Κορονοϊός: 11 εμβόλια στη φάση 3, 42 σε προχωρημένη φάση και 180 σε όλες τις φάσεις κατά 4 κορονοϊών!

Σε όλο τον κόσμο περισσότερα από 42 εμβόλια βρίσκονται σε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους, ενώ έντεκα βρίσκονται σε μελέτες της τελικής φάσης 3. Συνολικά πάνω από 180 εμβόλια διαφορετικών ειδών βρίσκονται σε διάφορα στάδια εξέλιξης.

Οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Μαλανδράκης, Ιωάννης Ντάνασης, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνόψισαν τις έως τώρα εξελίξεις με βάση σχετική ανασκόπηση του καθηγητή μικροβιολογίας Φλόριαν Κράμερ της Ιατρικής Σχολής του Όρους Σινά της Νέας Υόρκης στην επιστημονική επιθεώρηση “Nature”.

Οι κορονοϊοί είναι μονής έλικας RNA ιοί με φάκελο. Τέσσερις τέτοιοι κορονοϊοί ζωικής προέλευσης, δύο άλφα (NL63 και 229E) και δύο βήτα (HKU1 και OC43), μολύνουν τους ανθρώπους και προκαλούν κοινά κρυολογήματα. Οι ιοί SARS-CoV και MERS-CoV (Middle East Respiratory Syndrome coronavirus) έχουν πρόσφατα προκαλέσει επιδημίες με υψηλά ποσοστά θνητότητας στους ανθρώπους. Δεν έχουν εγκριθεί ως τώρα εμβόλια εναντίον κορονοϊών. Η παραγωγή τους δεν είχε θεωρηθεί προτεραιότητα, επειδή συνήθως οι κορονοϊοί προκαλούν ήπιες λοιμώξεις. Επίσης ένα τετραπλό εμβόλιο εναντίον τους, αν υπήρχε, θα προστατεύει από λίγες σχετικά λοιμώξεις, καθώς η πλειονότητα των λοιμώξεων προκαλείται από άλλους ιούς. Κατά την πανδημία του SARS είχε γίνει προσπάθεια δημιουργίας εμβολίου το 2002-2004, αλλά οι μελέτες σταμάτησαν σε φάση 1, καθώς στο μεταξύ εξαλείφθηκε ο ιός.

Στην περίπτωση του SARS-CoV-2, η πρωτεΐνη επιφανείας του ιού προσδένεται στον υποδοχέα του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ACE2) στα κύτταρα του ανθρώπου και ακολούθως ενδοκυττώνεται. Τα αντισώματα που προσδένονται στην πρωτεΐνη αυτή (spike protein), ιδίως στην περιοχή πρόσδεσης του υποδοχέα (receptor-binding protein = RBD), είναι εξουδετερωτικά για τον ιό και αποτελούν πιθανό αντιγονικό στόχο για την ανάπτυξη ενός εμβολίου. Η πρωτεΐνη επιφανείας είναι ισχυρός στόχος για τα CD4+ T λεμφοκύτταρα, ενώ λιγότερα CD8+ Τ λεμφοκύτταρα επάγονται στη λοίμωξη COVID-19. Σε λοίμωξη ανώτερου αναπνευστικού παράγονται κυρίως αντισώματα IgA, ενώ σε λοίμωξη κατώτερου αναπνευστικού κυρίως IgG.

Αναλυτικότερα, αναπτύσσονται τα εξής διαφορετικά είδη εμβολίων κατά του νέου κορονοϊού:

Αδρανοποιημένα εμβόλια

Παράγονται σε κυτταροκαλλιέργεια, ακολουθούμενη από χημική αδρανοποίηση του ιού. Επειδή εισάγεται ολόκληρος ο ιός στον οργανισμό παράγονται αντισώματα όχι μόνο εναντίον της πρωτεΐνης πρόσδεσης, αλλά και εναντίον του φακέλου και άλλων ιικών πρωτεϊνών. Τρία τέτοια εμβόλια βρίσκονται σε μελέτες φάσης 3 στην Κίνα, ενώ ένα από την Ινδία, ένα από το Καζακστάν και δύο από την Κίνα είναι σε φάση 1 ή 2.

Ζωντανά εξασθενημένα εμβόλια

Τα εμβόλια αυτά παράγονται από μία εξασθενημένη μορφή του ιού, που πολλαπλασιάζεται ως ένα σημείο, χωρίς να προκαλεί νόσο, αλλά προκαλώντας ανοσολογική απάντηση ανάλογη με τη φυσική λοίμωξη. Η αδρανοποίηση επιτυγχάνεται είτε εκθέτοντας τον ιό σε συγκεκριμένες συνθήκες (όπως π.χ. χαμηλή θερμοκρασία, ή ανάπτυξη σε μη ανθρώπινα κύτταρα), ή τη γενετική τροποποίηση του ιού (π.χ. αφαιρώντας γονίδια υπεύθυνα για την αντιμετώπιση της ανοσολογικής ανταπόκρισης). Το μεγάλο πλεονέκτημα των εμβολίων αυτών είναι ότι επάγουν και ανοσολογική απάντηση στους βλεννογόνους. Μπορούν να χορηγηθούν και από την μύτη, προστατεύοντας το ανώτερο αναπνευστικό που αποτελεί κύρια πηγή εισόδου του ιού. Ωστόσο, τα μειονεκτήματα των εμβολίων αυτών είναι η αμφίβολη ασφάλεια και η δυσκολία παραγωγής τους. Μόνο τρία εμβόλια σε αυτή την κατηγορία βρίσκονται σε προκλινική φάση.

Ανασυνδυασμένα πρωτεϊνικά εμβόλια

Τα εμβόλια αυτά υπάγονται σε τρεις κατηγορίες, αυτά που είναι βασισμένα στην πρωτεϊνη επιφανείας, στον RBD και σε σωματίδια που μοιάζουν με τον ιό (VLP=virus like particle). Ανάλογα με την τροποποίηση που θα γίνει στις πρωτεΐνες, επηρεάζεται και η επακόλουθη ανοσολογική απάντηση. Τα εμβόλια αυτά έχουν ως πλεονέκτημα ότι δεν χρειάζεται ζωντανός ιός για να παραχθούν. Ωστόσο, η παραγωγή της πρωτεϊνης spike στην επιφάνεια είναι δύσκολη και ιδίως σε πολλές δόσεις εμβολίου. Η πρωτεϊνη RBD είναι πιο εύκολη στην παραγωγή, ωστόσο επειδή είναι μικρή πρωτεϊνη, αν και είναι στόχος για εξουδετερωτικά αντισώματα, τα εμβόλια που είναι βασισμένα μόνο στο RBD, είναι πιο επιρρεπή στην αντιγονική μετατόπιση και στην ανάπτυξη αντοχής, συγκριτικά με εμβόλια που περιλαμβάνουν ολόκληρη την πρωτεϊνη spike και περιλαμβάνουν περισσότερους αντιγονικούς επιτόπους. Πολλά τέτοια εμβόλια βρίσκονται σε προκλινικά στάδια ή σε φάση 1.

Φορείς που δεν μπορούν να αντιγραφούν

Τα εμβόλια αυτά βασίζονται σε ένα διαφορετικό ιό, που έχει κατασκευαστεί ώστε να παράγει την πρωτεϊνη Spike, αλλά δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί χάρη σε μία γενετική τροποποίηση αφαίρεσης τμημάτων του γενωμικού υλικού. Συνήθως ως φορείς χρησιμοποιούνται αδενοϊοί και έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί ο ιός SARS-CoV-2 για την παραγωγή. Τα εμβόλια αυτά επάγουν και Β και Τ κυτταρική ανοσία και χορηγούνται ενδομυϊκά, ωστόσο η προϋπάρχουσα ανοσία στον φορέα μπορεί να καταστήσει το εμβόλιο λιγότερο αποτελεσματικό. Στην κατηγορία αυτή υπάρχουν εμβόλια σε φάσεις 1 έως 3.

Φορείς που μπορούν να αντιγραφούν

Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιούνται φορείς που παράγουν ένα ανασυνδυασμένο γονίδιο, στην προκειμένη περίπτωση την πρωτεϊνη spike. Επειδή ο φορέας πολλαπλασιάζεται ως ένα σημείο στον ξενιστή, τα εμβόλια αυτά επάγουν μεγαλύτερη ανοσολογική απάντηση, ενώ μπορούν κάποια να χορηγηθούν και στους βλεννογόνους επάγοντας έτσι και βλεννογονική ανοσία (ιδίως αυτά που βασίζονται στον ιό του Newcastle). Αυτή τη στιγμή δύο εμβόλια της κατηγορίας αυτής είναι σε μελέτες φάσης 1.

Αδρανοποιημένοι φορείς του ιού

Σε προκλινικά στάδια βρίσκονται εμβόλια που βασίζονται σε αδρανοποιημένους φορείς-ιούς, που παράγουν την πρωτεΐνη spike στην επιφάνειά τους και έπειτα αδρανοποιούνται. Αυτά τα εμβόλια είναι πιο ασφαλή γιατί ο ιός δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί ούτε σε ανοσοκατεσταλμένους ξενιστές.

DNA εμβόλια

Τα DNA εμβόλια στηρίζονται στο DNA των πλασμιδίων, που μπορεί να παραχθεί σε μεγάλο ποσοστό στα βακτήρια. Τυπικά τα πλασμίδια αυτά περιέχουν ένα γονίδιο που κωδικοποιεί την πρωτεϊνη spike, η οποία παράγεται στον εμβολιασμένο μετά την έγχυση. Ωστόσο, παρότι τα εμβόλια αυτά μπορούν να παραχθούν σε μεγάλη ποσότητα σχετικά εύκολα, επάγουν χαμηλή ανοσογονικότητα και χρειάζονται συχνά να χορηγούνται μέσω εξειδικευμένων μεθόδων περιορίζοντας τη χρήση τους. Τέσσερα εμβόλια βρίσκονται σε μελέτες φάσης 1/2.

RNA εμβόλια

Τα RNA εμβόλια χρησιμοποιούν είτε mRNA (αγγελιοφόρο mRNA) είτε αυτο-διπλασιαζόμενο RNA, το οποίο συνήθως χορηγείται μέσω λιπο-νανοσωματιδίων (LNPs). Εμβόλια αυτών των κατηγοριών ελέγχονται σε μελέτες φάσης 1-3, χορηγούνται ενέσιμα. Παρόλο που έχουν ως πλεονέκτημα την εξ ολοκλήρου in vitro παραγωγή, επειδή αποτελούν καινούργια τεχνολογία, δεν γνωρίζουμε τα πιθανά προβλήματα της παραγωγής τους σε μεγάλη κλίμακα.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ

Τα εμβόλια μέχρι τέλους Οκτωβρίου κατά τους New York Times

Κάποια εμβόλια μπορεί να βρίσκονται μεταξύ δύο φάσεων, είτε γιατί για να περάσουν στην επόμενη φάση χρειάζονταν τη συνεργασία με κάποια άλλη εταιρεία, είτε γιατί δεν πληρούσαν όλες τις προϋποθέσεις μιας φάσης και επέστρεψαν σε προηγούμενη για επανέλεγχο.

Σε πρώιμο στάδιο βρίσκονται τα εξής εμβόλια:

–    Sanofi & Translate Bio (Γαλλία)

–    Merck & IAVI (ΗΠΑ)

–    Novartis (Ελβετία)

–    Baylor College of Medicine & Texas Children’s Hospital

–    Εμβόλιο του Πανεπιστημίου του Pittsburg

Σε φάση 1 βρίσκονται τα εξής εμβόλια:

–    Imperial College London & Morningside Ventures (Λονδίνο)

–    AnGes, Πανεπιστήμιο Osaka & Takara Bio (Ιαπωνία)

–    Arcturus Therapeutics & Duke-NUS Medical School (Καλιφόρνια)

–    Inovio (Αμερική)

–    Genexine (Κορέα)

–    Ακαδημία Στρατιωτικής Ιατρικής (Κίνα), Suzhou Abogen Biosciences & Walvax Biotechnology

–    ReiThera & Διεθνές Ινστιτούτο Μολυσματικών Ασθενειών Lazzaro Spallanzani (Ιταλία)

–    Merck, Themis Bioscience & Ινστιτούτο Πατέρ (Αμερική)

–    Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ, Πανεπιστήμιο Xiamen & Beijing Wantai Biological Pharmacy

–    Vaxart (Σαν Φρανσίσκο)

–    Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Μολύνσεων

–    Ινστιτούτο Εμβολίων Finlay (Αβάνα)

–    Ινστιτούτο Vector (Ρωσία)

–    Sanofi & GSK

–    SpyBiotech

–    Clover Biopharmaceuticals, GSK & Dynavax

–    Vaxine (Αυστραλία)

–    Medicago, GSK & Dynavax (Καναδάς)

–    Πανεπιστήμιο του Queensland & CSL (Αυστραλία)

–    Kentucky BioProcessing (Αμερική)

–    Medigen & Dynavax (Ταϊβάν)

–    Adimmune (Ταϊβάν)

–    West China Hospital of Sichuan University

–    COVAXX (Νέα Υόρκη)

–    Πανεπιστήμιο του Tübingen (Γερμανία)

–    North Korea’s State Commission of Science

–    Research Institute for Biological Safety Problems (Καζακστάν)

Σε φάση 2 βρίσκονται τα εξής εμβόλια:

–    BioNTech, Pfizer & Fosun Pharma (Γερμανία, ΗΠΑ, Κίνα)

–    Zydus Cadila (Ινδία)

–    CureVac (ΗΠΑ)

–    Imperial College London & Morningside Ventures (Λονδίνο)

–    AnGes, Πανεπιστήμιο Osaka & Takara Bio (Ιαπωνία)

–    Arcturus Therapeutics & Duke-NUS Medical School (Καλιφόρνια)

–    AstraZeneca & Πανεπιστήμιο Οξφόρδης

–    Anhui Zhifei Longcom & Chinese Academy of Medical Sciences

–    Ινστιτούτο Εμβολίων Finlay (Αβάνα)

–    Ινστιτούτο Vector (Ρωσία)

–    Sanofi & GSK

–    SpyBiotech

–    Institute of Medical Biology at the Chinese Academy of Medical Sciences

–    Indian Council of Medical Research, Διεθνές Ινστιτούτο Ιολογίας & Bharat Biotech

Σε φάση 3 βρίσκονται τα εξής εμβόλια:

1. Moderna & National Institutes of Health (ΗΠΑ)
2. BioNTech, Pfizer & Fosun Pharma (Γερμανία, ΗΠΑ, Κίνα)
3. CanSino Biologics & Ακαδημία Στρατιωτικής Ιατρικής (Κίνα)
4. Gamaleya Research Institute (Sputnik-V-Ρωσία)
5. Beth Israel Deaconess Medical Center και Johnson & Johnson
6. AstraZeneca & Πανεπιστήμιο Οξφόρδης
7. Novavax (Μέρυλαντ)
8. Sinovac Biotech (Κίνα)
9. Wuhan Institute of Biological Products & Sinopharm (Κίνα)
10. Sinopharm & Beijing Institute of Biological Products (Κίνα)
11. Murdoch Children’s Research Institute (Αυστραλία)

Έγκριση για έκτακτη χρήση έχουν πάρει τα εξής εμβόλια:

–    CanSino Biologics & Ακαδημία Στρατιωτικής Ιατρικής (Κίνα)

Η κινεζική εταιρεία CanSino Biologics ανέπτυξε ένα εμβόλιο με βάση έναν αδενοϊό που ονομάζεται Ad5, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Βιολογίας της Ακαδημίας Στρατιωτικών Ιατρικών Επιστημών της χώρας.

Τον Μάιο, δημοσίευσαν πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα από μια δοκιμή ασφάλειας Φάσης 1, και τον Ιούλιο ανέφεραν ότι οι δοκιμές Φάσης 2 έδειξαν ότι το εμβόλιο παρήγαγε μια ισχυρή ανοσοαπόκριση.

Σε μια άνευ προηγουμένου κίνηση, ο κινεζικός στρατός ενέκρινε το εμβόλιο στις 25 Ιουνίου για ένα έτος ως «ειδικά αναγκαίο φάρμακο».

Η CanSino δεν διευκρίνησε εάν ο εμβολιασμός ήταν υποχρεωτικός ή προαιρετικός για τους στρατιώτες. Από τον Αύγουστο, η CanSino άρχισε να διεξάγει δοκιμές Φάσης 3 σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, του Πακιστάν και της Ρωσίας.

–    Gamaleya Research Institute (Sputnik-V-Ρωσία)

Το Ινστιτούτο Ερευνών Gamaleya, μέρος του Υπουργείου Υγείας της Ρωσίας, ξεκίνησε κλινικές δοκιμές τον Ιούνιο για ένα εμβόλιο που ονομάζεται Gam-Covid-Vac. Είναι ένας συνδυασμός δύο αδενοϊών, Ad5 και Ad26, και οι δύο κατασκευασμένοι με ένα γονίδιο κορωνοϊού.

Στις 11 Αυγούστου, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε ότι ένας Ρώσος Ρυθμιστής Υγειονομικής Περίθαλψης ενέκρινε το εμβόλιο, που μετονομάστηκε σε Sputnik V, πριν καν ξεκινήσουν οι δοκιμές Φάσης 3.

Εμπειρογνώμονες για τα εμβόλια απέρριψαν την κίνηση ως επικίνδυνη και η Ρωσία αργότερα άλλαξε την ανακοίνωση, λέγοντας ότι η έγκριση ήταν ένα «πιστοποιητικό εγγραφής υπό όρους», το οποίο θα εξαρτάται από θετικά αποτελέσματα από τις δοκιμές της Φάσης 3.

Αυτές οι δοκιμές, ήταν αρχικά προγραμματισμένες για 2.000 εθελοντές και επεκτάθηκαν σε 40.000. Στις 4 Σεπτεμβρίου, τρεις εβδομάδες μετά την ανακοίνωση του Πούτιν, οι ερευνητές της Gamaleya δημοσίευσαν τα αποτελέσματα της δοκιμής Φάσης 1/2.

Σε μια μικρή μελέτη, διαπίστωσαν ότι το εμβόλιο ανέπτυξε αντισώματα στον κορωνοϊό και ήπιες παρενέργειες. Εν τω μεταξύ, η Ρωσία διαπραγματεύτηκε συμφωνίες για την προμήθεια του εμβολίου σε χώρες όπως η Βραζιλία, το Μεξικό και η Ινδία.

 

–    Sinovac Biotech (Κίνα)

Η ιδιωτική κινεζική εταιρεία Sinovac Biotech ανέπτυξε ένα εμβόλιο αδρανοποιημένου ιού που ονομάζεται CoronaVac. Τον Ιούνιο η εταιρεία ανακοίνωσε ότι οι δοκιμές Φάσης 1/2 σε 743 εθελοντές δεν έδειξαν σοβαρές παρενέργειες και παρήγαγαν μια ανοσοαπόκριση.

Στη συνέχεια, η Sinovac ξεκίνησε μια δοκιμή Φάσης 3 στη Βραζιλία τον Ιούλιο, ακολουθούμενη από άλλες στην Ινδονησία και την Τουρκία. Στις 16 Σεπτεμβρίου, κατέγραψαν μια δοκιμή Φάσης 1/2 του εμβολίου για παιδιά.

Το Reuters ανέφερε ότι η κινεζική κυβέρνηση έδωσε στο εμβόλιο Sinovac έγκριση έκτακτης ανάγκης για περιορισμένη χρήση τον Ιούλιο.

Εν τω μεταξύ, η Sinovac ετοιμάζεται να κατασκευάσει το εμβόλιο, καταλήγοντας σε συμφωνία για την προμήθεια στην Ινδονησία τουλάχιστον 40 εκατομμυρίων δόσεων έως τον Μάρτιο του 2021.

Τον Σεπτέμβριο, ο Yin Weidong, Διευθύνων Σύμβουλος της SinoVac, δήλωσε ότι η εταιρεία σχεδίαζε την παγκόσμια διανομή του εμβολίου στις αρχές 2021 – συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.

–    Wuhan Institute of Biological Products & Sinopharm (Κίνα)

Το Ινστιτούτο Βιολογικών Προϊόντων της Γουχάν ανέπτυξε ένα εμβόλιο αδρανοποιημένου ιού, το οποίο η κρατική κινεζική εταιρεία Sinopharm υπέβαλε σε κλινικές δοκιμές.

Η δοκιμή Φάσης 1/2 έδειξε ότι το εμβόλιο παρήγαγε αντισώματα σε εθελοντές, μερικοί από τους οποίους εμφάνισαν πυρετό και άλλες παρενέργειες.

Ξεκίνησαν τις δοκιμές Φάσης 3 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τον Ιούλιο και στο Περού και το Μαρόκο τον επόμενο μήνα.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η εταιρεία είπε ότι η κυβέρνηση της έδωσε την έγκριση να χορηγήσει σε εκατοντάδες χιλιάδες άτομα τα δύο πειραματικά της εμβόλια.

Στις 14 Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ έδωσαν έγκριση έκτακτης ανάγκης για χρήση του εμβολίου της Sinopharm σε εργαζόμενους στον τομέα της υγείας.

–    Sinopharm & Beijing Institute of Biological Products (Κίνα)

Η Sinopharm άρχισε, επίσης, να τη δοκιμή ενός δεύτερου εμβολίου αδρανοποιημένου ιού, το οποίο αναπτύχθηκε από το Ινστιτούτο Βιολογικών Προϊόντων του Πεκίνου.

Αφού διεξήγαγαν πρώιμες κλινικές δοκιμές στην Κίνα, ξεκίνησαν δοκιμές Φάσης 3 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αργεντινή.

Στις 14 Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ έδωσαν, επίσης, έγκριση έκτακτης ανάγκης για χρήση του εμβολίου της Sinopharm σε εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, προτού η Sinopharm κοινοποιήσει δεδομένα που να δείχνουν ότι είναι ασφαλές και αποτελεσματικό.

Πηγή: New York Times, skai.gr

Β