Επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας μη μισθωτών

Γράφει η Ελένη Καραβέλα, Δικηγόρος – Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.

---

Με τις διατάξεις του Ν.4670/2020 περί «Ασφαλιστικής μεταρρύθμισης και Ψηφιακού μετασχηματισμού του Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης» θεσπίστηκε, μεταξύ άλλων, νέο πλαίσιο εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοτελώς απασχολούμενων. Με τις διατάξεις αυτές αντικαταστάθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 36, 39 και 41 του Ν.4387/2016, όπως ίσχυαν, με τις οποίες ως βάση υπολογισμού εισφορών είχε καθοριστεί το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα από την άσκηση ασφαλιστέας δραστηριότητας.

Με το νέο ασφαλιστικό αποσυνδέθηκαν οι εισφορές από το φορολογητέο εισόδημα και θεσπίστηκε το σύστημα των ασφαλιστικών κατηγοριών. Συγκεκριμένα παρασχέθηκε στους μη μισθωτούς η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής μεταξύ  έξι (6) ασφαλιστικών κατηγοριών, οι οποίες διαμορφώνονται ως εξής:

Ασφαλιστικές Κατηγορίες	Κλάδος Κύριας Σύνταξης (€)	Κλάδος  Υγειονομικής Περίθαλψης (€)	Συνολικό ποσό (€)
1η	155	55	210
2η	186	66	252
3η	236	66	302
4η	297	66	363
5η	369	66	435
6η	500	66	566

 

Πέραν των ανωτέρω κατηγοριών, προβλέφθηκε ειδική κατηγορία για τους νέους ασφαλισμένους την οποία μπορούν να επιλέξουν για τα πέντε πρώτα έτη της ασφάλισής τους. Η ειδική κατηγορία διαμορφώνεται ως εξής:

	Κλάδος Κύριας Σύνταξης (€)	Κλάδος  Υγειονομικής Περίθαλψης (€)	Συνολικό ποσό (€)
Ειδική	93	33	126

 

Επιπλέον, για τους ασφαλισμένους με δικαίωμα υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης, παρέχεται η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής μεταξύ  τριών (3) ασφαλιστικών κατηγοριών ως εξής:

Από 01.01.2022 έως 31.05.2022

Ασφαλιστικές Κατηγορίες	Ποσό εισφοράς (€)
1η	42
2η	51
3η	61

Από 01.06.2022 έως 31.12.2022

Ασφαλιστικές Κατηγορίες	Ποσό εισφοράς (€)
1η	39
2η	47
3η	56

Για τους ασφαλισμένους με δικαίωμα υπαγωγής στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών, παρέχεται η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής μεταξύ  τριών (3) ασφαλιστικών κατηγοριών ως εξής:

Από 01.01.2022 έως 31.12.2022

Ασφαλιστικές Κατηγορίες	Ποσό εισφοράς (€)
1η	26
2η	31
3η	37

 

Η κατάταξη σε μία από τις κατηγορίες είναι υποχρεωτική και γίνεται με ελεύθερη επιλογή, η οποία είναι ανεξάρτητη για κάθε κλάδο ασφάλισης (κύρια, επικουρική, εφάπαξ). Η δυνατότητα επιλογής ασφαλιστικής κατηγορίας ανανεώνεται ετησίως και η σχετική αίτηση υποβάλλεται μέσω της ηλεκτρονικής υπηρεσίας με τη χρήση των κωδικών του Taxis του ασφαλισμένου εντός της προθεσμίας που τίθεται από τον φορέα. Η επιλογή αυτή δεν αφορά περιπτώσεις παράλληλης έμμισθης απασχόλησης, καθόσον σε αυτές τις περιπτώσεις οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να προβούν σε διακριτή δήλωση μέσω ξεχωριστής ηλεκτρονικής υπηρεσίας, που επίσης παρέχεται σε ειδική πλατφόρμα του e-ΕΦΚΑ.

Για την επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας έτους 2022 έχει οριστεί ως καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή της αίτησης η Δευτέρα 31/1/2022, ενώ όσοι ασφαλισμένοι δεν υποβάλουν νέα αίτηση θα παραμείνουν στην ασφαλιστική κατηγορία στην οποία υπάγονταν το έτος 2021, καθόσον σε περίπτωση μη υποβολής αίτησης αλλαγής ασφαλιστικής κατηγορίας, παραμένει ενεργή η κατηγορία κατάταξης του προηγούμενου έτους.

Πρέπει να σημειωθεί ότι από την επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας που θα κάνουν οι ασφαλισμένοι μη μισθωτοί δεν εξαρτάται μόνο το ύψος των ετήσιων εισφορών που θα καταβάλλουν στον φορέα, αλλά επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό και η μελλοντική σύνταξη που θα λάβουν όταν θεμελιώσουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, καθόσον το ανταποδοτικό μέρος της σύνταξης υπολογίζεται, μεταξύ άλλων, με βάση τις συντάξιμες αποδοχές του ασφαλισμένου.

Επί παραδείγματι, αν ένας ασφαλισμένος επιλέξει να υπαχθεί στην 1η ασφαλιστική κατηγορία, οι εισφορές κύριας σύνταξης που θα καταβάλλει θα ανέρχονται σε 210,00 ευρώ τον μήνα. Όμως ανάλογα χαμηλή ενδέχεται να είναι και η μελλοντική σύνταξη που θα του χορηγηθεί, αν εξακολουθήσει να επιλέγει αντίστοιχα χαμηλές εισφορές. Υπολογίζεται έτσι ότι εάν η συγκεκριμένη ασφαλιστική κατηγορία επιλεχθεί επί μακρόν, ήτοι επί παραδείγματι για χρονικό διάστημα άνω των δέκα ετών, τότε στην περίπτωση που ο μη μισθωτός ασφαλισμένος συμπληρώσει το απαιτούμενο ηλικιακό όριο (67 έτη), χωρίς να έχει μεγάλο αριθμό ενσήμων (π.χ. 20 έτη ασφάλισης), ενδέχεται να λάβει κύρια σύνταξη ύψους περίπου 500,00 ευρώ.

Σημειώνεται ότι η σύνταξη υπολογίζεται με βάση τον μέσο όρο των αποδοχών-μεσος συντάξιμος μισθός (στην περίπτωση των μη μισθωτών των καταβληθεισών εισφορών που ανάγονται σε αποδοχές) του χρονικού διαστήματος από το 2002 μέχρι την ημερομηνία συνταξιοδότησης. Ο μέσος αυτός όρος πολλαπλασιάζεται με τα ποσοστά αναπλήρωσης σύμφωνα με τα έτη ασφάλισης και προκύπτει η ανταποδοτική σύνταξη του δικαιούχου. Με τον Ν.4670/2020 προκύπτει αύξηση σε όσους έχουν πάνω από 30 και μέχρι 44 έτη ασφάλισης. Ως εκ τούτου η σύνταξη σαφώς επηρεάζεται τόσο από την επιλογή της ασφαλιστικής κατηγορίας όσο και από τα έτη ασφάλισης. Ενδεχόμενα θα συνέφερε σε όσους βρίσκονται κοντά στην συνταξιοδότηση και έχουν καταβάλλει υψηλές εισφορές τα τελευταία έτη να επιλέξουν υψηλότερη κατηγορία. Σε κάθε περίπτωση ο κανόνας παραμένει ότι όσα περισσότερα έτη παραμείνει ο μη μισθωτός στην ασφάλιση και όσο περισσότερες εισφορές καταβληθούν μέσω της επιλογής της ασφαλιστικής κατηγορίας τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η σύνταξη.

Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι, κατά την επιλογή της ασφαλιστικής τους κατηγορίας, να λάβουν υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της επιλογής τους αυτής.