Ομιλία του Α΄ Αντιπροέδρου τους ΕΕΑ, κ. Νίκου Λεβετσοβίτη σε  εκδήλωση με θέμα «Γυναίκα και Ανεργία», στις 6/6/2016, στο Δημαρχείο Γλυφάδας

 

Κυρίες και κύριοι,

 

Στην κοινωνικοποιημένη παραγωγή, η εργασία του ενός εξαρτάται από την εργασία του άλλου, το επίπεδο ζωής του ενός εξαρτάται από το επίπεδο ζωής του άλλου και το επίπεδο της οικονομίας και της χώρας εξαρτάται από το κατά πόσο τα μέλη της εργάζονται παραγωγικά και παράγουν πλούτο.

 

Συνεπώς, καμία αδιαφορία για την ανεργία του ανθρώπινου δυναμικού δεν επιτρέπεται, είτε πρόκειται για άτομα που έχουν απασχόληση, είτε για εργοδότες και πολύ περισσότερο, βέβαια, για τους κυβερνήτες.

 

Ας κάνουμε έναν απλό παραλληλισμό: από τότε που ξέσπασε η κρίση το ΑΕΠ μειώθηκε περίπου 28%! Τόσο ή και περισσότερο ήταν και η μείωση μισθών και συντάξεων. Στο ίδιο διάστημα η ανεργία άγγιξε  το 28%, χωρίς να υπολογίζουμε τους άνεργους μικροεπιχειρηματίες που έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους και δεν καταγράφονται.

 

Νομίζω είναι αυτονόητο το συμπέρασμα: όσο λιγότερο απασχολείται το ανθρώπινο δυναμικό, τόσο μικραίνει ο πλούτος της κοινωνίας.

 

Είναι αυτονόητη εδώ και η δραματική επίδραση της ανεργίας στα ασφαλιστικά ταμεία με την εκτός ασφάλισης του 1,2 εκ ανέργων και των εκατοντάδων χιλιάδων μικρομεσαίων.

 

Και μια άλλη παρατήρηση. Δεν είναι θέμα μόνο να εργαζόμαστε αλλά και τι παράγουμε και πόση ανταγωνιστική αξία έχει το προϊόν. Δυστυχώς με την υπερχρέωση της χώρας και την απαξίωση της οικονομίας, απαξιώθηκε και η εργασία μας. Το αποτέλεσμα ας το δούμε με απλούς αριθμούς. Αν πριν με απλή εργασία 8 ωρών αποπληρώναμε χρέος 8 ωρών που, ας πούμε, αποτιμούνταν σε 30 ευρώ, τώρα με την υποτίμηση της εργασίας κατά 30%, με την ίδια εργασία, αποπληρώνουμε χρέος 30% λιγότερο ή μόνο 21 ευρώ. Άρα, για να αποπληρώσουμε το ίδιο χρέος των 30 ευρώ τώρα θα πρέπει να δουλέψουμε, για τους δανειστές μας, άλλες τριάμισι ώρες, δηλαδή περίπου 11.30΄ ώρες! Την ίδια ώρα όμως, αντί για περισσότερη εργασία έχουμε περισσότερη ανεργία!

 

Εξ ορισμού, λοιπόν, πρέπει να θεωρούμε την ανεργία ως την πιο σοβαρή κοινωνική απειλή.

 

 

Οι αιτίες και οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της ανεργίας. Η δυσμενέστερη θέση της γυναίκας

 

 

Αιτία της ανεργίας, όταν αυτή ξεπερνάει τα όρια τριβής και αναδιαρθρώσεων, είναι η κρίση η οποία οφείλεται στις ανισορροπίες του συστήματος, είτε αφορά στο σχεδιασμό, είτε στις επενδύσεις και στην κατανάλωση είτε, τέλος,  στην ταχύτερη αύξηση της ανταγωνιστικότητας άλλων οικονομιών.

 

Η παγκόσμια οικονομική κρίση αποκάλυψε ότι η χώρα μας είχε χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα και άρα δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει την ανεργία. Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε.

 

Φυσικά αυτή η εξέλιξη είναι όλα τα δράματα της κρίσης που βλέπουμε στην κοινωνία μας, μαζί με τους σκληρούς νόμους και τα μνημόνια που κυριολεκτικά μας έφτασαν στα όρια της αντοχής. Δεν είναι δηλαδή μια περιγραφή χωρίς τραγικό κοινωνικό περιεχόμενο.

 

Σημαντικό ρόλο στην ανεργία, έπαιξαν οι πολιτικές απορύθμισης της αγοράς εργασίας οι οποίες έφερναν φαινομενικά και πρόσκαιρα κέρδη, αλλά υπονόμευσαν την ομαλή λειτουργία του κύκλου της οικονομίας «επενδύσεις, παραγωγή, κατανάλωση, νέες επενδύσεις» κ.ο.κ. Ήταν σαν να πριονίζαμε το κλαδί που καθόμαστε.

 

Πρώτα θύματα της κρίσης είναι οι εργαζόμενοι σε αδύναμες επιχειρήσεις. Θα τεθεί το ερώτημα: Είναι κανένας εργαζόμενος που έγινε άνεργος, άχρηστος; Όχι φυσικά. Το σύστημα παράγωγης και απασχόλησης τον βγάζει άχρηστο. Άρα αυτό πρέπει να διορθώσουμε, όχι να καταδικάσουμε τον άνεργο.

 

Πολλές φορές ακούγονται ακραίες εκφράσεις ότι ο άνεργος είναι άξιος της τύχης του! Αυτοί που το λένε θεωρούν ότι το σύστημα απασχόλησης είναι τέλειο και το μόνο που πάσχει σε αυτή την ανεργία, είναι ο άνεργος!

 

Με την ίδια λογική γενικής απαξίωσης των ανέργων, κάποιοι θεωρούν φυσικό το γεγονός να κτυπάει η ανεργία πρώτα τη γυναίκα. Πέρα από ρατσιστική αντίληψη, αυτό αποτελεί και μια αθώωση τους συστήματος απασχόλησης καθώς και κάθε πρόληψης που υποβιβάζει τη γυναίκα σε συμπληρωματικό μέσο εργασίας!

 

Εξετάζοντας τα στοιχεία της ανεργίας της ΕΛ.ΣΤΑΤ.  βλέπουμε ότι οι  γυναίκες πλήττονται περισσότερο από τους άνδρες. Το 2015 το ποσοστό ανεργίας τους ήταν 28,4% έναντι του 21,2% των ανδρών. Και από αυτές που απασχολούνται όμως μεγαλύτερα είναι τα ποσοστά της μερικής απασχόλησης και της χαμηλότερης αμοιβής παρότι νομικά και θεωρητικά υπάρχει ισότητα αμοιβής και εργασίας.

 

Η μερική απασχόληση όμως είναι μισή ανεργία. Διότι δύο εργαζόμενες με 4ωρο αποτελούν μαζί μια εργαζόμενη και μία άνεργη, άσχετα αν η ΕΛ.ΣΤΑΤ καταγράφει 2 εργαζόμενες!

 

Θα ήθελα να κάνω εδώ μια παρέκβαση. Πέρα από όποια νομική ή επιστημονική αντίρρηση για την αδικία σε βάρος των γυναικών, θα έλεγα ότι αν κάποιος μέσος άντρας μετρήσει αντικειμενικά την πραγματική εργασία της γυναίκας, αμειβόμενη και μη, μετρούμενη και μη, εντός και έκτος σπιτιού και οικογενείας, εντός και εκτός επιχείρησης ως συμβοηθόν μέλος, θα αντιληφθεί δυστυχώς ότι αυτός αμείβεται υψηλοτέρα για την δική του εργασία και προσφορά. Είναι κατάλοιπο της ιστορίας και της κοινωνίας και ήθελα να το τονίσω από την ανθρώπινη πλευρά γιατί πολλές φορές αποφεύγουμε τέτοιες σκληρές αλήθειες εμείς οι άντρες. Αν αποδεχτούμε όμως την αλήθεια,  ο κόσμος θα γίνει καλύτερος, παραγωγικότερος και ευτυχέστερος.

 

Ρώτησαν μια φορά τον πρόεδρο της ομοσπονδίας αρτοποιών, πως κατάφερε ο κλάδος και αντεπιτέθηκε επιτυχώς στην επίθεση μεγάλων επιχειρήσεων άρτου και απάντησε: «Με τη συμβολή της γυναίκας αρτοποιού. Χωρίς αυτή ο φούρνος της γειτονιάς θα είχε εξαφανιστεί προ πολλού». Και απολογήθηκε πικρά: «χωρίς ασφάλιση, χωρίς δικαιώματα, και με το σπίτι στην πλάτη της»!

 

 

 

 

Ανεργία, κρίση και προγράμματα απασχόλησης και κατάρτισης

 

Πέρα από τις παρατηρήσεις αυτές πρέπει να πούμε ότι η Πολιτεία και η ΕΕ εφαρμόζουν από καιρό προγράμματα ενίσχυσης της απασχόλησης. Θεωρούμε θετικό το γεγονός αυτό ιδίως με την έξαρση της ανεργίας.

 

Πολλές φορές όμως τα προγράμματα αυτά, αντί να βοηθήσουν στην ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της επιχείρησης και της απασχόλησης, οδηγούν σε ταμιακή διευκόλυνση της επιχείρησης και λειτουργούν ως αντικίνητρο στην ενεργοποίηση δυνάμεων ανάπτυξης.

 

 Αυτό είναι ένα πρόβλημα των Υπηρεσιών και του ΟΑΕΔ, οι οποίες όμως διαρκώς αποδομούνται και τα κονδύλια μειώνονται (μείωση των επιδομάτων κατά 33% από το 2013 μέχρι το 2015). Πώς θα γίνει ο έλεγχος, πως θα γίνει η αξιολόγηση, πως θα τηρηθεί, όχι το γράμμα, αλλά το πνεύμα τέτοιων προγραμμάτων;  

 

Ομοίως και με τα προγράμματα κατάρτισης δεν πρέπει να  είμαστε ευτυχείς. Πολλά κονδύλια με τη μορφή της κατάρτισης ήταν απλώς ενισχύσεις ανέργων αντί επιδόματος.

 

Από τις παραπάνω παραβιάσεις των κανόνων ενίσχυσης της απασχόλησης φυσικά βγήκαμε ζημιωμένοι και στην απασχόληση, και στις επιχειρήσεις και στην οικονομία.

 

Η λύση: βιώσιμες και ανταγωνιστικές θέσεις εργασίας σε βιώσιμες και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις

 

Μαγικές λύσεις στην ανεργία δεν υπάρχουν. Στον κόσμο που ζούμε με ανοικτό ανταγωνισμό και παγκοσμιοποιημένη οικονομία, στην ανεργία μπορούμε να απαντήσουμε μόνο με τα ίδια μέσα: Με ανταγωνιστικά προϊόντα από ανταγωνιστικές επιχειρήσεις που εξασφαλίζουν βιώσιμες και ανταγωνιστικές θέσεις εργασίας.

 

Όσες πολιτικές απασχόλησης και αν εφαρμόσουμε αν αυτές δεν οδηγούν σε άνοδο της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας, είναι σαν να ρίχνουμε νερό σε βαρέλι δίχως πάτο.

 

Συνεπώς, ανεξαρτήτως του πως θα επιτευχθεί ο στόχος εκείνο που κρατάμε υπόψη είναι ότι έξοδος από την κρίση δεν γίνεται χωρίς επίτευξη ανόδου της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.

 

Δυστυχώς πρέπει να πούμε ότι, οι ως τώρα εφαρμοζόμενες πολιτικές δεν οδηγούν σε ανάπτυξη και έξοδο από την κρίση. Αδιάψευστος μάρτυρας είναι ότι η ανταγωνιστικότητα και η επιχειρηματικότητα στη χώρα συνεχώς υποχωρούν. Με βάση την τελευταία έρευνα του Συνδέσμου Βιομηχανιών Β. Ελλάδος, σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ, η Ελλάδα κατέλαβε το 2015, την 56^η θέση στην Παγκόσμια Κατάταξη Ανταγωνιστικότητας μεταξύ 61 χωρών υποχωρώντας κατά 6 θέσεις σε σχέση το 2014. Στην επιχειρηματικότητα τα πράγματα είναι πιο δραματικά αφού υποχώρησε από το 2013 στο 2015, κατά 14 θέσεις, από την 43η  στην 57η! Στη δε «Κυβερνητική Αποτελεσματικότητα» η χώρα είναι 59^η θέση από 61 χώρες!!!

 

Με τέτοιους όρους δεν μπορεί να ελπίζουμε σε αντιμετώπιση της ανεργίας.

 

Το μόνο παρήγορο είναι ότι με τις τελευταίες συμφωνίες, της 24^ης Μαΐου 2016, με τους δανειστές, ανοίγονται κάποιες ελπιδοφόρες διαδικασίες σταθεροποίησης  και αναστροφής του κλίματος.

 

Ελπίζουμε ότι δεν θα διαψευστούμε και πάλι, έστω κρατώντας μικρό καλάθι.

Σίγουρα θα χρειαστεί δουλειά για να αναστραφεί η κατάσταση. Σίγουρα θα δουλέψουμε περισσότερο και θα αμειφθούμε λιγότερο. Σίγουρα θα αναγκαστούμε να κάνουμε θυσίες. Όλα αυτά όμως στην πραγματικότητα  θα είναι μια νέα συσσώρευση κεφαλαίου και εργασίας και μπορούν να αποτελέσουν το εφαλτήριο για νέα ανάπτυξη. Αν όλα γίνουν σχεδιασμένα και με διαφανή στόχο, τότε μπορούμε να ελπίζουμε.

 

 

Οι προϋποθέσεις ισότητας ευκαιριών των φύλων στην απασχόληση. Η Οικογένεια, η ανεργία και ο ρόλος της γυναίκας

 

 

Διαπιστώσαμε, προηγούμενα, την δυσμενέστερη θέση της γυναίκας στην απασχόληση και στην αμοιβή. Ούτε κι εδώ έχουμε μαγικές λύσεις. Μόνη λύση είναι η ανάπτυξη. Μόνο μέσα από αυτή θα βρουν θέσεις απασχόλησης οι εργαζόμενοι, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας.

 

Ειδικά βέβαια, όταν μιλάμε για την ισοτιμία της γυναίκας στην εργασία, έχουμε να αντιμετωπίσουμε μύρια όσα προβλήματα, τόσο ως κληρονομιά από την υποδεέστερη θέση της ανά τους αιώνες, όσο και από την όξυνση της κρίσης. Όμως αυτό είναι ένα σύνθετο πρόβλημα, δεν λύνεται με παρεμβάσεις μόνο σε ένα επίπεδο. Η ισότητα της γυναίκας στην εργασία είναι ευθέως ανάλογη της ισότητας που έχει κατακτήσει στην κοινωνία.

 

Είναι θέμα κουλτούρας, πολιτισμού, παιδείας αλλά και εφαρμογής της νομοθεσίας. Παλιότερα η διανομή στο ζευγάρι, της περιουσίας που αποκτήθηκε στον γάμο, ήταν αδιανόητη. Σήμερα είναι κανόνας, νόμος του κράτους.

 

Υπάρχει ένα λεπτό σημείο εδώ. Η ισότητα ανδρών και γυναικών σε όλα τα επίπεδα δεν είναι θέμα γυναικών. Είναι θέμα ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι θέμα και των ανδρών και των γυναικών. Όποιο ανθρώπινο δικαίωμα παραβιάζεται θίγει το σύνολο των ανθρώπων όχι μόνο τμήμα της. Άνδρας που δεν υπερασπίζεται αυτό το ανθρώπινο δικαίωμα για τη γυναίκα, στην ουσία υποσκάπτει και τη δική του οικονομική και οικογενειακή ευτυχία. Γι αυτό ίσως θα έπρεπε να μην υπάρχουν πλέον γυναικείες φεμινιστικές οργανώσεις αλλά μεικτές οργανώσεις, ανεξαρτήτως φύλλου, που θα μάχονται για την ισότητα, με βάση την ιδέα ότι αυτή είναι προϋπόθεση ευτυχίας όλων.

 

Ας επανέλθουμε στην αρχή. Είπαμε ότι στην κοινωνικοποιημένη παραγωγή η εργασία του ενός εξαρτάται από την εργασία του άλλου και το επίπεδο ζωής του ενός εξαρτάται από το επίπεδο ζωής του άλλου. Είναι αυτονόητη η αξία της εφαρμογής αυτών των αρχών σε επίπεδα φύλλων, στους άνδρες και στις γυναίκες. Αλλιώς, όχι μόνο θα επιδεινώνεται η οικονομική κρίση, αλλά θα μετατρέπεται σε κοινωνική και οικογενειακή κρίση. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από αυτό,  για μια κοινωνία που έχει βασικό πυλώνα της, την οικογένεια και την εσωτερικής της αλληλεγγύη.

 

Και μόνο να σκεφτούμε ότι αν δεν υπήρχε η οικογενειακή αλληλεγγύη, πάνω από 1 εκ. άνθρωποι θα γύριζαν στους δρόμους και στο περιθώριο, καταλαβαίνουμε για τι πράγμα μιλάμε. Σε άλλες χώρες αυτό είναι φανερό. Στην Ελλάδα αναρωτούνται που «κρύβονται» οι άνεργοι.

 

Στην οικογένεια βρίσκονται, δεν κρύβονται! Αυτή την οικογένεια της οποίας την ανθεκτικότητα και την εσωτερική συνοχή, συντηρεί και διαφυλάσσει με άπειρες θυσίες η γυναίκα. Στην ουσία κρατάει ζωντανή την συνοχή της ίδιας της κοινωνίας! Εδώ πρέπει να της δώσουμε τα εύσημα. Αυτός ο κοινωνικός ρόλος της γυναίκας είναι μοναδικός και αναντικατάστατος.

 

Ευχαριστώ.