Το eea.gr σε μια προσπάθεια να προσεγγίσει με σοβαρότητα, ευρύτερα θέματα που αφορούν τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες ως πολίτες, δημοσιεύει το πολύ ενδιαφέρον ιστορικό αυτό κείμενο του ειδικού ιστορικού αναλυτή και συνεργάτη, Νίκου Μπουντούκη. Ελπίζουμε η ανταπόκριση να είναι θετική, ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τις δημοσιεύσεις και σε άλλα ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά θέματα.

 

 

Οι σκληρές και αδυσώπητες οδομαχίες που διεξάγονται αυτές τις ημέρες στο Χαλέπι, στην οικονομική πρωτεύουσα και δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της μαρτυρικής Συρίας, ανάμεσα στο ηρωικό συριακό στρατό και τους μισθοφόρους της θρησκευτικής τρομοκρατίας, είναι οι μεγαλύτερες που έχουν γίνει σε όλο το συριακό πόλεμο, μέσα σε αστικό κέντρο. Η έκβαση του πολέμου ουσιαστικά κρίνεται στο ανατολικό Χαλέπι, αφού αρκετές χιλιάδες μαχητών του Μετώπου Κατάκτησης της Συρίας (της πρώην Αλ Νόσρα), που στη συνείδηση τους ταυτίζεται αξεδιάλυτα ο ιερός κι ο ανίερος πόλεμος, έχουν πρακτικά παγιδευτεί, χάρης στους επιδέξιους ελιγμούς και τις αναδιπλώσεις του συριακού και του συμμαχικού του στρατού. Από την άλλη όμως οι επίδοξοι …«κατακτητές» προσπαθούν να ανακόψουν την επιθετική ορμή του ελευθερωτή συριακού στρατού, με μαζικές ομηρίες κατοίκων, αλλά και επισείοντας τον κίνδυνο ισοπέδωσης μεγάλου μέρους της ιστορικής πόλης. 

Ορισμένες όψεις της μάχης του Χαλεπιού, θυμίζουν τη μάχη της Αθήνας, το Δεκέμβρη του ’44, και προκαλούν τους πιο διαφορετικούς ιστορικούς συνειρμούς και στοχασμούς. Το Χαλέπι του δρόμου του μεταξιού και της θεομηνίας, του διχασμού και της αιώνιας πολιορκίας: Σαλαντίν και Σταυροφόροι προ και εντός των πυλών, σφαγές, σεισμός, χολέρα και επιδημία πανώλης. Ίσως γιατί άλλα θέλησε η μοίρα κι άλλα έφερνε η ιστορία. Κι ανάμεσα τους ο διπολικός Μουσταφά Κεμάλ, ο πλαστός κι ο αυθεντικός, σε ρόλο κατακτητή και υπερασπιστή, στην ίδια και την ίδια πόλη, που όλο και πιο σπάνια συνέπιπταν οι αναγκαστικές πορείες κι οι χαραγμένοι δρόμοι…

 

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΙΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΩΝ ΗΡΩΩΝ

 

Εδώ και πολλές δεκαετίες στη γείτονα Τουρκία ανθεί υπερβολικότερα κι από την Άνοιξη μια βιομηχανία αγαλματοποιίας, που χυτεύει και λαξεύει ένα και το αυτό μοντέλο. Οι προτομές και οι ανδριάντες του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ή Γαζή ξεφυτρώνουν κυριολεκτικά παντού, εποικίζοντας πληθυσμιακά ολόκληρες τουρκικές μεγαλουπόλεις ή αναδασώνοντας πυκνότατα και αδιαπέραστα δάση. Παρά την μοναδική στα καλλιτεχνικά χρονικά δημιουργική τους μονομανία, η φαντασία των γλυπτών οργιάζει. Στη μια πλατεία ο Γαζή καλπάζει έφιππος …προς τη Μεσόγειο, και λίγο πιο εκεί, έξω από ένα ανάλογο μέγαρο, εμφανίζεται με ευρωπαϊκή στολή χορού (με φράκο και ψηλό καπέλο), να κάνει μια ανεπαίσθητη κίνηση από χορευτική φιγούρα. 
Μα καθώς βλέπεις όλο αυτό το στρατό των μαρμάρινων ή μεταλλικών Κεμάλ υπερήφανος να παρελαύνει ή ακάθεκτος να προελαύνει, αναρωτιέσαι αν αντιμετωπίζει τελευταία κάποιο πρόβλημα εφεδρειών λόγω μειωμένων παραγγελιών, ακόμη και καταστροφών στην ανατολική Τουρκία. Απέναντι του στέκεται ο Ερντογάν, που οραματιζόμενος -κατά δήλωση του- τα τζαμιά ως περικεφαλαίες και θώρακες μεσαιωνικών πολεμιστών και τους μιναρέδες ως λόγχες κονταριών, μεταφέρει όλο και περισσότερο τελευταία, από το φαντασιακό στο πραγματικό, το σουρεαλιστικότερο εμφύλιο πόλεμο που έγινε ποτέ μέσα στην ιστορία. Τον πόλεμο ανάμεσα στη κοσμικότητα και τη θρησκοληψία.

 

 

ΜΙΑ ΠΡΟΤΟΜΗ ΩΣ ΕΠΙΤΟΜΗ

 

Βεβαίως και στην Ελλάδα έχουν παρατηρηθεί ανάλογα φαινόμενα, αλλά καμιά απολύτως σύγκριση δεν χωράει ανάμεσα στη βαριά κεμαλική βιομηχανία και στη μικρή βιοτεχνία της βενιζελικής ανδριαντοποιίας. Ο φλογερός όμως βενιζελισμός επιχειρεί να ισοσκελίσει σε ποιότητα, όσα χάνει σε ποσότητα: Μου αφηγούνταν αίφνης ένας Έλληνας διπλωμάτης, την ιστορία ενός κρουαζιερόπλοιου που κατέπλευσε πριν καμιά εικοσαριά χρόνια στη Νίκαια (Νις) της Γαλλίας. Από το πλοίο αποβιβάστηκαν σε πομπή μερικές εκατοντάδες Κρητικοί, με επικεφαλής …μια μαρμάρινη προτομή. Είχαν πληροφορηθεί ότι για ένα φεγγάρι είχε διαμείνει στη Νίκαια ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος. Έκριναν λοιπόν ότι θα ήταν σκόπιμο να τοποθετήσουν κι εκεί μια προτομή, που να υπενθυμίζει την παρουσία του και να προσανατολίζει ως φάρου αναλαμπή όχι μόνο θαλασσινούς αλλά και τους στεριανούς. Έλα μου ντε όμως που δεν υπήρχε κάποιο ίχνος από το πέρασμα του Βενιζέλου από την Κυανή Ακτή, αφού κανείς δεν ήξερε ούτε πού έμενε, ούτε πού βολτάριζε ή έπαιρνε το τσάι του ο Εθνάρχης. Έτσι λες και δεν είχε το θεό της, η ιδιόρρυθμη αυτή λιτανεία, αφού περιπλανήθηκε μάταια και επί ώρες στους δρόμους της Νίκαιας, ρωτώντας δεξιά – αριστερά για ένα Βενιζέλο, απογοητεύτηκε και προς το τέλος της ημέρας, τοποθέτησε την προτομή σε ένα τυχαίο πεζοδρόμιο, γιατί όπως λέχθηκε κάπου θα έπρεπε επιτέλους να τοποθετηθεί. Το ίδιο βράδυ οι Ετεοκρήτες επιβιβάστηκαν στο καράβι κι άφησαν πίσω τους τη Νίκαια με το στόμα ανοικτό να χάσκει και τους κατοίκους της να τους κάνουν χάζι…

 

Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΩΣ ΥΠΟΚΑΤΆΣΤΑΤΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

 

Η επιχείρηση μαζικής υποβολής μιας προπαγανδιστικής εκδοχής σε ιστορική δεν είναι αποκλειστικά τουρκικό, αλλά διεθνές φαινόμενο. Η διαφορά είναι ότι μάλλον οι Τούρκοι το έχουν λίγο παρακάνει. Κι επειδή η υποβολή φέρνει την αυθυποβολή, οι σκεπτόμενοι πολίτες μετατρέπονται σε πιστούς, που μηρυκάζουν μασημένη τροφή, σε βαθμό που δεν μπορείς πλέον να διαχωρίσεις τα όρια ανάμεσα στη θρησκεία και την ιστορία. 
Ο Κεμάλ Ατατούρκ αποτελεί ένα κλασσικό παράδειγμα για τον τρόπο που κατασκευάζονται οι μεγάλοι ήρωες, οι ακατανίκητοι στρατηγοί κι οι πεφωτισμένοι πολιτικοί αρχηγοί. Αντλώντας αποκλειστικά από πηγές εγκεκριμένες επίσημα από το τουρκικό κράτος, θα σας παρουσιάσουμε ενδεικτικά και εν συντομία τις στρατιωτικές περιπέτειες του ανίκητου Κεμάλ, στη Συρία και το Χαλέπι, βασιζόμενοι σε μια από τις αυτοβιογραφίες του που κυκλοφορούν και στα ελληνικά: «Ατατούρκ – μια ψυχογραφία Β. Ν. Βολκάν & Ν. Ίτσκοβιτς» (Εκδόσεις Καστανιώτη). 
Στο κεφαλαίο 10 και παρά τον δυσοίωνο και αφόρητο τίτλο Η ΗΤΤΑ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, οι καλοί συγγραφείς βάζουν τα δυνατά τους για να μας πείσουν ότι παρά την ολοκληρωτική συντριβή του οθωμανικού στρατού σε όλα τα μέτωπα, ο ίδιος ο Κεμάλ παρέμεινε τελικά αήττητος. Και ιδού πως το πετυχαίνουν:

 

Ο ΚΕΜΑΛ ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΟ ΛΩΡΕΝΣ ΤΗΣ ΑΡΑΒΙΑΣ

 

Τον Αύγουστο του 1918 ο Κεμάλ διορίζεται παρά τη θέληση του στρατιωτικός διοικητής στην ετοιμοθάνατη για τους Οθωμανούς Συρία. Απέναντι από τις τουρκικές γραμμές έχουν παραταχτεί σε αναλογία 1 προς 2 υπέρτερες δυνάμεις των Βρετανών υπό τον στρατηγό Ε. Άλεμπι, τον περίφημο Λώρενς της Αραβίας, αλλά και οι εξεγερμένοι Άραβες του εμίρη Φεϊζάλ. Ο στρατηγός Άλεμπι θα πάει σε κατά μέτωπο επίθεση, η 8η τουρκική στρατιά θα συντριβεί με μιας, κι από εκεί και πέρα αναλαμβάνουν οι καλοί ιστορικοί για να αποκαταστήσουν τα μέτωπα και να διευθετήσουν τις ισορροπίες: «Ο Μουσταφά Κεμάλ, αντιμετώπιζε πλέον το σοβαρό κίνδυνο της καταστροφής της 7ης Στρατιάς, της οποίας ήταν επικεφαλής. Καταλαβαίνοντας ότι η μόνη ελπίδα ήταν να διασχίσουν τον Ιορδάνη , διέταξε υποχώρηση προς την κατεύθυνση του ποταμού. Με τα στρατεύματα του να δέχονται επιθέσεις από τα αεροπλάνα και από τον εχθρικό αραβικό πληθυσμό, που βιαζόταν να συμμετάσχει στην αραβική εξέγερση, ο Μουσταφά Κεμάλ, ΚΑΤΟΡΘΩΣΕ ΧΑΡΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΉ ΤΟΥ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ (σ. σ. τα κεφαλαία δικά μας), να περάσει τον Ιορδάνη ΜΕ ΟΤΙ ΕΙΧΕ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ ΖΩΝΤΑΝΟ από την 7η Στρατιά».

Με άλλο λόγια η 8η Στρατιά εκμηδενίζεται, η 7η Στρατιά επίσης αποδεκατίζεται κυριολεκτικά από τους Βρετανούς αλλά και τους Άραβες που τους κυνηγάνε με τα χατζάρια, τις πέτρες και τα γεωργικά εργαλεία, αλλά ο Κεμάλ διασώζει το προσωπικό του αήττητο, γιατί καταφέρνει …με μεταδοτική αποφασιστικότητα να περάσει τον Ιορδάνη. Τι κάνει δηλαδή; Διανύει τρέχοντας το μονόδρομο της άτακτης φυγής και της μαύρης απελπισίας, με τα ελάχιστα υπολείμματα που του είχαν απομείνει. Έτσι για να βαπτιστεί η μεταδοτική υποχωρητικότητα σε μεταδοτική αποφασιστικότητα και να αναβαπτιστεί ο Κεμάλ από δειλός σε ήρωα κι από ηττημένος σε νικητή, αρκεί ένα πέρασμα από τον Ιορδάνη…

 

ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΤΑΚΤΕΣ ΥΠΟΧΩΡΗΣΕΙΣ

 

«Επακολούθησε γενική υποχώρηση προς την κατεύθυνση της Δαμασκού (σ. σ. μετά την συντριβή έχουμε και νέα γενική υποχώρηση). Στις 30 Σεπτεμβρίου ο Μουσταφά Κεμάλ συγκέντρωσε στο Κίσουβε, το οποίο βρίσκεται νότια της Δαμασκού, ότι είχε απομείνει από την 7η Στρατιά. Σε αυτό το σημείο ο Λίμαν φον Ζάντερς (σ. σ. ο Γερμανός αληθινός διοικητής των τουρκικών στρατευμάτων), τον διέταξε να μεταβιβάσει τη διοίκηση της 7ης Στρατιάς, στην 4η (σ. σ. οι καλοί ιστορικοί απαξιούν να μας αναφέρουν εδώ, αν επρόκειτο ή όχι για αφαίρεση της διοίκησης, όπως θα ήταν και το λογικό), και να πάει στο Ραγιάκ (σ. σ. μάλλον βρίσκεται στην περιοχή Μπεκάα του Λιβάνου) για να οργανώσει σε μάχιμη δύναμη μονάδες που είχαν διασωθεί. Η Συρία κατέρρευσε γρήγορα. Καθώς ο Μουσταφά Κεμάλ προχωρούσε προς το Ραγιάκ, η Δαμασκός υπέκυπτε στο Λώρενς της Αραβίας και στις δυνάμεις του εμίρη Φεϊζάλ».
Μ’ άλλα λόγια οι επιτιθέμενοι Βρετανοί και οι Άραβες σύμμαχοι τους, προπορεύονται ή βρίσκονται πίσω από τις πλάτες του τουρκικού στρατού όπως κι αν τον χαρακτηρίσεις: Υποχωρούντα άτακτα ή αμυνόμενο με τον εχθρό όμως όχι μπροστά του αλλά στα μετόπισθεν, σε μια παράδοξη αντιστροφή των μετώπων…
«Στο Ραγιάκ υπήρχαν μόνο διαλυμένες μονάδες και αφθονούσαν ιστορίες για διοικητές οι οποίοι είχαν εγκαταλείψει τις θέσεις του και είχαν πάει προς τα Βόρεια. Παίρνοντας τα πράγματα στα χέρια του ο Μουσταφά Κεμάλ διέταξε τον Ισμέτ (σ. σ. τον γνωστό Ινονού) και τον Αλί Φουάτ (στενοί συνεργάτες του και στα κατοπινά χρόνια της δικτατορίας του), να υποχωρήσουν προς το βορρά. Όταν συναντήθηκε με το Λίμαν φον Ζάντερς, ο Μουσταφά Κεμάλ του εξέθεσε την κατάσταση. Ο αρχηγός του Επιτελείου συμφώνησε με το σχέδιο του να αποσύρουν όλες τις δυνάμεις στο Χαλέπι, στο βορειοδυτικό άκρο της Συρίας». 
Κι έτσι μέσω διαρκών υποχωρήσεων του κατά τα άλλα αήττητου Μουσταφά Κεμάλ φτάνουμε επιτέλους στο Χαλέπι, που αποτέλεσε και το έναυσμα για το παρόν άρθρο.

 

Ο ΚΕΜΑΛ ΟΡΓΑΝΩΝΕΙ ΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

 

«Η 4η, η 7η και η 6η Στρατιά θα έπαιρναν τώρα διαταγές από το Μουσταφά Κεμάλ. Αυτή ήταν κι η αρχική του πρόταση όταν ο Σουλτάνος τον είχε επανατοποθετήσει στη Συρία, την οποία όμως τότε του την είχε αρνηθεί. Τώρα που ο Μουσταφά Κεμάλ είχε αυτό που ήθελε, ήταν πολύ αργά. Ολόκληρη η Συρία ήταν στα πρόθυρα να πέσει στα χέρια των Βρετανών. Αφού συγκέντρωσε τις δυνάμεις του στο Χαλέπι, άφησε την επανοργάνωση τους στον Ισμέτ και τον Αλί Φουάτ, ενώ ο ίδιος αφιερώθηκε στο σχεδιασμό της άμυνας της περιοχής. (…) Ο Λίμαν φον Ζάντερς αποσύρθηκε από τη Συρία αφήνοντας στο Μουσταφά Κεμάλ τη διοίκηση της πολεμικής σκηνής. Πιεσμένος από βρετανικές τεθωρακισμένες μονάδες ο Μουσταφά Κεμάλ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη και να πάρει θέση στους γύρω λόφους».
Ο Κεμάλ ενώ έχει επιμεληθεί ο ίδιος την οχύρωση του Χαλεπίου και διοικεί και τα στρατεύματα χάνει στο άψε σβήσε την πόλη, μετά από άσκηση πιέσεων …από τα βρετανικά τεθωρακισμένα. Χάνει δηλαδή το Χαλέπι με ταχύτητα ίδια, ίσως και μεγαλύτερη από αυτή που έχασαν οι Τούρκοι τη Δαμασκό. Βλέποντας σήμερα το ανατολικό Χαλέπι να βρίσκεται πάνω από τρία χρόνια στα χέρια των Τζιχαντιστών και την υπεράνθρωπη προσπάθεια που γίνεται να τους ξεριζώσουν δρόμο το δρόμο, σπίτι το σπίτι, κι όροφο τον όροφο, δεν έχουμε παρά να υπογραμμίσουμε πως η απώλεια σε χρόνο ρεκόρ του Χαλεπιού, εξαιτίας της πίεσης των βρετανικών τεθωρακισμένων δεν συνιστούσε απλώς τη μεγαλύτερη ήττα, αλλά και τον πιο κραυγαλέο διασυρμό των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων και του ίδιου του Κεμάλ στα 1918 στη Συρία. Η συντριβή της 8ης και της 7ής τουρκικής Στρατιάς που διοικούσε ο Κεμάλ στον Ιορδάνη, παρ’ όλο ότι άνοιξε το δρόμο για την πτώση της Δαμασκού, είναι κατώτερης σημασίας από καθαρά τεχνικής και μόνο σκοπιάς, διότι συνέβη σε ανοιχτό πεδίο.

 

ΠΩΣ ΓΡΑΦΤΗΚΕ Ο ΦΑΚΕΛΟΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΕΜΑΛ

 

«Δεδομένου ότι αυτοί οι λόφοι και τα βουνά που βρίσκονταν πίσω από αυτούς, σχημάτιζαν το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ανατολία, την κυρίως δηλαδή τουρκική περιοχή (σ. σ. κουρδική, αυτοκρατορική περιοχή που μετατράπηκε σε τουρκική, αλλά δεν είναι το θέμα αυτό τώρα), και τις αραβικές περιοχές της αυτοκρατορίας, ο Μουσταφά Κεμάλ πολεμούσε τώρα σε κα’ ουσίαν τουρκικό έδαφος. (…) Αναγνωρίζοντας όχι μόνο ότι η Συρία ήταν χαμένη, αλλά και ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα έπρεπε να ζητήσει ειρήνη, ο Μουσταφά Κεμάλ αποκάλυψε τις σκέψεις του στον Αλί Φουάτ ότι ίσως από αυτήν την πανωλεθρία να γεννιόταν ένα καινούργιο έθνος, το οποίο θα περιελάμβανε τις περιοχές της αυτοκρατορίας που ήταν κατοικημένες από Τούρκους»

Έτσι με δυο – τρεις πατριωτικές κορώνες, διαλόγους που αγνοούμαι το κατά πόσο διημείφθησαν και μερικά αμφιβόλου αξιοπιστίας ρητορικά σχήματα, επιχειρούν οι Τούρκοι ιστορικοί να κρύψουν κάτω από το χαλί της νέας Τουρκίας τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Παράλληλα εμφανίζουν περίπου ως πρόδρομο της και προφήτη της νέας Τουρκίας, κάποιον με προφανείς ευθύνες στη στρατιωτική ήττα που έφερε τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. 
«Στις 25 και στις 28 Οκτωβρίου ο Μουσταφά Κεμάλ και τα στρατεύματα του είχαν τις τελευταίες σημαντικές αψιμαχίες με τον εχθρό, αναγκάζοντας τους Βρετανούς να σταματήσουν την προέλαση τους λίγα χιλιόμετρα βόρεια από το Χαλέπι. Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους αντιπροσώπους των Οθωμανών και τους Βρετανούς διήρκεσαν μερικές μέρες και στις 30 Οκτωβρίου κατέληξαν στην υπογραφή της συνθήκης του Μούδρου». 

Είναι ηλίου φαεινότερο λοιπόν ότι οι Βρετανοί ανέκοψαν εθελούσια, κι όχι λόγω της αντίστασης που προέβαλαν τα στρατεύματα του Κεμάλ, την επιθετική τους ορμή, αναμένοντας τη συνθήκη του Μούδρου, που τερμάτισε και τον πόλεμο. Τα στρατεύματα του Κεμάλ, ή καλύτερα τα υπολείμματα τους διασώθηκαν γιατί οι Βρετανοί δεν σκόπευαν σε καμιά περίπτωση να εισβάλουν στην κουρδική Ανατολία, που ο Κεμάλ ξεδιάντροπα αποκαλούσε τουρκική. 

«Ο Μουσταφά Κεμάλ έλαβε τη διαταγή της κατάπαυσης του πυρός ενώ καθοδηγούσε την αντίσταση απέναντι στη Βρετανική προέλαση στους λόφους του Χαλεπιού. Μετά από μάχες τεσσάρων χρόνων Ο ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΚΕΜΑΛ ΕΔΕΙΧΝΕ ΟΤΙ ΗΤΑΝ Ο ΜΟΝΟΣ ΜΑΧΙΜΟΣ ΟΘΩΜΑΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ …ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΥΠΟΣΤΕΙ ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΗΤΤΑ» (τα κεφαλαία και τα αποσιωπητικά δικά μας).

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

 

Πολλοί βεβαίως έχουν την εντύπωση πως η προπαγανδιστική εκδοχή της ιστορίας διαφέρει από τη δημοσιογραφική εκδοχή της επικαιρότητας. Κι όμως… Αν η εικόνα λέει χίλιες λέξεις, το εικονικό εξαντλεί το λεξιλόγιο. Ζούμε μέσα στο ψέμα κι ότι γνωρίζουμε είναι ένα ψέμα. Αυτό επιτυγχάνεται όχι τόσο με τις αποσιωπήσεις ή την παραποίηση των γεγονότων, όσο με τα υποβολιμαία συμπεράσματα που τα θεωρούμε θέσφατα κι ακλόνητες αλήθειες. Ακόμη και τα πιο απλοϊκά ψεύδη όπως τα προαναφερόμενα χρειάζονται δεκτικές, εύπιστες συνειδήσεις για να μη διαψευστούν, χρειάζονται δηλαδή πιστούς αντί για σκεπτόμενους, προκειμένου ευδόκιμα να επαληθευτούν. Εμείς λοιπόν είμαστε το ψέμα, το μεγαλύτερο, το πιο ιστορικό, το αδιαμφισβήτητο και το ατράνταχτο ψέμα, όλο το ψέμα…

 

Νίκος Μπουντούκης 18/8/2016

 

 

 

ΣΒ