Ιστορία: Πως όριζαν τη μεσαία τάξη οι επαγγελματίες μετά τον πόλεμο

Μια περιγραφή που θα τη ζηλεύαμε και σήμερα

Τον Αύγουστο του 1948 κυκλοφόρησε το ΔΕΑΤΙΟΝ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ το οποίο περιλαμβάνει και ολιγοσέλιδο αγγλόφωνο πα­ράρτημα (Professional Chamber of Athens. Official journal of the Greek middle class). «…Εκρίθη ως απολύτως επιβαλλομένη η απόκτησις επισήμου οργάνου υπό της τάξεώς μας. Όχι διότι τα συμφέροντά μας δεν εξυπηρετούντο ει­λικρινούς από τας εκδιδομένας επαγγελματικός εφημερί­δας, αλλά διότι ήτο απαραίτητος η έκφρασις των επισή­μων απόψεων της τάξεως…», αναφέρονται στην έκδοση.

Στο κεντρικό άρθρο του πρώτου τεύχους του Δελ­τίου, ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου I. Μπερνίτσας, προκειμένου να προσδιορίσει το κοινωνικό στρώμα το οποίο εκπροσωπούνταν στο Επιμελητήριο, δανείζεται από τον Μπέρναρ Σω τη φωνή του Μεγάλου Ναπολέοντα, ο οποίος αναγνώριζε ότι: «Ένας μονάχα θα σταθή εμπόδιο στο έργο μου και εμπόδιο που δε θα μπορέσω να το ξεπεράσω – η μέση τάξη – αυτός ο μικρέμπορος και ο μικρομαγαζάτορας… Αυτόν ποτέ δε θα μπορέσω να τον κατακτήσω… Οι αριστοκράτες θα με προσκυνήσουν γιατί είναι πάνω από την ηθική ή μάλλον γιατί δεν έχουν ούτε ηθική, ούτε αρχές. Η φτωχολογιά θα με λατρεύση σα Θεό, γιατί είναι κάτω από την ηθική. Λοιπόν, και τους δύο θα τους κατακτήσω εύκολα. Η μέση τάξη θα μου ξεφύγη. Ο μικροαστός που κάθεται πίσω από τον πάγκο του μαγαζιού του ξέρει τι θέλει, είναι μέσα στην ηθική. Έχει και αρχές και χαρακτήρα και επιμονή στην ηθική του και δεν ξεφεύγει απ’ αυτή. Δε σκύβει το κεφάλι μπροστά στα είδωλα όπως η φτωχολογιά, ούτε προσκυ­νάει τους ισχυρούς για να τους εκμεταλλεύεται όπως οι αριστοκράτες, αυτός πιστεύει μόνον στις ιδέες του. Εί­ναι ο ελεύθερος άνθρωπος και γι’ αυτό τον τρέμω».

 

Η έκδοση του Δελτίου συμπίπτει με μια ταραγμέ­νη περίοδο της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Την εικό­να των δυσκολιών της εποχής στην άσκηση του επαγ­γέλματος συμπληρώνει στο άρθρο του ο Γεν. Γραμ. Αθ. Μακρής: Κίνδυνοι κατά τη μεταφορά των προϊό­ντων και των υλικών, γενική αναρχία, τα αγορανομικά μέτρα και οι διατιμήσεις. Οι περίπου 500.000 ανήκοντες στη μικροαστική τάξη, κατά τους υπολογισμούς του γράφοντος το κεντρικό άρθρο – με τίτλο: Το δράμα των επαγγελματιών & βιοτεχνών – προέδρου του σώματος, αποτελούσαν «…τον βράχον επί του οποίου σπάζει και διαλύεται το κύμα της καταστροφής και της εθνικής συ­ντριβής… Την πλέον αποδίδουσαν και την πλέον φορολογουμένην τάξιν της κοινωνίας μας».

Στον χαιρετισμό της έκδοσης του πρώτου μετα­πολεμικού τεύχους του Δελτίου η εθνική και κοινωνική θέση των επαγγελματιών και βιοτεχνών οριζόταν από τον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών και Βιοτεχνών Αθηνών, Χρ. Γιουρούκο, αυτή μεταξύ κεφαλαί­ου και εργασίας. «Η ιδιάζουσα θέσις της τάξεως, ευρισκομένης εις το μέσον και ακριβώς εις το σημείον της συγκρούσεως των δύο άκρων, δημιουργεί δι’ αυτήν, την εξαιρέτως δραματικήν θέσιν». Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, βασική πίστη των επαγγελματοβιοτεχνών ήταν η κοινωνική αλληλεγγύη διότι η πάλη των τάξεων φέρει με μαθηματική βεβαιότητα τη διάλυση της οικο­νομίας, και μάλιστα μιας οικονομίας εύθραυστης όπως η ελληνική της εποχής και σε μια κοινωνία με καθαρά μικροαστική διάρθρωση. Τάσσεται υπέρ και ζητά από το κράτος την εφαρμογή μιας δίκαιης οικονομικής πολι­τικής η οποία θα άμβλυνε τις συγκρούσεις που παρα­τηρούνταν στη χώρα. Κατ’ εκτίμηση του Χρ. Γιουρουκου, μόνο στην Αθήνα καταμετρούντο εκείνη την εποχή περί τους 40.000 μικροαστούς, οι δε απασχολούμενοι από αυτούς εργάτες στις 150.000.

Η Α’ Πανελλήνια Διάσκεψη Επαγγελματικών και Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων της Ελλάδος πραγματο­ποιήθηκε στο διάστημα 12-15 Σεπτεμβρίου 1948. Στην πανηγυρική έναρξη της Διάσκεψης, η οποία κινηματογραφήθηκε, παραβρέθηκαν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Δαμασκηνός, ο Δήμαρχος Αθηναίων, οι Υπουργοί με τους Γενικούς Γραμματείς Εθνικής Οικονομίας, Τύπου, Ανοικοδομήσεως, οι αρχηγοί των κομμάτων Π. Τσαλδάρης, Στ. Γονατάς, Γ. Παπανδρέου, Α. Κανελλόπουλος, Ν. Ζέρβας, Θ. Τουρκοβασίλης και υπερεξήκοντα βουλευταί. Η ταινία, η οποία περιελάμβανε και διάφορες σκηνές από τις παιδικές κατασκηνώσεις που διατηρού­σε το Ε.Ε.Α., επρόκειτο να προβληθεί «εις το κινημα­τοθέατρου ΠΑΛΛΑΣ, όπου θα κληθούν άπαντες οι Επαγγελματίες και Βιοτέχνες εις την προβολήν ταύτην». Κατά τη διάρκεια των εργασιών της, εξετάσθηκαν η γε­νική κατάσταση της χώρας, η δημοσιονομική και φορο­λογική πολιτική της κυβέρνησης όσον αφορά τους επαγγελματοβιοτέχνες, οι επιβαρύνσεις που προέκυπταν για τον κλάδο από την κοινωνική ασφάλιση και την τοπική αυτοδιοίκηση, θέματα επαγγελματικής πίστης, επαγγελ­ματικής στέγης, επαγγελματικής εκπαίδευσης, ασφαλι­στικά, αγορανομικά και εργασιακά ζητήματα καθώς και οι κατευθύνσεις του αγώνα των επαγγελματοβιοτεχνών. Στα θετικά της Διάσκεψης, κατά την αποτίμησή της, κα­ταγράφηκε ότι με τη συμμετοχή 38 Επαγγελματικών και Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων, ακούστηκε η φωνή της τάξης και επιτεύχθηκε η επικοινωνία μεταξύ των αντι­προσώπων της από την επαρχία.

Ο πρόεδρος I. Μπερνίτσας, ο οποίος μετείχε στη Βουλή, πεπεισμένος ότι «δεν ημπορεί να αναμένεται βελτίωσις της ταξικής μας βάσεως και σεβασμός ανάλο­γος προς την συμβολήν της τάξεως εις την εθνικήν εργα­σίαν, χωρίς ανύφωσιν της μορφωτικής στάθμης των επαγγελματοβιοτεχνών και ιδιατέρως χωρίς κατάρτισιν ηγετικών στελεχών της τάξεως...», κατήρτισε μορφω­τικό πρόγραμμα που συμπεριλαμβάνεται στους ιδρυτι­κούς στόχους του Επιμελητηρίου το οποίο προέβλεπε:

α. οργάνωση κεντρικού γραφείου μελετών και στατιστικής,

β. οργάνωση ειδικού κύκλου διαλέξεων για το ευ­ρύ κοινό στο πλαίσιο των οποίων θα αναπτύσσονταν ζη­τήματα των συναφών κλάδων,

γ. οργάνωση ειδικού κύ­κλου διαλέξεων για τους επαγγελματίες-βιοτέχνες, και

δ. έκδοση μεγάλης ιστορικής έκθεσης σχετικής με τη δράση των Ελλήνων επαγγελματιών και βιοτεχνών.

Σχετικά με το Δελτίο του Επαγγελματικού Επι­μελητηρίου αποφασίσθηκε, προκειμένου να είναι πλήρες και να ανταποκρίνεται στην αποστολή του, να αυξήσει τον αριθμό των σελίδων του τουλάχιστον σε 48 μηνιαίως και να συμπληρώσει τις ελλείψεις του. Σύμφωνα με αναλυτική συζήτηση του θέματος αυτού το Δ.Σ. απο­φάσισε η ύλη του να συμπεριλαμβάνει: την κίνηση του Επιμελητηρίου, την κίνηση των επαγγελματικών και βιο­τεχνικών οργανώσεων, την κίνηση των επαρχιακών Επι­μελητηρίων, φορολογικό και νομικό, αγορανομικό δελ­τίο, δελτίο κοινωνικής ασφαλίσεως, κίνηση των εργαζο­μένων τάξεων, νομοθετικό δελτίο, την επισκόπηση της διεθνούς κίνησης των επαγγελματοβιοτεχνικών οργανώσεων και των διεθνών οργανισμών της μέσης τάξης, δη­μοσιεύσεις θεμάτων γενικού και διεθνούς ενδιαφέρο­ντος, καμπάνιες σχετικές με επαγγελματικούς και βιο­τεχνικούς κλάδους, οικονομικό δελτίο, επαρχιακή οικο­νομία, συνεντεύξεις με ενδιαφέρον για την επαγγελματοβιοτεχνική τάξη και αρθρογραφία. Επίσης αποφασίσθηκε σε συνεννόηση με το Υφυπουργείο Τύπου η έκ­δοση μηνιαίου δελτίου στην αγγλική γλώσσα, δώδεκα σελίδων. Το Υφυπουργείο ανέλαβε τα έξοδα μετάφρα­σης καθώς και το σύνολο των τελών αποστολής”.

 

 

Πηγή: Λεύκωμα ΕΕΑ: Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών 1940-2000