- 20/11/2023
Οι «τεκμαρτοί» προβληματισμοί που θα πρέπει να επιλυθούν πριν την ψήφιση του νομοσχεδίου
Γράφει ο Παναγιώτης Παντελής, Φοροτεχνικός, Οικονομικός Επόπτης του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών.
Ο Νοέμβριος έφτασε στα μέσα του και ο καιρός ακόμα κρατά σε μία ελαφρώς φθινοπωρινή κατάσταση, ειδικά στα αστικά κέντρα της χώρας. Βέβαια, ήδη οι μετεωρολόγοι έχουν προβλέψει ότι το ερχόμενο Σαββατοκύριακο θα αρχίσει να φοράει σιγά σιγά το χειμωνιάτικο του πρόσωπο και αντίστοιχα και εμείς ενδεχομένως θα χρειαστεί να κάνουμε τις σχετικές αναπροσαρμογές στις ντουλάπες και στα σπίτια μας, αλλάζοντας τις ρυθμίσεις των air condition που ακόμα παραμένουν «καρφωμένα» στο «cool» του καλοκαιριού.
Ίσως ο καιρός περίμενε να γιορταστεί η 50η επέτειος του Πολυτεχνείου, ίσως έχει ξεχάσει τις φθινοπωρινές συνήθειες των ενδιάμεσων καταστάσεων, αλλά όπως φαίνεται για άλλη μία χρονιά θα πάμε από χειμώνα σε καλοκαίρι και από τα πόλο φανελάκια, απευθείας στα μπουφάν και στα παλτό. Καιρός ήταν βέβαια γιατί δεν ταιριάζει και πολύ να στολίζεις Χριστουγεννιάτικο δέντρο με μαγιό!
Τώρα στα δικά μας γνωστά και μη εξαιρετέα λημέρια, η εβδομάδα που μας πέρασε αναφορικά με τα φορολογικά δεδομένα μπορεί να θεωρηθεί πολύ καυτή, σε επίπεδο δυνατού καύσωνα, αφού είχαμε τη δημοσίευση του επικείμενου πολυδιαφημισμένου και πολυσχολιασμένου φορολογικού νομοσχεδίου, το οποίο μας αποκάλυψε εντελώς τα χαρτιά του και το σκεπτικό του νομοθέτη. Την προηγούμενη εβδομάδα στην ίδια στήλη είχαν μοιραστεί κάποιες σκέψεις μέσω του άρθρου τεκμαρτές τεχνικές ελέγχου με τη μέθοδο «αβάντα στη φοροδιαφυγή». Το εν λόγω άρθρο γράφτηκε χωρίς να έχουμε γνώση του κειμένου του νομοσχεδίου, αφού δεν είχε δημοσιευθεί, αλλά έχοντας γνώση της συνέντευξης τύπου και του σχετικού αντίστοιχου δελτίου τύπου.
Ήδη οι πρώτοι προβληματισμοί είχαν προκύψει από αυτά τα δεδομένα που γνωρίζαμε την προηγούμενη εβδομάδα, προβληματισμοί οι οποίοι όχι μόνο δεν λύθηκαν, αλλά εντάθηκαν από το κείμενου του νομοσχεδίου που δημοσιεύθηκε προς διαβούλευση μέχρι τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου. Οι προβληματισμοί κατά βάση κινούνται γύρω από το ζήτημα των ατομικών επιχειρήσεων και των ενδεχομένων αδικιών που θα υπάρξουν από τον τρόπο υπολογισμού του ελάχιστου τεκμαιρόμενου κέρδους από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά και αν αυτό το άρθρο τελικά θα πετύχει τον αρχικό γενικό σκοπό του νομοσχεδίου ή όχι, που είναι όπως ακούμε και διαβάζουμε καθημερινά, η πάταξη της φοροδιαφυγής.
Οι προβληματισμοί δεν περιορίζονται μόνο στο ζήτημα των ατομικών επιχειρήσεων, αλλά υπάρχουν και για άλλα δεδομένα των προστίμων της ψηφιοποίησης, των my data κλπ. αλλά για αυτά θα αναλύσουμε σε επόμενα μας κείμενα, αφού προς το παρόν έχουν πέσει τα φώτα στις ατομικές επιχειρήσεις. Θα πει κάποιος το θέμα των ατομικών επιχειρήσεων μας αφορά άμεσα σαν κλάδο; Φυσικά και μας αφορά, αφενός για τους ίδιους τους συναδέλφους που λειτουργούν με καθεστώς ατομικών επιχειρήσεων, αλλά και για τις ατομικές επιχειρήσεις που παρακολουθούμε, αφού ποιος λέτε ότι θα κληθεί να διαχειριστεί όλη αυτή την διαδικασία σε όλο το επίπεδο του; Δηλαδή αφενός ποιος θα πρέπει να τροφοδοτήσει το σύστημα με τα στοιχεία του κόστους εργαζομένων, των ΚΑΔ με τα υψηλότερα ακαθάριστα έσοδα και του υψηλότερου αμειβόμενου υπαλλήλου σε αναγωγή ετήσιου μισθού 8ώρης απασχόλησης; Δεδομένα καθόλου τυχαία, αφού από αυτά προκύπτουν αποτελέσματα και μάλιστα σοβαρά σε σχέση με τον υπολογισμό των ελάχιστων κερδών. Και άντε και τα δεδομένα πες ότι τα βρήκαμε, μετά ποιος λέτε ότι θα κληθεί να διαχειριστεί το κόστος του «εγκεφαλικού των εκκαθαριστικών» και της εξήγησης του τρόπου υπολογισμού του ελάχιστου τεκμαιρόμενου κέρδους από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας; Σωστά μαντέψατε… Μάλλον οι γνωστοί άγνωστοι θα κληθούν να το «αντιμετωπίσουν» αφού πρώτα το έχουν δουλέψει και εντοπίσει τις αδυναμίες του στην πράξη, για αυτό και έχουν κάθε δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση να εκφράζουν την άποψη τους επ’ αυτού.
Πριν πούμε το οτιδήποτε άλλο, να συμφωνήσουμε για άλλη μία φορά με όλους τους υπόλοιπους στο οτιδήποτε πατάσσει την φοροδιαφυγή είναι θετικό για όλους και θα πρέπει να εφαρμόζεται με κοινή αποδοχή από όλους, όμως το νομοσχέδιο αυτό θα βοηθήσει άραγε στην πάταξη της ή όχι; Εδώ λοιπόν θα εκθέσουμε ανοιχτά κάποιους προβληματισμούς για κάθε «φάση» του τρόπου υπολογισμού των ελάχιστων κερδών.
Φάση 1η Βασικό ελάχιστο κέρδος
Η συγκεκριμένη φάση έχει δύο «υποομάδες», η πρώτη είναι ο παραλληλισμός με τον κατώτατο μισθό, προσαυξανόμενος κατά 10% για κάθε μία από τις 3 τριετίες, μετά την πρώτη εξαετία λειτουργίας της επιχείρησης. Σε αυτήν την πρώτη φάση γίνεται ένας πολλαπλασιασμός 780*14 = 10.920 και μετά την προσαύξηση 10% για κάθε τριετία μέχρι τις τρεις συνολικά, βγαίνει το τελικό νούμερο. Εδώ το βασικό ερώτημα είναι γιατί χρησιμοποιείται ο μικτός κατώτατος μισθός και όχι ο καθαρός φορολογητέος μετά την αφαίρεση των ασφαλιστικών εισφορών, αφού η γενική λογική είναι να παραλληλιστεί το εισόδημα των επιχειρήσεων με αυτό των μισθωτών; Ακόμα και στο υποθετικό σενάριο κάποιος να εργάζεται ως μισθωτός με τον κατώτατο μισθό και παράλληλα να έχει ατομική επιχείρηση, δημιουργεί ήδη μία διαφορά ισόποση με τις κρατήσεις των ασφαλιστικών εισφορών που του κρατούνται. Ήδη λοιπόν λειτουργεί το δεδομένο με δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Η δεύτερη «υποομάδα» έχει να κάνει με τον μικτό ετήσιο μισθό του υψηλότερα αμειβόμενου από την ατομική επιχείρηση. Εδώ έχουμε το εξής παράδοξο. Όσο υψηλότερος είναι αυτός ο μισθός, τόσο μεγαλύτερη είναι η βάση από την οποία ξεκινά το ελάχιστο κέρδος της επιχείρησης. Εάν ο μισθός ξεπερνά τον υπολογισμό της πρώτης «υποομάδας», τότε λαμβάνεται αυτός υπόψιν σαν πρώτο νούμερο κερδοφορίας. Ο υψηλότερος μισθός έχει και υψηλότερες εισφορές και για τις δύο πλευρές, άρα μεγαλύτερο εκατέρωθεν κόστος, το οποίο θα συμπιέζει προς τα πάνω το νούμερο του βασικού ελάχιστου κέρδους της ατομικής επιχείρησης. Εδώ λοιπόν δημιουργείται μία κατάσταση που η μείωση του μισθού είναι πολύ πιθανόν να εξυπηρετεί και τις δύο πλευρές και έτσι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος η φοροδιαφυγή να αποκτήσει για παρέα και την εισφοροδιαφυγή, ενώ θα γίνει και διπλή. Εκτός αυτού περιμένουμε με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον πως το σύστημα των δηλώσεων και του τεκμαρτού υπολογισμού θα βρίσκει τις μικτές αποδοχές του υψηλότερα αμειβόμενου υπαλλήλου που απασχολείται από την ατομική επιχείρηση, αναγόμενες σε ετήσια αμοιβή για πλήρη απασχόληση. Αυτή η αναγωγή πως θα προκύπτει άραγε; Πιστεύουμε θα έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον αν αυτή προκύπτει από αυτοματοποιημένα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ.
Φάση 2η Προσαύξηση λόγω προσωπικού.
Η φάση αυτή μοιάζει αρκετά με την 2η υποομάδα της 1ης φάσης, αφού δημιουργεί μία προσαύξηση 10% επί του κόστους μισθοδοσίας της επιχείρησης, μέχρι το ανώτατο ποσό των 15.000 ευρώ προσαύξησης κερδών. Εδώ ο νομοθέτης μιλάει για ετήσιο κόστος μισθοδοσίας της επιχείρησης, άρα αναφέρεται και στις ασφαλιστικές εισφορές συνολικά. Ο κίνδυνος είναι ο ίδιος με την προηγούμενη περίπτωση, δηλαδή η φοροδιαφυγή να διπλασιαστεί και να αποκτήσει για παρέα την εισφοροδιαφυγή, αφού όσο μεγαλύτερο είναι το κόστος μισθοδοσίας τόσο μεγαλώνει και η συγκεκριμένη προσαύξηση.
Φάση 3η Προσαύξηση λόγω τζίρου.
Εδώ ο προβληματισμός πιάνει ταβάνι. Σε αυτήν την φάση θα γίνεται σύγκριση του ετήσιου τζίρου της επιχείρησης σε σχέση με τον Μ.Ο της προηγούμενης χρονιάς του τζίρου των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν τον ίδιο ΚΑΔ με τον ΚΑΔ των υψηλότερων εσόδων της ατομικής επιχείρησης. Κατά αρχάς ο προβληματισμός έχει να κάνει με την εγκυρότητα του συγκριτικού στοιχείου του Μ.Ο και πως θα προκύπτει το συγκεκριμένο νούμερο κάθε χρόνο. Κατά πάσα πιθανότητα θα λαμβάνει τον τζίρο των επιχειρήσεων βάσει του κωδικού 022 του εντύπου Ε3, όπου όλοι ξέρουμε κατά πόσο είναι έγκυρο το συγκεκριμένο νούμερο ώστε να προκύπτουν φορολογικά αποτελέσματα. Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά, αρκεί μία μικρή αναδρομή στα μέτρα στήριξης για τον covid-19. Επίσης ξέρουμε ότι πολλές επιχειρήσεις, και οι ατομικές φυσικά, έχουν έσοδα από παραπάνω από μία δραστηριότητες.
Εκτός αυτού το συγκεκριμένο στοιχείο θα λειτουργεί σε βάρος όσων επιχειρήσεων προσλαμβάνουν προσωπικό, άρα αυξάνουν τον τζίρο τους. Είναι άδικο να εφαρμόζεται το ίδιο συγκριτικό στοιχείο ανεξαρτήτως αριθμού προσωπικού και ανεξαρτήτως έδρας της επιχείρησης. Επίσης είναι άδικο να εξαρτάσαι από το αν ο κλάδος σου φοροδιαφεύγει, άρα κρύβει τζίρο, και να επιβαρύνεσαι με προσαύξηση επειδή εσύ είσαι ειλικρινής φορολογούμενος και έχεις τζίρο ψηλότερο από τον Μ.Ο. Εκτός της αδικίας, μήπως το νομοσχέδιο οδηγεί τις επιχειρήσεις στο να «παίζουν» χαμηλά ώστε να μην «φάνε» την προσαύξηση του τζίρου, άρα λειτουργεί τελείως ανάποδα από τον σκοπό του; Γενικά το ζήτημα προσαύξηση λόγω υψηλού τζίρου θεωρούμε ότι είναι το πολυπλοκότερο και πιο άδικο σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα και μιλώντας με αρκετούς συναδέλφους καταλήγουμε ότι δεν είμαστε οι μόνοι με αυτήν την άποψη.
Από τις προαναφερόμενες φάσεις, όπως αναλύονται στο νομοσχέδιο, θα προκύπτει το τελικό ελάχιστο τεκμαιρόμενο κέρδος από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας, με το οποίο και θα φορολογείται ο φορολογούμενος και μέχρι το ανώτατο όριο των 50.000 ευρώ. Θα φορολογείται ανεξαρτήτως τελικού τζίρου και ανεξαρτήτως τελικών κερδών που έκλεισε η επιχείρηση στο φορολογικό έτος. Εκτός όλων των προαναφερόμενων, ο πολύ μεγάλος κίνδυνος έχει να κάνει με τα «κενά» που δημιουργούνται από την «ομπρέλα» των τεκμαρτών κερδών πίσω από την οποία θα κρύβεται ο «πονηρός» φοροφυγάς. Μήπως αυτό το κενό υπάρχει φόβος να καλυφθεί είτε από εκτίναξη των εικονικών τιμολογίων ή από μείωση των εισπράξεων στο ΦΠΑ. Το πως δημιουργείται αυτός ο κίνδυνος δεν χρειάζεται να το αναλύσουμε πολύ, αφού όλοι έχετε σκεφτεί τι εννοούμε με αυτό, χωρίς να χρειάζεται περεταίρω ανάλυση επ’ αυτού .
Ίσως όμως εκτός από εσάς και εμάς, καλό θα ήταν να το σκεφτεί και ο νομοθέτης που σκοπός του, όπως αναφέρει συνεχώς, είναι η πάταξη της φοροδιαφυγής και όπως προαναφέραμε και λέμε κάθε φορά συμφωνούμε απόλυτα σε αυτόν τον σκοπό, όμως με τεκμαρτά μέτρα επιτυγχάνεται αυτό ή λειτουργεί ανάποδα;
Πηγή: www.e-forologia.gr