Έλεγχοι και ποινές για παραβάσεις στην αγορά καυσίμων

Βαριές κυρώσεις επιβάλλονται πλέον για τις πειραγμένες αντλίες, με συγκεκριμένα πρόστιμα, εξάμηνη φυλάκιση και αναστολή λειτουργίας επί υποτροπής απαγορεύει να δημιουργηθεί πρατήριο στον ίδιο χώρο ή από συγγενείς του πρατηριούχου μέχρι δεύτερου βαθμού. Το υπουργείο θεωρεί  ότι μέχρι τώρα είχαμε παράκαμψη της νομοθεσίας, με πρόσωπα τα οποία στην πραγματικότητα συνέχιζαν για λογαριασμό εκείνου που κατηγορείτο, τις δραστηριότητές του.

Εισάγονται οι έλεγχοι με το λεγόμενο «μυστικό αυτοκίνητο», αυτοκίνητο συμβατικό, χωρίς διακριτικά του Υπουργείου το οποίο θα είναι εφοδιασμένο με κατάλληλους μηχανισμούς ώστε να διαπιστώνεται εάν ο πρατηριούχος κλέβει, παραδίδοντας μικρότερη ποσότητα καυσίμου από αυτήν που αναγράφεται στην αντλία και πληρώνει ο καταναλωτής. Και αν διαπιστωθεί ότι κλέβει, αμέσως να επεμβαίνουν τα ελεγκτικά όργανα, εκείνη την ώρα.

Τι λέει ο νόμος που ψηφίστηκε

Νόμος: Κανόνες ρύθμισης της αγοράς προϊόντων και της παροχής υπηρεσιών και άλλες διατάξεις

Άρθρο 20

Ειδικές κυρώσεις για κατόχους αδειών εμπορίας και λιανικής εμπορίας πετρελαιοειδών προϊόντων

1. Στις εγκαταστάσεις των κατόχων αδειών εμπορίας και λιανικής εμπορίας πετρελαιοειδών προϊόντων και διάθεσης βιοκαυσίμων, η καθ' οιονδήποτε τρόπο κατα­δολίευση ή αλλοίωση στο μηχανολογικό ή ηλεκτρολογι­κό ή ηλεκτρονικό μέρος των μετρητών ροής και των δια­νεμητών (αντλιών – fuel dispensers) ή στο λογισμικό αυ­τών ή στο λογισμικό κάθε συσχετιζόμενου με τους δια­νεμητές συστήματος ή η αλλοίωση των ενδείξεών τους ή η αλλοίωση των δεδομένων που δέχονται ή που παρά­γουν, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι (6) μηνών.

Τα μέσα καταδολίευσης ή αλλοίωσης κατάσχονται και επιβάλλεται στον κάτοχο της αδείας διοικητικό πρόστιμο ύψους τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ για κάθε επηρεα­ζόμενο μετρητή.

Συγχρόνως, αφαιρείται υποχρεωτικά οριστικά η άδεια λειτουργίας της εν λόγω επιχείρησης, με απόφαση της αδειοδοτούσας αρχής, της πράξης χαρακτηριζόμενης ως σοβαρής παράβασης των όρων χορήγησης της σχετι­κής άδειας, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 17 παρ. 6 του ν. 3054/2002 (Α' 230), όπως ισχύει. Για την έκδοση της ανωτέρω απόφασης, η ελεγκτική αρχή αποστέλλει το φάκελο της υπόθεσης, συνοδευόμενο από σχετική ει­σήγηση, στην αδειοδοτούσα αρχή, εντός πέντε εργάσι­μων ημερών από τη διαπίστωση της παράβασης. Δεν επι­τρέπεται η χορήγηση νέας άδειας λειτουργίας παρόμοι­ας επιχείρησης στον ίδιο χώρο στον παραβάτη ή σε σύ­ζυγο ή σε συγγενείς αυτού μέχρι δεύτερου βαθμού, ε­φόσον ο χώρος ή οι εγκαταστάσεις είναι ιδιοκτησίας του.

1. Όποιος εμπορεύεται, παραχωρεί, κατασκευάζει ή ε­γκαθιστά τα μέσα για τη διάπραξη του αδικήματος της παραγράφου 1 τιμωρείται με κάθειρξη και με διοικητικό πρόστιμο εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ.
2. Ειδικά εάν, κατά τη διενέργεια ελέγχου από τα αρ­μόδια όργανα, διαπιστωθεί σφάλμα μετρητή καυσίμων που κατά τις κατωτέρω διακρίσεις βρίσκεται εντός ή υ­περβαίνει τα κατωτέρω όρια, επιβάλλονται οι ακόλουθες κυρώσεις:

Σφάλμα μετρητή	Κύρωση
1 α: Βενζίνες – πετρέλαια -0,5% < σφάλμα < -1,0%	Διοικητικό πρόστιμο δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ για κάθε ελεγχόμενο μετρητή.
1 β: Υγραέρια -1,0 % < σφάλμα < -2,0%
2α: Βενζίνες -πετρέλαια -1,0% < σφάλμα < -1,5%	Διοικητικό πρόστιμο είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ για κάθε ελεγχόμενο μετρητή.
2β: Υγραέρια -2,0% < σφάλμα < -3,0%
3α: Βενζίνες – πετρέλαια -1,5% < σφάλμα	Αφαίρεση άδειας λειτουργίας της επιχείρησης με τη διαδικασία που προβλέπεται στην παραγράφο 1 του παρόντος άρθρου. Η κύρωση επιβάλ­λεται για σφάλμα ακόμα και σε έναν μετρητή.
3β: Υγραέρια -3,0% < σφάλμα

Στην περίπτωση που εντός διαστήματος ενός (1) έ­τους από την επιβολή της κύρωσης διαπιστωθεί εκ νέου παράβαση στις περιπτώσεις 1 και 2 του παραπάνω πίνα­κα, αφαιρείται η άδεια λειτουργίας της επιχείρησης με τη διαδικασία που προβλέπεται στην παράγραφο 1.

Στις περιπτώσεις 1 α, 1 β, 2α και 2β του παραπάνω πίνα­κα, δεν επιτρέπεται στον ελεγχόμενο η μεταβίβαση της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης στον σύζυγο ή στη σύζυγο ή σε πρόσωπα έχοντα μέχρι και β' βαθμού συγ­γένεια με αυτόν, εντός διαστήματος ενός (1) έτους από τη διαπίστωση της παράβασης.

1. Για τη διαπίστωση των παραβάσεων της παραγρά­φου 1, ο έλεγχος μπορεί να διενεργείται και με ειδικά μετασκευασμένο για το σκοπό αυτόν αυτοκινούμενο ό­χημα με συμβατικές πινακίδες κυκλοφορίας, χωρίς προηγούμενη γνωστοποίηση στον ελεγχόμενο. Με από­φαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας καθορίζονται οι λεπτομέρειες για τη διαδικασία ελέγ­χου, τα είδη και ο τρόπος παραγωγής και αξιολόγησης των επίσημων έντυπων στοιχείων που δημιουργούνται κατά τον έλεγχο, το μέγιστο ανεκτό σφάλμα του χρησι­μοποιούμενου συστήματος ελέγχου, καθώς και κάθε άλ­λη αναγκαία ρύθμιση.
2. Τα πρόσωπα που κατέχουν, διακινούν και εμπορεύ­ονται νοθευμένα καύσιμα τιμωρούνται με ποινή φυλάκι­σης τουλάχιστον ενός (1) έτους και αυτά που κατέχουν, διακινούν και εμπορεύονται μη κανονικά καύσιμα τιμω­ρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) μη­νών. Στα πρόσωπα του προηγούμενου εδαφίου επιβάλ­λονται οι διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται και υ­πολογίζονται σύμφωνα με τα ειδικώς καθοριζόμενα στην απόφαση Δ19/Φ.11/οικ.13098/1156/7.7.2010 (Β' 1039), όπως εκάστοτε ισχύει.
3. Για τα ποινικά αδικήματα του παρόντος άρθρου ως αυτουργοί διώκονται οι νόμιμοι εκπρόσωποι και οι εν τοις πράγμασι ασκούντες τη διοίκηση και διαχείριση της επιχείρησης.

Αντιδράσεις

Οι θέσεις των βενζινοπωλών για τις κυρώσεις

Οι θέσεις της Ομοσπονδίας Βενζινοπωλών Ελλάδος για τα άρθρα του πολυνομοσχεδίου όσον αφορούν τις κυρώσεις στη λιανική αγορά καυσίμων έχουν ως εξής:

Εξετάζοντας το ύψος των κυρώσεων σε σχέση με την περιγραφόμενη παράβαση παρατηρούμε ότι υπάρχει απόκλιση από την καλώς εννοούμενη σχέση αναλογικότητας παράβασης και ποινής για περιπτώσεις ελάχιστων αποκλίσεων που φανερώνουν, αντικειμενικά, αμέλεια.

Η άποψή μας είναι ότι οι ποινές και οι κυρώσεις γενικότερα πρέπει να είναι αναλογικές των παραβάσεων και λογικά κλιμακούμενες λαμβάνοντας υπόψη και τα αντικειμενικά κριτήρια περί αμέλειας και δόλου.

Ειδικότερα.

Οι περιπτώσεις επιβολής προστίμου 10.000 ευρώ για σφάλμα από 0,5% έως 1% και 20.000 για περιπτώσεις απόκλισης από 1% και άνω μέχρι 1,5%, στις βενζίνες – πετρέλαια και 1% με 2%, και 2% με 3% αντιστοίχως για τα Υγραέρια, αποτελούν υπερβολικές ποινές σε σχέση με την παράβαση. Για να γίνει αυτό κατανοητό θα πρέπει να έχουμε υπόψη τα πραγματικά ποσά «κλοπής» των καταναλωτών. Στη πρώτη περίπτωση με τρέχουσες μέσες τιμές βενζίνης αμόλυβδης – 95 στο 1,682/λ. (ΔΤ Υπ. Ανάπτυξης 7/12/2012) η πραγματική «κλοπή» πέραν των αναγνωριζομένων νόμιμων αποκλίσεων ανέρχεται σε 0,84 ευρώ ανά 100 λίτρα στη πρώτη περίπτωση και 1,68 ευρώ στη δεύτερη περίπτωση. Είναι φανερό ότι με αντικειμενικά κριτήρια η περίπτωση δόλου για κλοπή καταναλωτών ώστε να προσποριστεί κάποιος 0,84 ή 1,68  ευρώ στα 100 λίτρα δεν αντέχει σε κριτική. Και όμως επιβάλλονται πρόστιμα 10 και 20 χιλιάδων! Συνεπώς η κύρωση που επιβάλλεται δεν προσφέρεται ούτε για συμμόρφωση ούτε για παραδειγματισμό.

Είναι φανερό ότι τέτοιες αποκλίσεις μπορούν να συμβούν ανά πάσα στιγμή από μηχανικούς και ηλεκτρονικούς λόγους αλλά όχι από πρόθεση. Αντίθετα η επιβολή τους παράγει τεράστιες αδικίες και προσφέρονται για την εξόντωση νομίμων, κατά τα άλλα, βενζινοπωλών.

Πρότασή μας είναι να κλιμακώνονται ποσοστιαία τα πρόστιμα ανάλογα με το μέγεθος της απόκλισης και οι μικρές αποκλίσεις να θεωρούνται αντικειμενικά αμέλεια και να επιβάλλονται ανάλογες κυρώσεις. Αντιθέτως για μεγάλες αποκλίσεις που αντικειμενικά προδίδουν δόλο και σκοπιμότητα, πέρα από την εν τη πράξη απόδειξή τους, οι ποινές να είναι αυστηρές όπως προβλέπονται.

Ομοίως, εφόσον αντικειμενικά δεν διαπιστώνεται δόλος με βάση τα παραπάνω να μην ισχύει η ποινή φυλάκισης και η κατάσχεση των μέσων. Να ισχύει φυσικά όταν εκ των πραγμάτων τεκμαίρεται ή αποδεικνύεται ότι υπάρχει σκοπιμότητα στην καταδολίευση του αποτελέσματος των μέσων παράδοσης καυσίμων και όλες οι προβλεπόμενες ποινές να ισχύουν.

Η επιβολή υψηλών κυρώσεων στους τεχνολογικούς συνεργούς της καταδολίευσης των τεχνικών μέσων παράδοσης καυσίμων ή των μέσων εξαγωγής των φορολογικών υποχρεώσεων ήταν αναγκαία διότι είναι δεδομένο ότι σκόπιμη καταδολίευση σε τέτοια μέσα δεν είναι δυνατόν να γίνει χωρίς τεχνολογική παρέμβαση και συνέργεια. Οι αποκαλύψεις κυκλωμάτων κλοπής καταναλωτών με υψηλής τεχνολογίας ηλεκτρονικές  παρεμβάσεις, αποδεικνύουν την αναγκαιότητα των κυρώσεων αυτών παράλληλα βέβαια με τη βούληση να διεξάγονται στοχευόμενοι έλεγχοι με προηγμένης τεχνολογίας μέσα, ιδίως όταν στοιχεία όπως οι χαμηλές τιμές που κυμαίνονται στο κόστος του καυσίμου προϊδεάζουν για την υποψία της παράβασης.

Για την περίπτωση αφαίρεση της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης για απόκλιση άνω του 1,5% σε μία αντλία, εφόσον υπάρχουν πολλές, θα παρατηρούσαμε ότι εφόσον δεν διαπιστωθεί δόλος και από το σύνολο των ποσοτικών παραδόσεων των άλλων αντλιών το συνολικό αποτέλεσμα ισούται για το πρατήριο με τη νόμιμη υπόκλιση ως 0,5%, οι κυρώσεις να μεταπίπτουν στην προηγουμένη κλίμακα παράβασης. Έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν, δυστυχώς, να επιβληθεί μεγάλο πρόστιμο σε πρατήριο με 7 αντλίες, για απόκλιση της μιας μόνο αντλίας ενώ από το σύνολο των αντλιών το αποτέλεσμα ήταν ότι οι συνολικές παραδόσεις προς τους καταναλωτές να βρίσκονται στο συν (+)!  Θα ήταν πολύ δυσάρεστο τόσο για το υπουργείο όσο και για τους βενζινοπώλες να επαναληφθούν παρόμοιες καταστάσεις.

 

Για τις πολιτικές κυρώσεων και πάταξης της παραβατικότητας

 

Συμπερασματικά, οι ποινές που προβλέπονται είναι πολύ αυστηρές για τις περιπτώσεις αμέλειας ή πολύ μικρών παραβάσεων και δεν τηρείται η αναλογικότητα παράβασης – ποινής. Αντίθετα, για τους πραγματικούς παραβάτες που κατά σύστημα και κατά συρροή καταδολιεύουν τις αντλίες και τα μέσα μέτρησης και παράδοσης ή νοθεύουν σκοπίμως τα καύσιμα με σκοπό το παράνομο κέρδος οι ποινές είναι σχετικά ελαφρές τουλάχιστον όσον αφορά τα πρόστιμα. Στην δε πρώτη περίπτωση ο πρατηριούχος κινδυνεύει ακόμη και να κλείσει το πρατήριο από αδυναμία να καταβάλει τα πρόστιμα στη δε δεύτερη τα πρόστιμα αποτελούν «προβλεπόμενο έξοδο» του παραβάτη ως κλάσμα των τεράστιων κερδών που αποκομίζουν από τη κλοπή των καταναλωτών και δίνουν τη δυνατότητα να συνεχίσει το «έργο» του.

Σε κάθε περίπτωση η Ομοσπονδία μας έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ της πάταξης της παραβατικότητας και του λαθρεμπορίου εκφράζοντας τα συμφέροντα των νομίμων βενζινοπωλών οι οποίοι πλήττονται άμεσα από τους παραβάτες. Οι δε περιπτώσεις αποκάλυψης ολόκληρων δικτύων λαθρεμπορίας έδειξε πόσο σωστή είναι η πάγια θέση μας για επίδειξη πολιτικής βούλησης πάταξης αυτών των φαινομένων σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο στα πρατήρια καθώς και η εγκατάσταση ηλεκτρονικών μέσων έλεγχου από το διυλιστήριο μέχρι το πρατήριο για τον έλεγχο της διαδρομής και της τελευταίας σταγόνας όλων των ειδών καυσίμων.