ΣτΠ: Δικαίωμα στη λήψη αντιγράφων διοικητικών εγγράφων από ΟΤΑ

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρέμβαση της Ανεξάρτητης Αρχής του Συνηγόρου του Πολίτη, προς Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης του νομού Αττικής, κατόπιν σχετικού αιτήματος, που υπέβαλλε πολίτης, στον οποίο, η αρμόδια υπηρεσία του Δήμου αρνήθηκε να χορηγήσει έγγραφα, που αφορούσαν την νομιμότητα της λειτουργίας καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος και ειδικότερα την ύπαρξη άδειας λειτουργίας μουσικών οργάνων, καθώς ο πολίτης διαμαρτύρονταν για την πρόκληση υπερβολικού θορύβου από τον εν λόγω κατάστημα.

Ο εν λόγω Δήμος αρνήθηκε να χορηγήσει στον αιτούντα πολίτη οποιοδήποτε έγγραφο, σχετικά με την λειτουργία και την άδεια μουσικών οργάνων του συγκεκριμένου καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος, με την αιτιολογία ότι, δεν προέκυπτε το απαιτούμενο ειδικό έννομο συμφέρον του αιτούντος τα έγγραφα στοιχεία πολίτη.

Ο Συνήγορος του Πολίτη παρενέβη, μετά από σχετική καταγγελία του ενδιαφερόμενου πολίτη και με έγγραφο του προς τον οικείο Δήμο επεσήμανε τα εξής σημαντικά:

Το δικαίωμα της πρόσβασης στα έγγραφα αποτελεί έκφραση το6 δικαιώματος στην πληροφόρηση, της αρχής της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και της αρχής της φανερής δράσης της Διοίκησης. Έχει συνταγματική και νομοθετική θεμελίωση (άρθρο 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας ) και η θέσπιση του αποβλέπει μεταξύ άλλων, στην λειτουργική αποτελεσματικότητα της Διοίκησης .Η πραγμάτωση του δικαιώματος αυτού έχει ως συνέπεια από την μία, την αποτελεσματικότερη προστασία των συμφερόντων του πολίτη, έναντι της κρατικής βούλησης, εφόσον αυτό καταστεί αναγκαίο, και από την άλλη ενισχύει την εμπιστοσύνη του πολίτη στην δημόσια διοίκηση.

Από την μελέτη δε των σχετικών διατάξεων του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, όπως αυτές ισχύουν, συνάγεται ότι, ο νομοθέτης έχει  θεσπίσει κανόνες διαδικασίας, που αποβλέπουν προεχόντως στην λειτουργική αποτελεσματικότητα της Διοίκησης και την ποιοτική αναβάθμιση  των παρεχομένων προς τον πολίτη υπηρεσιών, ειδικότερα δε, στην δραστηριοποίηση των διοικητικών υπηρεσιών, για την ταχεία και αποτελεσματική εξυπηρέτηση των πολιτών ( ΣτΕ 2826/2013).

Από την εμπειρία της Αρχής προκύπτει ωστόσο ότι, η Διοίκηση συχνά επικαλείται διάφορες αβάσιμες και αδικαιολόγητες προφάσεις, για να μην ικανοποιήσει εμπρόθεσμα νόμιμα αιτήματα πολιτών, με το αιτιολογικό ότι, δεν αποδεικνύεται το απαιτούμενο από τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, εύλογο ενδιαφέρον, για την λήψη των αιτουμένων εγγράφων.

Ως εύλογο ενδιαφέρον νοείται, εκείνο το οποίο προκύπτει, κατά τρόπο αντικειμενικό, από την ύπαρξη συγκεκριμένης αιτιώδους συνάφειας, συνδεομένης με το περιεχόμενο του στοιχείου, στο οποίο ζητείται η πρόσβαση ( όχι βεβαίως το γενικό ενδιαφέρον του κάθε πολίτη, για την εύρυθμη άσκηση των γενικών καθηκόντων της Διοίκησης και την τήρηση των νόμων, ΣτΕ 3938/2013). Με άλλα λόγια, νομολογιακά έχει κριθεί ότι, ως ενδιαφερόμενος νοείται, όχι μόνο αυτός που θεμελιώνει συγκεκριμένο έννομο συμφέρον, αλλά και οποιοσδήποτε μπορεί, ως εκ της ιδιότητας του, να επικαλεστεί το ενδιαφέρον του, για την γνώση του περιεχόμενου συγκεκριμένων διοικητικών εγγράφων (ΣτΕ 94/2013, 3938/2013 κ.α.).

Κατά την εκπεφρασμένη άποψη της Ανεξάρτητης Αρχής είναι επίσης ορθό, η έννοια του ευλόγου ενδιαφέροντος να ερμηνεύεται πολύ διευρυμένα, εν όψει της δημοκρατικής αρχής και του παρεπόμενου δικαιώματος κάθε ενεργού πολίτη, να πληροφορείται ό,τι τον αφορά άμεσα, ή έμμεσα και εν τέλει να συμμετέχει στα κοινά.

Στην υπό εξέταση περίπτωση ο ενδιαφερόμενος ζήτησε με την σχετική αίτηση του, περί χορήγησης αντιγράφων του φακέλου της άδειας χρήσης μουσικών οργάνων του καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος με τίτλο …..στην περιοχή …..του Δήμου …, αναφέροντας ότι, το εν λόγω κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος κάνει χρήση μουσικής σε μεγάλη ένταση, έως τουλάχιστον στις 2: 00 π.μ.

Κατά συνέπεια, ο αιτών, ως μόνιμος κάτοικος της περιοχής ασφαλώς και θεμελιώνει την ελεύθερη πρόσβαση του στα εν λόγω διοικητικά έγγραφα, λόγω της σχέσης του αιτούντος, προς πραγματική κατάσταση, την οποία θίγει κατά τρόπο βλαπτικό η εν λόγω διοικητική πράξη, χωρίς μάλιστα την επίκληση και πολύ περισσότερο την απόδειξη ειδικού εννόμου συμφέροντος, την οποία αβάσιμα επικαλείται ο Δήμος. Ειδικό έννομο συμφέρον απαιτείται κατά νόμο, μόνον για την πρόσβαση των πολιτών στα ιδιωτικά έγγραφα, που φυλάσσονται σε δημόσιες υπηρεσίες. Μοναδική προϋπόθεση εν προκειμένω, για την άσκηση του δικαιώματος του ως άνω αιτούντος πολίτη είναι η έγγραφη αίτηση του προς τον Δήμο.

Εν όψει των ανωτέρω η Αρχή κάλεσε τον Δήμο να προβεί στην χορήγηση των αιτουμένων εγγράφων στοιχείων, με παράλληλη κοινοποίηση αυτών και στον Συνήγορο του Πολίτη, ενώ και ο Δήμος συμμορφώθηκε με την σχετική υπόδειξη και χορήγησε τα αιτούμενα έγγραφα.

Είναι σημαντική αυτή η παρέμβαση της Ανεξάρτητης Αρχής και η σχετική ερμηνευτική προσέγγιση της στο ζήτημα του εννόμου συμφέροντος του ενδιαφερομένου πολίτη, καθώς μέχρι σήμερα, όλοι γνωρίζουμε την σχετική ¨απροθυμία¨ των δημοσίων αρχών και υπηρεσιών να παρέχουν αντίγραφα από τον διοικητικό φάκελο τρίτων, με την δικαιολογία της έλλειψης ειδικού εννόμου συμφέροντος, το οποίο ασφαλώς και δεν εξειδικεύουν, στην όποια καθυστερημένη απάντηση τους προς τον ενδιαφερόμενο πολίτη.