτές να γίνουν πολύ πιο προσεκτικοί για τα άτομα και τα προϊόντα με τα οποία έχουν επαφή. Αναμένεται να αυξηθεί η ανάγκη «απόδειξης» της υγιεινής και ασφάλειας. Αυτό θα οδηγήσει σε κάρτες υγείας, έλεγχο υγείας, αλλαγή συσκευασιών, πιστοποίηση κανόνων υγιεινής και ασφάλειας στις επιχειρήσεις, αύξηση των ανέπαφων συναλλαγών (κάθε μορφής και όχι μόνο των πληρωμών).

3. Εκτεταμένοι ταξιδιωτικοί περιορισμοί, ακόμη εντός κάθε χώρας

Τα ταξίδια και ο τουρισμός πιθανόν θα έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο ως βιομηχανία. Πλέον οι ταξιδιώτες θα προβληματίζονται για την υγεία τους όταν προγραμματίζουν ένα ταξίδι, είτε για αναψυχή είτε για εργασία. Θα περιμένουν να είναι σίγουροι ότι θα γυρίσουν υγιείς, πριν πάρουν την απόφαση να ταξιδέψουν. Θα αυξηθεί λογικά ο εγχώριος και τοπικός τουρισμός. Ειδικά ο τουρισμός κοντά στην φύση και μακριά από ανθρώπους. Το ταξίδι στο εξωτερικό θα αποκτήσει μεγάλο βαθμό δυσκολίας, ειδικά αν προβλέπεται καραντίνα για τους εισερχόμενους τουρίστες σε ξένες χώρες.

4. Εργασία στο σπίτι, ισορροπία με την οικιακή γαλήνη

Το σπίτι μετατρέπεται σε γραφείο για πολλούς και παύει να είναι το μέρος απομόνωσης. Οι εργαζόμενοι είναι υποχρεωμένοι να διαχωρίσουν εντός του σπιτιού τους τις δυο μορφές της καθημερινότητας. Οι φωνές του γραφείου θα ταράζουν την οικιακή γαλήνη. Τα εργαλεία της δουλειάς (υπολογιστής, έγγραφα) θα δημιουργούν σύγχυση. Οι ώρες εργασίας και οικιακής ξεκούρασης θα μπερδευτούν με απροσδιόριστες συνέπειες ανά νοικοκυριό. Η μετάβαση στο σπίτι ως τόπο εργασίας σημαίνει αλλαγές στην διαμόρφωση του χώρου εργασίας, μέτρα ασφάλειας, μέτρα προστασίας προσωπικών δεδομένων και άλλα πολλά.

5. Αυξανόμενη ένταση και συγκρούσεις σε όλα τα επίπεδα

Σε πολλά επίπεδα θα επικρατήσουν κανόνες όπως «ο κανόνας της επιβίωσης», ο «σωζών εαυτό σωθείτο», «ο κανόνας του ισχυρού» κλπ. Αποτέλεσμα θα είναι οι γνωστοί κανόνες να παραβιαστούν συστηματικά, σε τοπικό, εθνικό, παγκόσμιο επίπεδο. Οι δικαστικές αντιπαραθέσεις θα αυξηθούν καθώς θα πρέπει να ισορροπήσει η παλιά με την νέα κατάσταση.

6. Πρωτόγνωρα επίπεδα ανεργίας σε παγκόσμιο επίπεδο

Ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ανισορροπία που θα προκληθεί από την αύξηση της ανεργίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Πολλοί θα αναγκαστούν να ξανασκεφτούν την καριέρα τους, καθώς οι επιλογές αλλάζουν. Ίσως η «μεταγραφή» σε ανταγωνιστή ή στον ίδιο Κλάδο να μην υφίσταται καν ως επιλογή. Θα έχουμε αύξηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας από πρώην εργαζόμενος που αναζητούν κάποια επιλογή, αύξηση συνεταιρισμών, διάστημα επανεκπαίδευσης των ανέργων για νέες ικανότητες και όλα αυτά μέσα στα δεινά της ανεργίας. Δύσκολη εξίσωση.

7. Μεταβολές στην λιανική πώληση

Πολλές επιχειρήσεις λιανικής θα πρέπει να στραφούν στην παράδοση των παραγγελιών στο σπίτι ή στο γραφείο του πελάτη. Η συνηθισμένη λιανική θα αλλάξει δραστικά. Αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου με εξειδικευμένες λύσεις παράδοσης των προϊόντων. Συνεργατικά δίκτυα διανομής και άλλα πολλά θα υποστηρίξουν την ταχεία μετάβαση στις νέες ανάγκες.

8. Περιορισμένη επαφή με ηλικιωμένους

Μέχρι να είναι διαθέσιμο ένα εμβόλιο, η αλληλεπίδραση με άτομα ηλικίας + 65 ετών θα περιοριστεί σοβαρά. Οι κοινωνικές συγκεντρώσεις θα περιοριστούν δραστικά και η παρουσία ευπαθών ομάδων θα τις καταστήσει απαγορευτικές. Γάμοι και βαφτίσια θα γίνονται υπό καθεστώς «αστυνόμευσης» (αποστάσεις, όχι φιλιά και αγκαλιές κλπ). η κοινωνική δράση των ηλικιωμένων θα δεχθεί σοβαρή μετάλλαξη ώστε να μπορούν να δραστηριοποιούνται, με απόλυτη ασφάλεια όμως για όσο καιρό δεν υπάρχει το εμβόλιο.

9. Ο καταναλωτής χωρίς πιστοποιημένη ανοσία θα «εξαφανιστεί»

Εάν η επιχείρησή σας βασίζεται στη συγκέντρωση πολλών ατόμων σε περιορισμένους χώρους τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα για το μέλλον. Κινηματογράφοι, θέατρα, εκδηλώσεις, μπαρ, εστιατόρια με περιορισμένο χώρο κλπ. Υπάρχει διέξοδος, θέλει όμως χρόνο να εφαρμοστεί (πχ απόδειξη ανοσίας – υγείας).

Γενικά μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά. Ουδείς μπορεί να το αντιμετωπίσει μόνος του. οι ευθύνες της Πολιτείας και των οργάνων της, σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι τεράστιες. Υπάρχουν όλες οι συνθήκες για να βουλιάξουμε όλοι μαζί στον βούρκο. Υπάρχουν όμως και τα όπλα για να αποφύγουμε το βούλιαγμα και να βγούμε σταδιακά, όλοι μαζί, και πάλι στην επιφάνεια. Αν επικρατήσουν πρακτικές του παρελθόντος (βλ. αποφάσεις ΕΕ), η κόλαση θα μας υποδεχθεί όλους με μεγάλη χαρά.

Β