Βασίλης Ντούρας. Μελισσοκόμος με κοινωνική φιλοσοφία για το επάγγελμα!

Το ΕΕΑ τιμάει τους επαγγελματίες που με την δράση τους συνέβαλαν, αφανώς, στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του τόπου.

Ένα κείμενο – αφιέρωμα στην λειτουργία της πλέον αγαπημένης των ανθρώπων, της μέλισσας, στην αναπαραγωγή της φύσης και της προσφοράς της στην ανθρωπότητα.

Δεν είναι λίγοι οι επαγγελματίες που σταδιακά, αγαπώντας το επάγγελμά τους, αναπτύσσουν, εκτός από επαγγελματικές και κοινωνικές – φιλοσοφικές αντιλήψεις γι αυτό. Είναι η εμβάθυνση του επαγγέλματος πέρα από την βιοποριστική του λειτουργία και η κατανόησή του ως προσφορά στην κοινωνία και στον άνθρωπο.

Μια τέτοια περίπτωση επαγγελματία είναι και ο Βασίλης Ντούρας, μελισσοκόμος, με μεγάλη αγάπη για το επάγγελμά του, και με πλήρη συνείδηση του τι προσφέρουν φανερά ή αφανώς οι μέλισσες στην κοινωνία, στο περιβάλλον και στον ίδιο τον πλανήτη. Προσφορά που όποιος την μαθαίνει μένει κατάπληκτος και «ψάχνεται» σε σημείο που να αναρωτιέται αν θα υπήρχε ανθρωπότητα χωρίς τη μέλισσα που γονιμοποιεί τεράστιο μέρος της φυσικής, αναπαραγωγής!

Η συζήτηση που είχαμε μαζί του ήταν άκρως διαφωτιστική.

Ο Βασίλης Ντρούρας, όπως μας εξήγησε, δεν ξεκίνησε τη ζωή του από τη μελισσοκομία. Ήταν λογιστής στον ιδιωτικό τομέα και ασχολήθηκε με τη μελισσοκομία ερασιτεχνικά στην αρχή γιατί τον ενθουσίαζε να παρατηρεί από κοντά αυτό το εξαιρετικά οργανωμένο και σοφό έντομο. Ξαφνικά, άρχισε να ανοίγεται μπροστά του ένα τεράστιο πεδίο γνώσης, για ένα πλάσμα που από εκατομμύρια χρόνια υπάρχει και προσφέρει στη φύση, στον πλανήτη και στον άνθρωπο, χωρίς οι περισσότεροι να συνειδητοποιούν τη σημασία που έχει για τη ζωή και την ευημερία τους. Οι ώρες που περνούσε κοντά τους του πρόσφεραν ηρεμία και ταυτόχρονα τον δίδασκαν. Είδε έναν άλλον κόσμο, έναν κόσμο σπουδαίας αρμονίας, οργάνωσης και παραγωγικότητας και υποκλίθηκε! Αν ήταν έτσι η κοινωνία μας με παράλληλη διατήρηση της ελεύθερης βούλησης των ανθρώπων…

Σταδιακά συνειδητοποίησε ότι η μελισσοκομία μπορούσε να αποτελέσει κι ένα συμπληρωματικό εισόδημα ή και το κύριο εισόδημα αν αποφάσιζε να αλλάξει επάγγελμα. Εν τέλει οι μέλισσες τον κέρδισαν ολοκληρωτικά το 1995 κι έκτοτε ζει αποκλειστικά από τη μελισσοκομία.

Οι επιστημονικές μελέτες αλλά και οι παρατηρήσεις όλων όσων ασχολήθηκαν με την κοινωνία των μελισσών, δεν δείχνουν, όπως θα νόμιζε κανείς, μια κοινωνία ταξική, με κυρίαρχη βασίλισσα, κηφήνες άρχοντες που δεν δουλεύουν και εργάτριες υποτακτικές που ζουν μόνο για να δουλεύουν. Είναι βεβαιωμένο ότι είναι μια κοινωνία τέλειου καταμερισμού εργασίας, εντυπωμένης στο DNA των μελισσών, μέσα από εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης, μια κοινωνία που η κυριαρχία στο μελίσσι ανήκει στην πλειοψηφία, στις παραγωγικές μέλισσες! Αυτές κατέχουν, στο DNA τους, όλο το σχέδιο ύπαρξης του μελισσιού, αυτές καθορίζουν ποια θα είναι η βασίλισσα, που και πόσο πρέπει να γεννήσει, πότε θα εκθρονιστεί και θα αντικατασταθεί, αυτές καθορίζουν για πόσο χρόνο είναι χρήσιμοι οι κηφήνες για την κοινότητα και αυτές ορίζουν από τα αυγά, πόσες θα είναι οι εργάτριες μέλισσες, από ποια αυγά θα βγάλουν βασίλισσα από ποια θα βγάλουν κηφήνες που είναι, άκρως απαραίτητοι για την αναπαραγωγή της κοινότητας! Κι όλα αυτά σε ένα μυαλό μέγεθος σησαμιού!

Στον τέλειο καταμερισμό εργασίας που υπάρχει στο μελίσσι οι μέλισσες ανάλογα με την ηλικία τους εκτελούν διαδοχικά μια σειρά από ειδικά καθήκοντα. Πρώτα είναι καθαρίστριες, μετά παραμάνες (φροντίζουν δηλαδή τα μωρά του μελισσιού, το γόνο) χτίστριες (φτιάχνουν νέες κηρήθρες ή επιδιορθώνουν τις παλιές) και μετά γίνονται συλλέκτριες και βγαίνουν έξω από την κυψέλη όπου θα συλλέγουν στην αρχή νέκταρ, μετά γύρη, μετά πρόπολη κι οι πιο ηλικιωμένες νερό. Οι εντός της κυψέλης μέλισσες, οι πιο νέες είναι και φύλακες και στρατιώτες (αντιμετωπίζουν τους εισβολείς με δαγκώματα και κεντρίσματα), ασχολούνται με τη ρύθμιση της θερμοκρασίας και της υγρασίας, φροντίζουν τη βασίλισσά τους (για όσο είναι ικανή να εκτελέσει τα καθήκοντά της), βοηθούν στο να ωριμάσει το νέκταρ σε μέλι κι άλλα. Οι συλλέκτριες αναλαμβάνουν και ρόλο ανιχνευτή όχι μόνο για τροφή αλλά και για την μετεγκατάσταση, του μελισσιού όταν σμηνουργήσει. Τα μελισσια πολλαπλασιάζονται με τη σμηνουργία, κατα την οποία ένα δυνατό μελίσσι εκθρέφει νέα βασίλισσα κι η παλιά λίγο πριν αυτή εκκολαφθεί, εγκαταλείπει την κυψέλη με τη συνοδεία της (που είναι περίπου ο μισός πληθυσμός !) για να εγκατασταθεί αλλού. Έτσι από ένα μελίσσι προκύπτουν δύο.

Οι μέλισσες είναι εξαιρετικά έξυπνες (μετράνε μέχρι το 4 και γνωρίζουν την έννοια του μηδενός!) αλλά το πιο εκπληκτικό τους γνώρισμα είναι η επικοινωνία που δεν γίνεται μόνο με χημικά (οσφρητικά) σήματα αλλά περιλαμβάνει και μια εξελιγμένη συμπεριφορά, τον “χορό των μελισσών” . Όταν οι ανιχνέυτριες μέλισσες βρουν ένα μέρος με καλή τροφή ή ένα νέο τόπο εγκατάστασης του μελισσιού που έφυγε με τη σημνουργία, περιγράφουν επακριβώς με το χορό τους το γεωγραφικό σημείο, την απόσταση, ακόμη και το πόσο καλό είναι κατά τη γνώμη τους ως πηγή τροφής ή ως φωλιά. Οι μέλισσες που τις παρακολουθούν χορεύουν μαζί τους μέχρι να απομνημονεύσουν τις πληροφορίες…

Όπως μας είπε ο κ. Ντούρας, στην πραγματικότητα είναι λίγα αυτά που πραγματικά ξέρουμε για το βάθος των λειτουργιών και δυνατοτήτων των μελισσών, παρά τις παρατηρήσεις επί χιλιετίες (από τον καιρό του Αριστοτέλη). Το μελίσσι, λένε σήμερα οι επιστήμονες, είναι ταυτόχρονα κοινωνία αλλά κι ένας υπεροργανισμός που οι ιστοί και τα όργανά του είναι οι μέλισσες που επιτελούν διαφορετικές λειτουργίες (τάισμα, πέψη, θερμορρύθμιση, αναπαραγωγή, άμυνα κλπ).

Όταν πρόκειται για τα προϊόντα του μελισσιού, μιλάμε για αναντικατάστατα τρόφιμα που ο άνθρωπος δεν μπορεί να παρασκευάσει τεχνητά και όλα κατατάσσοντα στα λεγόμενα λειτουργικά τρόφιμα ή και στα φυσικά φάρμακα. Τόσο το γνωστό σε όλους μέλι, με μεγάλη ποικιλία γεύσεων, αρωμάτων και βοτανικής προέλευσης, όσο και τα άλλα προϊόντα όπως ο βασιλικός πολτός, η πρόπολη, το φυσικό κερί, η γύρη, ακόμη και το δηλητήριο του κεντριού δεν μπορούν να αντικατασταθούν. Το ότι βρίσκουμε υπολείμματα μελιού σε αρχαίες κοινότητες και τοιχογραφίες σε σπήλαια και βράχους από τους πρώτους ανθρώπους, είναι στοιχεία που επιβεβαιώνουν την αρχέγονη σχέση του ανθρώπου με τις μέλισσες, μια σχέση ζωοποιό για τους ανθρώπους.

Τι μας είπε ο κ. Ντούρας για το επάγγελμα του μελισσοκόμου.

Τι σας έκανε να αφιερωθείτε στις μέλισσες και πόσα χρόνια υπηρετείτε τον κλάδο της μελισσοκομίας;

Με τη μελισσοκομία ασχολούμαι 40 χρόνια, τα τελευταία 25 ζώντας αποκλειστικά από αυτή. Δεν είναι εύκολο επάγγελμα και το εισόδημα δεν είναι εξασφαλισμένο αλλά άπαξ και γίνεις μελισσοκόμος δεν μπορείς να το εγκαταλείψεις. Πιστεύω στην προσφορά και της μέλισσας και των μελισσοκόμων στο περιβάλλον και το κοινωνικό σύνολο και κάπως έτσι εδώ και 12 χρόνια βρίσκομαι στο διοικητικό συμβούλιο της ΟΜΣΕ, πρώτα ως γραμματέας, μετά ως αντιπρόεδρος και για τρίτη θητεία τώρα πρόεδρος. Οι μέλισσες σε γοητεύουν με την οργάνωση που έχουν και τον τρόπο με τον οποίο συνυπάρχουν με τη φύση. Δεν εξημερώθηκαν ποτέ κι ας τις εκτρέφουμε εδώ και μερικές χιλιάδες χρόνια. Η βιολογία τους, η ευφυία τους, η συμπεριφορά τους συνεχίζουν να μας εκπλήσσουν όσο η έρευνα αποκαλύπτει νέες πτυχές που δε γνωρίζαμε. Προσωπικά οι ώρες που περνώ μαζί τους είναι ώρες γαλήνης και ψυχαγωγίας, με την ετυμολογική έννοια της λέξης. Μπορεί να κουράζεσαι σωματικά αλλά ξεκουράζεται το μυαλό και γαληνεύει η ψυχή.

Όλος ο κόσμος μιλάει για τις μέλισσες με διάφορες αφορμές. Από παιδιά μαθαίνουμε γι αυτές. Ωστόσο, είναι άγνωστος ο κόσμος της μέλισσας στους πολλούς. Εσείς πως θα περιγράφατε την κοινωνία των μελισσών; Ποια η φιλοσοφία σας;

Είναι μια θαυμαστή κοινωνία, τόσο καλά οργανωμένη που να θεωρείται ως ένας ενιαίος υπεροργανισμός. Τα άτομα δεν έχουν σημασία, η επιβίωση του σμήνους έχει σημασία κι αυτό που φάινεται σκληρό για μια κοινωνία είναι απόλυτα λογικό για έναν οργανισμό. Βρίσκω επίσης αξιοθαύμαστο το γεγονός ότι το μελίσσι ζει σε πλήρη αρμονία με το περιβάλλον και η μελισσοκομία προσπαθεί να το μιμηθεί αυτό, είναι ίσως η πιο αειφορική γεωργική δραστηριότητα. Η ρίζα λοιπόν της δικής μου φιλοσοφίας έχει να κάνει με τη συνύπαρξη και όχι με την εκμετάλλευση. Συνύπαρξη με τους φίλους αγρότες που θα πρέπει να κατανοήσουν ότι χάρη στη μέλισσα παίρνουν παραγωγή και να την λαμβάνουν υπόψη πριν αποφασίσουν να ψεκάσουν. Συνύπαρξη και με τους κτηνοτρόφους και με όλους όσους μοιραζόμαστε το φυσικό περιβάλλον. Ο μελισσοκόμος βλέπει πιο άμεσα τη εξάρτησή του από αυτό και δραστηριοποιείται άμεσα για την προστασία του αφού από τη φύση εξαρτάται ο βιοπορισμός του.

Ποια η συνεισφορά τους στο περιβάλλον, στη φύση στην γεωργική παραγωγή, στη ίδια τη ζωή των ειδών και του ανθρώπου;

Η μέλισσα με την επικονίαση διαμεσολαβεί για να αναπαραχθούν τα φυτά και να καρποφορήσουν. Υπάρχουν φυτά που για την αναπαραγωγή τους μεσολαβεί ο άνεμος, όπως το σιτάρι ή ελιά. Αλλά όλα τα φρούτα και τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί, τα βότανα, ο καφές και το κακάο και πολλά άλλα ακόμα (το 75% των φυτών! )χρειάζονται τη μέλισσα ή κάποιον επικονιαστή γενικά. Από όλα τα φυτά που τρώμε το 70% επικονιάζεται από μέλισσες, μιά στις τρεις μπουκιές μας είναι προσφορά της μέλισσας.Στην Ευρώπη η αξία της επικονίασης υπολογίζεται στα 15 δις ευρώ για τα καλλιεργούμενα φυτά. Για τα άγρια φυτά, γι’ αυτό που λέμε βιοποικιλότητα και περιβάλλον η αξια είναι ανεκτίμητη για να χρησιμοποιήσω το γνωστό διαφημιστικό ρητό…

Πως γίνεται η γονιμοποίηση της φύσης με τις μέλισσες;

Οι μέλισσες μεταφέρουν τη γύρη που είναι το σπέρμα των φυτών στα θηλυκά μέρη των λουλουδιών για να γίνει η γονιμοποίηση. Μια μόνο μέλισσα μπορεί να επισκεφθεί ως και 5.000 άνθη την ημέρα, θεωρείται ο πιο αποδοτικός επικονιαστής. Στην Καλιφόρνια μεταφέρονται κάθε χρόνο πάνω από ενάμιση εκατομμύριο μελίσσια το Φλεβάρη για να επικονιάσουν κάπου δυόμιση τρισεκατομμύρια λουλούδια σε ενενήντα εκατομμύρια αμυγδαλιές για να παραχθούν κάπου 700 δισεκατομμύρια αμύγδαλα. Είναι η πιο μαζική εκστρατεία επικονίασης! Βέβαια εκεί οι αυγδαλοπαραγωγοί πληρώνουν τους μελισσοκόμους από 150-200 δολάρια το μελίσσι ανάλογα με τον πληθυσμό του. Εδώ παρέχουμε δωρεάν αυτή την υπηρεσία ζητάμε όμως κάποια στγμή να προβλεφθεί ένα επίδομα επικονίασης μέσα από την ΚΑΠ, μιας και τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουμε πολλά προβήματα. Απώλειες μελισσιών αλλά και παραγωγής λόγω κλιματικής αλλαγής, τοξικών φυτοφαρμάκων, ασθενειών. Χαμηλές τιμές για τα προϊόντα μας λόγω αθέμιτου ανταγωνισμού με φθηνά εισαγόμενα “μέλια”… Και οι μέλισσες κινδυνεύουν αλλά και οι μελισσοκόμοι θα λιγοστέψουν. Κι αν μειωθεί ο αριθμός των εκτρεφόμενων μελισσιών θα μειωθεί η επικονίαση και θα κινδυνέψει η διατροφική μας επάρκεια. Οι πολιτικοί το γνωρίζουν πλέον αυτό και γι’ αυτό βλέπουμε κάποιες απόπειρες να προστατευθούν οι μέλισσες, όπως η απογόρευση των τριών νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων

Ποιοι είναι οι εχθροί των μελισσών, φυσικοί και ανθρώπινοι; Ποιες ασθένειες τις απειλούν;

Οι μέλισσες κινδυνεύουν από κάθε τι που υποβαθμίζει το περιβάλλον και δυστυχώς ο άνθρωπος είναι πίσω από όλους αυτούς τους παράγοντες. Από την κλιματική αλλαγή, την εντατική γεωργία με τόνους φυτοφαρμάκων και με γενετικά τροποιημένους οργανισμούς, τη βιομηχανική ρύπανση μέχρι την εσαγωγή νέων παθογόνων της μέλισσας ή εχθρών όπως η ασιατική σφήκα με το παγκόσμιο εμπόριο. Ακόμα και την επέκταση του αστικού περιβάλλοντος που μειώνει την άγρια φύση πρέπει να σκεφθούμε. Στην Ελλάδα τα προβλήματά μας έχουν να κάνουν κυρίως με τα φυτοφάρμακα και την κλιματική αλλαγή, είμαστε μια χώρα με λίγες καλλιέργειες αναλογικά με την έκταση και το μέλι μας προέρχεται κατά 95% από άγρια οικοσυστήματα. Δεν έχουμε επίσης καθόλου γενετικά τροποιημένες καλλιέργειες αντίθετα έχουμε τη δεύτερη πλουσιότερη βιοποικιλότητα φυτών στον κόσμο με κάπου 6.500 είδη φυτών.

Χόμπι, επάγγελμα ή και τα δύο;

Αν ορίσουμε το χόμπυ ως κάτι που αγαπάς να κάνεις ανεξαρτήτως του αν βγάζεις χρήματα από αυτή την ασχολία κι ως επάγγελμα κάτι που κάνεις για να βιοποριστείς υπάρχουν σίγουρα και τα δύο είδη μελισσοκόμων. Αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι επαγγελματίας μελισσοκόμος και να μην αγαπά τη μέλισσα και τη μελισσοκομία. Αγγαρεία δε γίνεται σε αυτό το επάγγελμα! Υπάρχουν επίσης πολλοί -οι περισσότεροι- μελισσοκόμοι που ασκούν κάποιο άλλο επάγγελμα και η μελισσοκομία αποτελεί γι’ αυτούς συμπληρωματικό εισόδημα.

Μέλισσες και υγεία. Σε τι μας ωφελούν τα προϊόντα της μέλισσας ;

Εδώ θα θέλαμε βιβλίο ολόκληρο να γράψουμε…. Θα σας παραπέμψω για τις βασικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα μας omse.gr, όπου έχουμε αναρτήσει το φυλλάδιό μας με τίτλο “τα προϊόντα της μέλισσας” . Πολύ επιγραμματικά θα πω ότι όλα τα προϊόντα της μέλισσας έχουν σπουδαίες βιολογικές ιδιότητες και θεωρούνται λειτουργικά τρόφιμα (παρέχουν όχι μόνο σημαντικά θρεπτικά συστατικά αλλά και συγκεκριμένα οφέλη για την υγεία) ή και φυσικά φάρμακα. Μόνο το δηλητήριο δεν περιλάβαμε στο φυλλάδιο, που είναι ίσως το πλέον βιοδραστικό και θέλει ένα φυλλάδιο από μόνο του!

Να φοβόμαστε τις μέλισσες και σε ποιες περιπτώσεις; Τι να κάνει ο απλός άνθρωπος;

Οι μέλισσες στα λουλούδια γύρω μας όσο πολλές και να είναι δε θα μας δώσουν καμιά σημασία, κάνουν τη δουλειά τους και σε αγνοούν αν δεν τις πειράξεις. Δεν πάμε όμως ποτέ στην κυψέλη κοντά και ειδικά από την μεριά της εισόδου που μπαινοβγαίνουν οι μέλισσες, χωρίς προστασία, γιατί εκεί θα προστατέψουν τη φωλιά τους, θα γίνουν επιθετικές.

Πόσο σκληρή είναι η διαδρομή ενός ερασιτέχνη και ενός επαγγελματία μελισσοκόμου;

Αρκετά σκληρή! Στην Ελλάδα η μελισσοκομία είναι νομαδική. Για να βγάλεις αυτό το άριστο, πυκνό, αρωματικό μέλι που δίνουν τα φυτά και το ξηροθερμικό κλίμα πρέπει να μετακινείς τα μελίσσια τουλάχιστον 3-4 φορές το χρόνο για να πάρεις μια ποσότητα τέτοια που να μπορείς να ζήσεις. Και μερικές φορές η ανθοφορία που περιμένεις δεν έρχεται ή κόβεται απότομα λόγω καιρού…

Συμφέρει η επαγγελματική μελισσουργία και τι βασικό θα πρέπει να γνωρίζει από πριν, όποιος θέλει να επιχειρήσει;

Πριν την κρίση 8 στους 10 νεοεισερχόμενους μελισσοκόμους τελικά αποχωρούσαν από το επάγγελμα στην πρώτη πενταετία. Τα τελευταία χρόνια, λόγω έλλειψης εναλλακτικών στην αγορά εργασίας, επιμένουν περισσότερο. Θα συμβούλευα τους υποψήφιους μελισσοκόμους πρώτα να αποκτήσουν θεωρητική γνώση και μετά να δοκιμάσουν στην πράξη, δίπλα σε έναν έμπειρο μελισσοκόμο ώστε να δουν αν μπορούν να την κάνουν αυτή τη δουλειά. Η μελισσοκομία δε δίνει σταθερό εισόδημα γιατί εξαρτώμαστε υπερβολικά από τις καιρικές συνθήκες και από τη φύση για να πάρουμε παραγωγή. Αυτός που αισθάνεται ότι έχει τις γνώσεις και τη δυνατότητα να ασκήσει αυτό το επάγγελμα είναι σίγουρο ότι θα τα καταφέρει, εφόσον βεβαίως έχει και τα χρήματα για την αγορά των μελισσιών, τη μελισσοκομική εγκατάσταση(κατασκευή ή ενοίκιο), το εξοπλισμό και βεβαίως το μελισσοκομικό αυτοκίνητο. Τονίζω ότι η γνώση στοιχίζει ακόμη περισσότερο από την απόκτηση των παραπάνω γιατί τα λάθη στη μελισσοκομία κοστίζουν ακριβά.

Πόσοι είναι σήμερα οι μελισσοκόμοι στην Ελλάδα και πόσοι είναι οι αποκλειστικά επαγγελματίες;

Εκτιμώ ότι είμαστε κάπου 23.000 μελισσοκόμοι από τους οποίους γύρω στους 5.000 ζουν αποκλειστικά από τη μελισσοκομία, 10.000 περιπου είναι ετεροαπασχολούμενοι, ασκώντας τη μελισσοκομία για ένα συμπληρωματικό εισόδημα και 8.000 περίπου ειναι ερασιτέχνες και φίλοι της μέλισσας.

Πως είναι οργανωμένος σήμερα ο κλάδος της μελισσοκομίας;

Στην Ελλάδα δύο είναι οι οργανωτικές μορφές του κλάδου. Η μια είναι η συνεταιριστική μορφή και η άλλη η συνδικαλιστική.. Υπάρχουν δεκάδες μελισσοκομικοί συνεταιρισμοί αλλά λίγοι τυποποιούν και διακινούν μέλι., όπως ο ΑΣ Νικήτης Χαλκιδικής, ο ΜΣ Θάσου, ο ΜΣ Ηρακλείου Κρήτης κλπ Η συνεταιριστική οργάνωση έχει πολλά περιθώρια ανάπτυξης κάτι που ισχύει άλλωστε και για όλον τον αγροκτηνοτροφικό κλάδο.

Η Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδος (ΟΜΣΕ) είναι το ανώτατο συνδικαλιστικό όργανο των μελισσοκόμων και καλύπτει το σύνολό της χώρας. Ιδρύθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 1996 με έδρα τη Λάρισα, είναι οργάνωση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και έχει στο δυναμικό της 60 περίπου μελισσοκομικούς συλλόγους. Λειτουργεί ως εκπρόσωπος των μελισσοκόμων έναντι της πολιτείας και είναι ο βασικός κορμός της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Μελιού και Λοιπών Προϊόντων Κυψέλης, όπου συμμετέχουν συνεταιρισμοί και εταιρείες εμπορίας και τυποποίησης μελιού, εκπροσωπώντας ουσιατικά τους παραγωγούς.

Η Ο.Μ.Σ.Ε. εκπροσωπεί την ελληνική μελισσοκομία στην παγκόσμια οργάνωση των μελισσοκόμων “APIMONDIA” και στην Ένωση Επαγγελματιών Μελισσοκόμων των χωρών της Ε.Ε. (ΕΡΒΑ).

Παραγωγή, εμπόριο και θέση της ελληνικής μελισσοκομίας στον κόσμο.

Εκτίμησή μου είναι ότι η ετήσια παραγωγή φτάνει τους 30.000 τόνους με το 80% να πωλείται στις λαϊκές και απευθείας από το μελισσοκόμο στον καταναλωτή, όπως συμβαίνει άλλωστε και σε όλη την Ευρώπη. Το ελληνικό μέλι δεν έχει ακόμη αυτό που λέμε brand name, καθώς δεν έχει γίνει στοχευμένη έρευνα πάνω στις σπουδαίες βιολογικές ιδιότητες και δράσεις του ελληνικού μελιού, παρά τις μεμονωμένες εργασίες που δείχνουν ότι υπάρχουν αυτές οι ιδιότητες.

Η αξία του ελληνικού μελιού για την υγεία μαζί με το υπέροχο άρωμα, τη γεύση και την πυκνότητα του, μαζί και με το όνομα της Ελλάδας στο εξωτερικό, μπορούν, αν προβληθούν σωστά, να φτιάξουν ένα τέτοιο brand name. Η ελληνική πολιτεία, ποτέ δε μας άκουσε και ποτέ δεν είδε σοβαρά μια τέτοια προσπάθεια. Η όποια έρευνα έγινε όλα αυτά τα χρόνια δε μας βοήθησε σε αυτόν τον τομέα.

Πόσο έχει εισχωρήσει η νοθεία στο μέλι; Μπορεί ο απλός καταναλωτής να το καταλάβει ή όχι; Υπάρχει παραεμπόριο;

Η οδηγία 110/2001 της ΕΕ για το μέλι δίνει τη δυνατότητα στους τυποποιητές και στους εμπόρους γενικότερα να κάνουν ασαφείς αναφορές ως προς τον τόπο παραγωγής του μελιού στην ετικέτα (όπως μέλι ΕΕ, εκτός ΕΕ ή ΕΕ και εκτός ΕΕ), παραβιάζοντας το θεμελιώδες δικαίωμα του καταναλωτή να γνωρίζει που παράχθηκε το μέλι που αγοράζει. Στην Ελλάδα καταφέραμε να γίνει νόμος του κράτους με την έγκριση της ΕΕ, η υποχρέωση των τυποποιητών να αναγράφουν τη χώρα συγκομιδής από το 2011. Τα μεγάλα συμφέροντα όμως, σε συνδυασμό με την ανυπαρξία της πολιτείας, καταστρατήγησαν και αυτό το μέτρο “ελληνοποιώντας” εισαγόμενα “μέλια” (σιρόπια ρυζιού!) σε εξευτελιστικές τιμές. Η πλειοψηφία των καταναλωτών βρίσκεται σε σύγχυση. Έχασε τις γεύσεις. Πιστεύει ότι όλα είναι ίδια είτε έχουν 5€ το κιλό είτε 10€ είτε 15€. Οι έλεγχοι στην αγορά και ο διοικητικός έλεγχος, όταν το κράτος θέλει, μπορούν να ξεκαθαρίσουν το τοπίο και περιμένουμε από τη νέα ηγεσία του ΥπΑΑΤ να βάλει τάξη άμεσα. Εκκρεμεί επίσης η απόφαση για το “ελληνικό σήμα στο μέλι” που θα συμβάλλει σαφώς στην εξυγίανση της αγοράς μελιού.

Μια τελευταία συμβουλή μου προς τους καταναλωτές είναι να μην αγοράζουν ποτέ μέλι από πλανόδιους αλλά μόνο από μελισσοκόμους που γνωρίζουν κι εμπιστεύονται ή από μελισσοκομικούς συνεταιρισμούς ή από τα καταστήματα τροφίμων το μέλι που αναγράφει στην ετικέτα του ότι είναι ελληνικό και μόνο. Δυστυχώς δεν είναι εφικτό να εντοπίσουμε ως καταναλωτές τη νοθεία.

Ελληνικό μέλι. Ακριβό μέλι ή το καλύτερο μέλι;

Δεν υπάρχει καλύτερο μέλι. Κάθε μέλι είναι καλό όπως καθε φρούτο είναι καλό. Είναι θέμα γεύσης, προτίμησης. Στην Ελλάδα παράγονται πολλά είδη μελιού και σας συστήνω να τα δοκιμάσετε όλα. Δεν τρώμε μόνο ένα φρούτο άλλωστε…..

Αληθεύει ότι το ελληνικό μέλι είναι ακριβότερο από όλα τα εισαγόμενα γιατί το κόστος παραγωγής είναι υψηλό. Οι ίδιοι λόγοι που το κάνουν ξεχωριστό από άποψη αρώματος, γεύσης, θρεπτικής και βιολογικής αξίας είναι που αυξάνουν και το κόστος παραγωγής. Δεν μπορεί να συγκριθεί το ελληνικό μέλι από άποψη τιμής χωρίς να συγκριθεί και από άποψη ποιότητας! Να επαναλάβω ότι το μέλι μας προέρχεται κατά 95% από άγρια οικοσυστήματα με πλούσια βιοποικιλότητα και καθόλου γενετικά τροποιημένα φυτά. Παράγεται από μελισσοκόμους που ακολουθούν μια παράδοση χιλιετηρίδων και παράλληλα ασκούν ορθή μελισσοκομική πρακτική και κανόνες υγιεινής.

Ποια η θέση του κράτους έναντι του κλάδου;

Το κράτος δυστυχώς δεν έχει κάνει αυτά που έτρεπε. Διαχρονικά δεν έχει σταθεί δίπλα στους μελισσοκόμους αλλά απέναντι. Η φορολογία και οι ασφαλιστικές εισφορές είναι πραγματικά δυσβάσταχτες. Θεσμικά αιτήματα του κλάδου μας που δεν απαιτούσαν ούτε ένα ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό, δεν ευοδώθηκαν. Δυστυχώς το κράτος δεν έχει προγραμματισμό δεν έχει όραμα και στόχους για το μέλλον, παραμένει αυτό που ξέρουμε: ελεγκτής και εισπράκτορας, νοοτροπία που δεν πρόκειται πότέ να φέρει την ανάπτυξη ούτε στον κλάδο μας, ούτε στον τόπο.

Ποιό το μέλλον της μελισσοτροφίας σαν παραγωγικός κλάδος για τον κόσμο και σαν συστατικό της πανίδας του πλανήτη;

Οι μέλισσες σήμερα κινδυνεύουν. Αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα οι παράγοντες που τις απειλούν, δεν υπάρχει μέλλον ούτε για τη μελισσοκομία ούτε για τη γεωργία ούτε για το περιβάλλον ούτε φυσικά για την ανθρωπότητα. Η τεχνολογία μπορεί να δώσει λύσεις αλλά δε στρέφεται πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση. Η ψηφιακή γεωργία ακριβείας μπορεί να μειώσει τη χρήση φυτοφαρμάκων πάνω από 90%, ακόμη και τη χρήση λιπασμάτων και καυσίμων και άρα και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Υπάρχουν όμως επιστήμονες του ίδιου κλάδου που προσπαθούν να αντικαταστήσουν τις μέλισσες με ρομποτάκια που θα κάνουν επικονίαση! Ποιά τεχνολογία θα επιλέξουμε; Ποιά θα χρηματοδοτήσουμε; Οι άνθρωποι έχουμε το αυτεξούσιο, τη δυνατότητα επιλογής και την ικανότητα να διακρίνουμε το καλό από το κακό. Αστοχούμε που και που αλλά παραμένω αισιόδοξος ότι τελικά θα διαφυλάξουμε όσα μας δόθηκαν και θα τα παραδώσουμε και στις επόμενες γενιές μαζί με τη γνώση και την εμπειρία μας.