Παράταση προθεσμίας υποβολής αιτήσεων απαλλαγής από την αλληλέγγυα ευθύνη φυσικών προσώπων για ασφαλιστικές εισφορές νομικών προσώπων

Γράφει ο Στάθης Δημ. Σταματελόπουλος, Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.

---

Με τη νέα υπ. αριθμ. 62/29-11-2021 εγκύκλιο του ο e-ΕΦΚΑ προβαίνει σε διευκρινίσεις, που αφορούν αφενός μεν, την διάταξη του άρθρου 86 του Ν 4826/2021 (ΦΕΚ Α’ 160) για την παράταση της καταληκτικής προθεσμίας για την υποβολή αίτησης από τα φυσικά πρόσωπα της παραγράφου 1 του άρθρου 31 του Ν. 4321/2015 (ΦΕΚ Α’ 32, δηλαδή για τους διοικούντες τα νομικά πρόσωπα), αναφορικά με την απαλλαγή τους από την αλληλέγγυα ευθύνη για την καταβολή ασφαλιστικών οφειλών των νομικών προσώπων αφετέρου δε, αφορούν την υπ. αριθμ. 65118/6-9-2021 Υπουργική Απόφαση, με την οποία προσδιορίζονται ενδεικτικά οι περιπτώσεις έλλειψης υπαιτιότητας για τη μη στοιχειοθέτηση της αλληλέγγυας ευθύνης των φυσικών προσώπων που διοικούν νομικά πρόσωπα, για τις οφειλές των νομικών προσώπων, προς τους φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 31 του Ν. 4321/2015 (ΦΕΚ Β’ 4217).

Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην σχετική εγκύκλιο, με τις διατάξεις του άρθρου 64 του Ν.4646/2019 (ΦΕΚ Α’ 201) τροποποιήθηκαν οι προϋποθέσεις για την θεμελίωση της αλληλέγγυας ευθύνης των φυσικών προσώπων που διοικούν νομικά πρόσωπα, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 31 του Ν.4321/2015 (ΦΕΚ Α’ 32) και συγκεκριμένα προβλέπεται πλέον ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, για να καταστεί ένα φυσικό πρόσωπο αλληλέγγυα ευθυνόμενο για την καταβολή των ασφαλιστικών οφειλών νομικού προσώπου θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις:

α. Το φυσικό πρόσωπο θα πρέπει να συμμετείχε στη διοίκηση του νομικού προσώπου με κάποια από τις προβλεπόμενες εκπροσωπευτικές/διαχειριστικές ιδιότητες της παραγράφου 1 του άρθρου 31 του Ν.4321/2015 (π.χ. την ιδιότητα του Προέδρου, του Διευθύνοντος Συμβούλου, του Εκκαθαριστή κλπ.).

β. Το φυσικό πρόσωπο θα πρέπει να κατείχε την εν λόγω ιδιότητα, είτε κατά την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας καταβολής των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, είτε κατά την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας καταβολής δόσης ρύθμισης, δηλαδή κατά την ημερομηνία απώλειας της ρύθμισης με την οποία είχαν διακανονιστεί σε δόσεις οι οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές και

γ. Το φυσικό πρόσωπο θα πρέπει να υπήρξε υπαίτιο για την μη καταβολή των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών του νομικού προσώπου.

Στην σχετική εγκύκλιο επισημαίνεται ότι, με την διάταξη του άρθρου 86 του Ν 4826/2021 (ΦΕΚ Α’ 160) παρατείνεται η προθεσμία υποβολής αίτησης για την απαλλαγή των φυσικών προσώπων, ενώ παράλληλα, με τις διατάξεις της  υπ. αριθμ. 65118/6-9-2021 Υπουργικής Απόφασης προσδιορίζονται για πρώτη φορά και κάποιες ενδεικτικές περιπτώσεις έλλειψης υπαιτιότητας των διοικούντων τα νομικά πρόσωπα, φυσικών προσώπων, ώστε αυτά να κρίνονται πλέον ότι, δεν ευθύνονται αλληλέγγυα μετά των νομικών προσώπων για την καταβολή των οφειλομένων ασφαλιστικών εισφορών .

Συγκεκριμένα προβλέπεται η παράταση της προθεσμίας για την υποβολή αίτησης, μέχρι και την 31/12/021, ενώ η αρχική προθεσμία έληγε την 31/12/2020, σε τρόπο ώστε πλέον να προβλέπεται ως υποχρεωτική και η επανεξέταση των αιτήσεων, που είχαν υποβληθεί εκπρόθεσμα.

Για τον λόγο αυτό, με την ως άνω εγκύκλιο διευκρινίζεται ότι, παλαιές αιτήσεις οι οποίες υποβλήθηκαν από τα προαναφερόμενα πρόσωπα μετά την 1η Ιανουαρίου 2021, δηλαδή μετά την αρχική λήξη της προθεσμίας, και είτε δεν έχουν εξεταστεί γιατί αρχειοθετήθηκαν, είτε εξετάστηκαν και απορρίφθηκαν ως εκπρόθεσμες, θα επανεξεταστούν υποχρεωτικά από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΕΦΚΑ, ως εμπροθέσμως υποβληθείσες, χωρίς την ανάγκη για την υποβολή νέας αίτησης από τους ενδιαφερόμενους. Εφόσον δε απαιτηθεί η προσκόμιση πρόσθετων δικαιολογητικών, για την απόδειξη της έλλειψης υπαιτιότητας, θα πρέπει να ενημερωθούν σχετικά οι αιτούντες από τις αρμόδιες υπηρεσίες, ώστε αυτά να προσκομιστούν.

Επιπρόσθετα, προβλέπεται ότι, αιτήσεις, οι οποίες υποβλήθηκαν εμπρόθεσμα έως την 31η Δεκεμβρίου 2020, εξετάστηκαν από τις υπηρεσίες σας και απορρίφθηκαν, διότι ενώ ίσχυαν στο πρόσωπο του αιτούντα οι προαναφερόμενες προϋποθέσεις α’ και β’ δεν ήταν δυνατή η θεμελίωση με αντικειμενικά κριτήρια της γ’ προϋπόθεσης περί έλλειψης υπαιτιότητας του – ελλείψει της μετέπειτα εκδοθείσας ως άνω υπ. αριθμ. 65118/6-9-2021 Υπουργικής Απόφασης -, αυτές θα πρέπει να επανεξεταστούν οίκοθεν, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις αναφερόμενες στην υπουργική απόφαση και στην παρούσα εγκύκλιο ενδεικτικές περιπτώσεις έλλειψης υπαιτιότητας.

Παράλληλα προβλέπεται ότι, στις περιπτώσεις όπου, έχει ασκηθεί προσφυγή από τον αιτούντα κατά της απορριπτικής απόφασης, ή της σιωπηρής απόρριψης της αίτησής του, όπως προβλέπεται από την παράγραφο 44 του άρθρου 66 του Ν.4646/2019, αυτό δεν θα κωλύει την εκ νέου εξέταση της αίτησής του αρκεί, σε περίπτωση απαλλαγής του, να προσκομίσει κατά την παραλαβή των απαλλακτικών αποφάσεων την και την παραίτησή του από το δικόγραφο της προσφυγής.

Τέλος, με την εγκύκλιο διευκρινίζεται εκ νέου ότι, η αρμοδιότητα του ΚΕΑΟ για την έκδοση απόφασης απαλλαγής από αλληλέγγυα ευθύνη υφίσταται μόνο στις περιπτώσεις, που έχουν διενεργηθεί πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης για την επιδίωξη της είσπραξης των οφειλών του νομικού προσώπου. Αντίθετα, αν δεν συντρέχει αυτή η προϋπόθεση, θα συντάσσεται σύντομο ενημερωτικό σημείωμα με το οποίο θα βεβαιώνεται ότι, δεν έχουν ληφθεί αναγκαστικά μέτρα κατά του νομικού προσώπου και η αίτηση θα προωθείται συνοδευόμενη από το εν λόγω σημείωμα στην καθ’ ύλην αρμόδια Τοπική υπηρεσία e-Ε.Φ.Κ.Α. με κοινοποίηση στον αιτούντα, προκειμένου να εξεταστεί το αίτημά του, κατά το μέρος που αφορά στην χορήγηση Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας (Α.Α.Ε.).

Ομοίως στην ως άνω εγκύκλιο διευκρινίζεται ότι, σύμφωνα με τη γραμματική διατύπωση του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 44 του άρθρου 66 του Ν.4646/2019, η αίτηση απαλλαγής δύναται να υποβληθεί για την άρση και άλλων μέτρων εις βάρος του αιτούντα, πλην των αναγκαστικών μέτρων, ως άλλα δε μέτρα, πλην των αναγκαστικών, νοούνται και τα πάσης φύσεως διοικητικά μέτρα εις βάρος του αιτούντα, όπως είναι η απόρριψη αιτήματος χορήγησης Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας.

Στην συνέχεια στην σχετική εγκύκλιο αναφέρονται  και σειρά ενδεικτικών περιπτώσεων, στις οποίες δεν υπάρχει υπαιτιότητα του διοικούντος φυσικού προσώπου, όπως οι περιπτώσεις αυτές αναφέρονται και στην  υπ. αριθμ. 65118/6-9-2021 Υπουργική Απόφαση.

Ειδικότερα ως περιπτώσεις έλλειψης υπαιτιότητας, με βάση τις οποίες, θα πρέπει οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ, κατά την εξέταση των υποβαλλόμενων αιτήσεων, να διαμορφώσουν κρίση για τη θεμελίωση, ή μη, στο πρόσωπο του αιτούντα της εν λόγω προϋπόθεσης περί υπαιτιότητας και κατά συνέπεια, να αποφανθούν επί της απαλλαγής του από την αλληλέγγυα ευθύνη αναφέρονται ενδεικτικά και οι εξής:

1) Αδυναμία άσκησης καθηκόντων λόγω βαριάς ασθένειας ή νοσηλείας.

Με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 2 της κοινοποιούμενης ΥΑ αναγνωρίζεται ως έλλειψη υπαιτιότητας η αδυναμία του φυσικού προσώπου να ασκήσει τα καθήκοντά του και να επιληφθεί των υποθέσεων του νομικού προσώπου, λόγω βαριάς ασθένειας ή νοσηλείας του σε δημόσιο ή ιδιωτικό νοσοκομείο κατά τη διάρκεια του αιτούμενου χρονικού διαστήματος της απαλλαγής. Για την απόδειξη της αδυναμίας άσκησης καθηκόντων, θα πρέπει να προσκομίζεται για κάθε μήνα ευθύνης σχετική ιατρική γνωμάτευση και βεβαίωση νοσηλείας από δημόσιο ή ιδιωτικό νοσοκομείο, συνοδευόμενες από οποιοδήποτε άλλο σχετικό έγγραφο.

2) Συμμετοχή σε ειδικές διαδικασίες εκκαθάρισης ως εκκαθαριστής.

Με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 2 της ως άνω ΥΑ ορίζεται ότι,  δεν υφίσταται υπαιτιότητα του εκκαθαριστή για την καταβολή των ασφαλιστικών οφειλών, οι οποίες γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης. Στην εν λόγω κατηγορία δεν περιλαμβάνονται οι περιπτώσεις απλής λύσης νομικού προσώπου, παρά μόνο, οι εκκαθαρίσεις οι οποίες προβλέπονται από ειδική διάταξη νόμου ή διατάσσονται με δικαστική απόφαση και προβλέπουν τον χρόνο και τον τρόπο ικανοποίησης των πιστωτών του υπό εκκαθάριση νομικού προσώπου όπως είναι ενδεικτικά:
α) η εκκαθάριση Πιστωτικού Ιδρύματος κατά τις ισχύουσες διατάξεις των άρθρων 145 κι επόμ. του Ν.4261/2014, ή τις προϊσχύουσες διατάξεις των άρθρων 68 κι επόμενα του Ν.3601/2007,
β) η εκκαθάριση ασφαλιστικής επιχείρησης κατά τις ισχύουσες διατάξεις των άρθρων 235 και επόμενα του Ν.4364/2016, ή τις προϊσχύουσες διατάξεις του νδ 400/1970, γ) η ειδική εκκαθάριση δημοσίων επιχειρήσεων κατά τις ισχύουσες διατάξεις των άρθρων 14Α και επόμενα του Ν.3429/2005 κ.α..

3) Άσκηση ειδικών καθηκόντων ξένων ως προς την τήρηση των ασφαλιστικών υποχρεώσεων.

Συγκεκριμένα, προβλέπονται τα εξής:

Αποδεδειγμένη, με βάση έγγραφα (π.χ. σύμβαση εργασίας, βεβαίωση εταιρίας), αποκλειστική ανάθεση συγκεκριμένων καθηκόντων διοίκησης και εκπροσώπησης, που δεν άπτονται των ασφαλιστικών υποχρεώσεων του νομικού προσώπου, ή της νομικής οντότητας, εφόσον τα συγκεκριμένα πρόσωπα δεν έχουν αρμοδιότητα αποκλειστικής γενικής εκπροσώπησης και διαχείρισης του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας, σύμφωνα με δημοσιευμένα έγγραφα..

Η έλλειψη υπαιτιότητας στις περιπτώσεις αυτές, όπως προαναφέρεται στοιχειοθετείται μόνο υπό την αίρεση ότι, στο φυσικό πρόσωπο δεν είχε ανατεθεί η γενική διαχείριση-εκπροσώπηση του νομικού προσώπου. Ως εκ τούτου, στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να ελέγχεται πρωτίστως αν από τα δημοσιευμένα καταστατικά έγγραφα του νομικού προσώπου έχει ανατεθεί στον αιτούντα η τυχόν εν γένει εκπροσώπηση και διαχείριση των υποθέσεων του νομικού προσώπου.

Ως εκ τούτου, αιτήματα τα οποία επικαλούνται την εν λόγω περίπτωση έλλειψης υπαιτιότητας θα πρέπει να συνοδεύονται από αντίστοιχα δικαιολογητικά όπως π.χ. σχετική βεβαίωση του νομικού προσώπου υπογεγραμμένη από το νόμιμο εκπρόσωπό του, την συναφθείσα με το νομικό πρόσωπο σύμβαση εργασίας/έργου από την οποία προκύπτει ότι ασκούσε π.χ. καθήκοντα Διευθυντή Ανθρώπινου Δυναμικού, Τεχνικών Υπηρεσιών, Πληροφορικής, Πωλήσεων κλπ, δηλαδή καθήκοντα ξένα ως προς την καταβολή των ασφαλιστικών οφειλών του νομικού προσώπου, κλπ.

4) Απαλλαγή με δικαστική απόφαση.

Συγκεκριμένα, προβλέπονται τα εξής:

Ύπαρξη αμετάκλητης αθωωτικής απόφασης ποινικού δικαστηρίου ή αμετάκλητου απαλλακτικού βουλεύματος ή τελεσίδικης απόφασης δικαστηρίου, βάσει των οποίων διαπιστώνεται ρητά η έλλειψη υπαιτιότητας σχετικά με τη δημιουργία ή τη μη καταβολή της οριζομένης στην παρ. 1 του άρθρου 31 του Ν.4321/2015 (ΦΕΚ Α’32) οφειλής από τον αλληλεγγύως υπόχρεο.

Ως εκ τούτου, αιτήματα, τα οποία επικαλούνται την εν λόγω περίπτωση έλλειψης υπαιτιότητας, θα πρέπει να συνοδεύεται από αντίγραφο της σχετικής δικαστικής απόφασης, η οποία τον απαλλάσσει/αθωώνει τον αιτούντα καθώς και σχετικό πιστοποιητικό τελεσιδικίας (άσκησης ενδίκων μέσων) αυτής.

5) Παραίτηση / μη αποδοχή διορισμού.

Συγκεκριμένα, προβλέπονται τα εξής:

Παραίτηση προγενέστερη της κρίσιμης περιόδου, για την οποία τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες διατυπώσεις δημοσιότητας, ακόμα και αν δεν έχουν ενημερωθεί οι φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, από το νομικό πρόσωπο/νομική οντότητα ή αποδεδειγμένη μη αποδοχή του διορισμού, η οποία αποδεικνύεται με έγγραφο περί μη αποδοχής αυτής, εφόσον έχει νομίμως επιδοθεί .

Ως εκ τούτου, αιτήματα, τα οποία επικαλούνται την εν λόγω περίπτωση έλλειψης υπαιτιότητας, θα πρέπει να συνοδεύονται από τα αντίστοιχα καταστατικά έγγραφα του νομικού προσώπου, από τα οποία επιβεβαιώνεται η παραίτηση ανάληψης καθηκόντων, ή η μη αποδοχή του διορισμού του αιτούντος. Στην περίπτωση της παραίτησης θα πρέπει να εξετάζεται ότι έχουν τηρηθεί οι απαιτούμενες διατυπώσεις δημοσιότητας και να αναζητούνται τα δημοσιευμένα στοιχεία στον ιστότοπο του Γ.Ε.ΜΗ και του Εθνικού Τυπογραφείου, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα.

6) Νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με κύριο οικονομικό πόρο κρατική χρηματοδότηση.

7) Ανάληψη διοίκησης φορέα του στενού ή ευρύτερου δημοσίου τομέα κατ’ εντολή διωκτικής, ελεγκτικής ή άλλης ανεξάρτητης αρχής.

8) Πρόσωπο χωρίς ανάμειξη στη διοίκηση/διαχείριση νομικού προσώπου.

Συγκεκριμένα, για την περίπτωση αυτή εκτιμώνται συνολικά και λαμβάνονται υπόψη στοιχεία, όπως, η έλλειψη αμοιβής προς το πρόσωπο αυτό, η έλλειψη μετοχικής ή εταιρικής σχέσης με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, η μη διενέργεια τραπεζικών συναλλαγών,
η μη διαχείριση των εταιρικών τραπεζικών λογαριασμών (βεβαίωση από τις συνεργαζόμενες με την εταιρεία τράπεζες, με την οποία αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει δείγμα υπογραφής του προσώπου αυτού, ώστε το πρόσωπο αυτό να μπορεί να υπογράφει για λογαριασμό του νομικού προσώπου),
η μη υπογραφή πρακτικών Διοικητικού Συμβουλίου ή οικονομικών καταστάσεων, σε συνδυασμό με στοιχεία που αποδεικνύουν το πρόσωπο που πραγματικά διαχειρίζεται τις εταιρικές υποθέσεις.

Ως εκ τούτου, αιτήματα τα οποία επικαλούνται την εν λόγω περίπτωση έλλειψης υπαιτιότητας θα πρέπει να συνοδεύονται αφενός από σχετικά στοιχεία, ή έγγραφα, με τα οποία τεκμηριώνεται η μη ανάμειξη του αιτούντα στη διαχείριση/διοίκηση του νομικού προσώπου και αφετέρου από αντίστοιχα στοιχεία ή έγγραφα τα οποία αναδεικνύουν το πρόσωπο το οποίο πραγματικά διαχειρίστηκε κατά τα αιτούμενα χρονικά διαστήματα απαλλαγής τις υποθέσεις του νομικού προσώπου.

9) Πρόσωπο χωρίς δικαιοπρακτική ικανότητα.

10) Αναγνώριση της έλλειψης υπαιτιότητας με απόφαση της Φορολογικής Διοίκησης.

Τέλος, στην σχετική εγκύκλιο διευκρινίζεται ότι, εάν από την εξέταση των στοιχείων επιβεβαιωθεί η συνδρομή των προϋποθέσεων περί απαλλαγής του αιτούντος από την αλληλέγγυα ευθύνη για την καταβολή της οφειλής νομικού προσώπου προς τον e-ΕΦΚΑ, θα πρέπει αφενός, να συντάσσεται σχετική έκθεση ελέγχου, που θα τίθεται, επ’ αόριστο, στο φάκελο του εργοδότη και αφετέρου, να ενημερώνεται οίκοθεν το Μητρώο Εργοδοτών στο ΟΠΣ/e-ΕΦΚΑ, ώστε στους υπευθύνους του συγκεκριμένου νομικού προσώπου να καταχωρηθεί ο αιτών με τον νέο κωδικού υπευθύνου «041» με λεκτική περιγραφή «Απαλλαγή Αλληλέγγυας Ευθύνης άρθρου 64 του Ν. 4646/2019, που δημιουργήθηκε για χρήση στις περιπτώσεις αυτές και χρόνο έναρξης της ιδιότητας αυτής την πραγματική ημερομηνία απόκτησης της ιδιότητας.

Αντίθετα, εάν από την εξέταση των στοιχείων δε διαπιστώνεται η απευθείας ένταξη του αιτούντος σε κάποια από τις περιπτώσεις έλλειψης υπαιτιότητας για τη μη στοιχειοθέτηση της αλληλέγγυας ευθύνης για οφειλές προς τον e-ΕΦΚΑ, θα εκδίδεται σχετική απορριπτική απόφαση, σε βάρος της οποίας θα είναι δυνατό να ασκηθεί από τον ενδιαφερόμενο ενδικοφανής προσφυγή (αίτηση θεραπείας – ένσταση) και σε περίπτωση απόρριψής της, προσφυγή στο αρμόδιο Διοικητικό Πρωτοδικείο.